2014 թվականի Մեծամորի և Զորաց քարերի պեղումների արդյունքները
«Այս տարի պատմամշակութային արգելոց-թանգարանների հնագիտական արշավախումբը պեղումներ է իրականցրել երկու հուրշարձաններում. դա Մեծամորն է և Զորաց քարերը…»,- լրագրողների հետ հանդիպմանը հայտարարեց «Պատմամշակութային արգելոց-թանգարանների և պատմական միջավայրի պահպանության ծառայություն» ՊՈԱԿ-ի տնօրենի տեղակալ, պատմական գիտությունների դոկտոր Աշոտ Փիլիպոսյանը:
Մեծամորում իրականացված պեղումներին մասնակցել են նաև Վարշավայի համալսարանի Հնագիտության ինստիտուտի ներկայացուցիչներ: Աշոտ Փիլիպոսյանի տվյալներով՝ իրենք լեհական կողմի հետ պայմանագիր ունեն կնքած, որի հիման վրա էլ համագործակցում են: Բացի այդ, արշավախմբին են միացել նաև ևս երկու սլովակ և մի իտալացի հնագետ:
Պատմաբանի խոսքերով՝ պեղումները ցույց են տվել, որ Մեծամորը բնակեցված է եղել դեռևս մեր թվարկությունից առաջ 11-9-րդ դարերում, իսկ հետո այն հայտնվել է Վանի թագավորության ազդեցության գոտում: Փիլիպոսյանի տվյալներով՝ ամենայն հավանականությամբ, Մեծամորը Էթիունիի մասն է կազմել, իսկ Վանի թագավորության անկումից հետո բնակավայրը հարթեցվել է և ծածկվել քարե բեկորներով:
Պեղումների արդյունքում հնագիտական արշավախումբը նաև բազմաթիվ հնագիտական նյութեր է հայտնաբերել:
Ինչ վերաբերում է Զորաց քարերին, ապա դրանք, Փիլիպոսյանի խոսքերով եզակի հուշակոթողներ են Հայաստանի պատմական հուշարձանների շարքում: Պատմաբանը խոսեց վերջիններիս աստղադիտական թեմաների հետ շահարկումը՝ նշելով, որ քարերի վրա արված անցքերը, հավանաբար, ծառայել են քարերի տեղափոխումը հեշտացնելու նպատակին: Փիլիպոսյանը, սակայն, չհերքեց Պարիս Հերունու ղեկավարած արշավախմբի հետազոտության արժեքային լինելը: Փիլիպոսյանը նշեց նաև, որ Զորաց քարերը դեռևս ամբողջությամբ պեղված չեն:
Անրադառնալով հուշարձանների պահպանության հարցին՝ Փիլիպոսյանը նշեց, որ «Պատմամշակութային արգելոց-թանգարանների և պատմական միջավայրի պահպանության ծառայություն» ՊՈԱԿ-ը ցանցապատել է Զորաց քարերը, որպեսզի կանխվի կենդանիների մուտքը հուշարձանների տարածք:
Խոսելով այլազգի հետազոտողների հետ համագործակցելու մասին՝ պատմաբանն ասաց, որ երեք թուրք հնագետներ ևս ցանկություն են հայտնել մասնակից դառնալ իրագործվող պեղումներին: Փիլիպոսյանը, սակայն, հավելեց, որ դրանցից մեկն իրականում քուրդ է, իսկ մյուսը՝ համշենցի: Իսկ թե ազնիվ նպատակներով են նրանք ցանկանում մասնակցել պաղումներին, թե՝ ոչ, Փիլիպոսյանը հույս հայտնեց, որ հետին մտքեր մեր հարևաններն այս հարցում չեն ունենա:
Լրահոս
Տեսանյութեր
Հայաստանի ու հայ ժողովրդի շահերը պաշտպանող իշխանություն գոյություն չունի. Բագրատ Սրբազան
