Ամալ Քլունի. «Այս դատարանը շատ լավ գիտի խոսքի ազատության պաշտպանության հարցում Թուրքիայի վերաբերմունքը»
Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը ավարտեց «Փերինչեքն ընդդեմ Շվեյցարիայի» (Perincek v. Switzerland (no. 27510/08)) գործի քննությունը։ Ելույթներով հանդես եկան բոլոր ներգրավված կողմերը։ Դատարանի որոշմամբ` Դողու Փերինչեքը և իր պաշտպանները ելույթ ունեցան առաջինը, ապա ելույթ ունեցավ պատասխանող կողմը` Շվեյցարիան, հետո իբրև երրորդ կողմեր հանդես եկող Թուրքիան և Հայաստանը։
ՄԻԵԴ-ում ՀՀ կառավարության լիազոր ներկայացուցիչ Գևորգ Կոստանյանն իր խոսքում դատարանի ուշադրությունը հրավիրեց պատմական անհերքելի փաստերի մեծ զանգվածի վրա, որոնք վկայում են, որ Օսմանյան կայսրությունն իր գոյության վերջին տարիներին «պլանավորել և ցինիկ կերպով իրագործել է» հայերի ցեղասպանությունը` այնուհետև խոսքը փոխանցելով Հայաստանի շահերը ներկայացնող փաստաբաններ Ջեֆրի Ռոբերթսոնին և Ամալ Քլունիին։
Հայաստանի շահերը պաշտպանող միջազգային փաստաբան Ջեֆրի Ռոբերթսոնը իր խոսքում, մասնավորապես, դատավորների ուշադրությունը հրավիրեց այն փաստի վրա, որ 2005 թվականին Դողու Փերինչեքը այցելել էր Շվեյցարիա` հատուկ նպատակ ունենալով այնտեղ խախտել շվեյցարական օրենքները Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ ժխտողական հայտարարություններ անելու միջոցով։
«Նա գնացել էր Շվեյցարիա հենց դատապարտվելու նպատակով», - ասաց Ռոբերթսոնը` հավելելով, որ Գերմանիան և այլ երկրներ թույլ չէին տվել նրան և իր համակիրներին այդ շոուն իրականացնել իրենց մոտ։
Փերինչեքի և իր համակիրների կողմից Հայոց ցեղասպանության կազմակերպիչներից մեկի` Թալեաթ փաշայի անունով կոմիտեի ստեղծումը և նրա ներկայացումը իբրև «Օսմանյան Հիտլեր» ու այլ համանման պնդումները, ըստ Ռոբերթսոնի, միգուցե շատերի համար ծիծաղելի են, որպես հիմարություն, բայց դա նաև իր մեջ ակնհայտ վտանգներ է պարունակում այդ ցեղասպանությանը զոհ գնացածների հիշատակի և նրանց ժառանգների պատմական հիշողության և ինքնության դեմ խտրականություն իրականացնելու տեսանկյունից։ «Հենց սա ստիպեց (Ռաֆայել) Լեմկինին առաջարկել մարդկության դեմ այս ծանրագույն հանցագործությունը բնորոշող «ցեղասպանություն» տերմինը», - ընդգծեց Ռոբերթսոնը իր խոսքում, հավելելով, որ արդեն ավելի ուշ` 1948-ին ընդունված կոնվենցիայի շրջանակներում պետություններին պարտադրվեց կանխարգելել և պատժել այս հանցագործությունը։
«10-րդ հոդվածը Կոնվենցիայի ուրույն ձևն է ասելու «Je suis CHARLIE!»` տեղեկություններ, քննադատություն և երգիծանք փոխանակելու թույլտվության վոլտերյան, բայց ոչ վիրավորական իմաստով», - իր փաստարկները ներկայացրեց Ռոբերթսոնը, կոչ անելով ՄԻԵԴ Մեծ պալատին ուղղել ստորին դատարանի թույլ տված սխալները այս գործի հետ կապված։
Հայաստանի շահերը պաշտպանող միջազգային փաստաբան Ամալ Քլունին իր խոսքում շարունակեց դատարանին ներկայացրել Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ պատմական անհերքելի փաստերը, ընդգծելով, որ «մասսայական սպանությունների վերաբերյալ փաստերը ակնհայտորեն հաստատում են, որ 1915թ տեղի ունեցածը ցեղասպանություն էր և (կազմակերպիչները) ցեղասպանություն իրականացնելու հատուկ նպատակ էին հետապնդում»։
Պատասխանելով Թուրքիայի ներկայացուցիչների շարունակական պնդումներին` խոսքի ազատությունը պաշտպանելու անհրաժեշտության մասին, Քլունին ասաց. «Այս դատարանը շատ լավ գիտի խոսքի ազատության պաշտպանության հարցում Թուրքիայի վերաբերմունքը», հղում անելով ՄԻԵԴ-ում կոնվենցիայի 10-րդ հոդվածով (խոսքի ազատություն) քննված հարյուրավոր գործերի։
Իր եզրափակիչ խոսքում Դողու Փերինչեքը փորձ արեց դատարանին ներկայացնել իր հայացնքները «համաշխարհային իմպերիալիստական սուտ հանդիսացող Հայոց ցեղասպանության» վերաբերյալ, սակայն դատարանի նախագահը ընդհատեց Փերինչեքին` թույլ չտալով «Թալեաթը ազատության մարտիկ էր» և այլ համանման հայտարարություններ անել և դատարանը օգտագործել քարոզչական թեզերի տարածման համար։
Այսպիսով, ավարտվեց «Փերինչեքն ընդդեմ Շվեյցարիայի» (Perincek v. Switzerland (no. 27510/08)) գործի քննությունը ՄԻԵԴ Մեծ պալատում, իսկ վճիռը, ինչպես եզրափակիչ խոսքում նշեց նախագահողը, կարելի է ակնկալել միայն 6-8 ամիս հետո։
Հիշեցնեք, որ այսօր հունվարի 28-ին Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը քննում է «Փերինչեքն ընդդեմ Շվեյցարիայի» (Perincek v. Switzerland (no. 27510/08)) գործը, որի վերաբերյալ 2013թ դեկտեմբերի 17-ի վճիռը բողոքարկվել էր Շվեյցարիայի կողմից, և 2014թ հունիսի 2-ին ՄԻԵԴ-ը որոշել էր գործը վերաքննել դատարանի Մեծ պալատում:
Դիմումատուն թուրք ազգայնական քաղաքական գործիչ Դողու Փերինչեքն է, ով իբրև Թուրքիայի Աշխատավորական կուսակցության ղեկավար 2005թ մայիս, հուլիս և սեպտեմբեր ամիսներին Շվեյցարիայում մասնակցելով տարբեր կոնֆերանսների ժխտել է 1915թ և դրանից հետո Օսմանյան կայսրության կողմից հայերի նկատմամբ իրականացված ցեղասպանության պատմական փաստը:
Շվեյցարիայի ներկայացրած բողոքի հիման վրա ս.թ. հունվարի 28-ին ՄԻԵԴ Մեծ պալատը քննության է առել «Փերինչեքն ընդդեմ Շվեյցարիայի» գործը, որտեղ Հայաստանը ներգրավված է որպես երրորդ կողմ։ Հայաստանի շահերը ներկայացնում են ՄԻԵԴ-ում ՀՀ կառավարության լիազոր ներկայացուցիչ, ՀՀ գլխավոր դատախազ Գևորգ Կոստանյանը, Գլխավոր դատախազի տեղակալ Էմիլ Բաբայանը, Արդարադատության նախարարի տեղակալ Արման Թաթոյանը, միջազգային հայտնի փաստաբաններ Ջեֆրի Ռոբերթսոնը, Ամալ Քլունին և Թոբի Քոլիսը:
ՄԻԵԴ վճիռը բողոքարկելու Շվեյցարիայի որոշումը 2014թ մարտի 14-ին ՀՀ Նախագահ Սերժ Սարգսյանը անվանել էր «ոգևորիչ», և վստահություն հայտնել, որ «Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանն այնպիսի որոշում կընդունի, որը վիրավորական չի լինի ցեղասպանություն վերապրած ժողովուրդների համար և չի անարգի այն միլիոնավոր մարդկանց հիշատակը, որոնք ուղղակի անմեղ զոհ են դարձել»:
«Դողու Փերինչեքն ընդդեմ Շվեյցարիայի» գործով որպես երրորդ կողմ ներգրավված են նաև Ֆրանսիան ու Թուրքիան, ինչպես նաև ութ իրավապաշտպան կազմակերպություններ և կոալիցիաներ։
Շատ փորձագետների կարծիքով, ՄԻԵԴ որոշումը կարող է մեծ ազդեցություն ունենալ Եվրոպայի տարբեր երկրներում և առաջին հերթին Ֆրանսիայում Հայոց ցեղասպանության հերքումը քրեականացնող օրենքների ընդունման համար:
Նախորդող`
Գրեգ Սարգսյան․ ՄԻԵԴ-ում ընդդեմ Փերինչեքի հանդես են գալիս նաև 2 թուրքական կազմակերպություններ
Գ.Կոստանյան. Թուրքիան, ի վերջո, ճանաչելու, ապաշխարելու և փոխհատուցելու է
«Փերինչեքն ընդդեմ Շվեյցարիայի» գործը` այսօր ՄԻԵԴ Մեծ պալատի նիստին
Փերինչեքն ընդդեմ Շվեյցարիայի. Դողու Փերինչեքը ելույթ ունեցավ, նիստը շարունակվում է
Լրահոս
Տեսանյութեր
Օր չկա, որ մենք փողոցում չտեսնենք բողոքի դուրս եկած տարբեր խմբեր. Բագրատ Սրբազան
