Ձեր վստահելի աղբյուրը

Panorama.am-ը զրուցել է ԵՄ արտաքին հարաբերությունների ամսագրի (EUFAJ ) գլխավոր խմբագիր, Եվրախորհրդարանի նախկին պատգամավոր Հանս Յուրգեն Զահորկայի հետ Ադրբեջանում մարդու իրավունքների ոտնահարումների, դրանց հանդեպ Եվրոպայի դիրքորոշման, Եվրախորհրդարանում Լեռնային Ղարաբաղի խմբի ստեղծման, ինչպես նաև ԵՄ-Հայաստան հետագա համագործակցության որոշ ասպեկտների շուրջ:

Խոսելով Ադրբեջանում մարդու իրավունքների վատթարացող վիճակի մասին, Զահորկան նշեց, որ Եվրոպայի խորհուրդում նախագահությունը ստանձնելուց հետո Ադրբեջանում գնալով ավելի ու ավելի են վատթարանում քաղաքացիական հասարակության և ընդդիմախոսների դեմ հալածանքները:

«Սա նախ և առաջ տեղի է ունենում այն պատճառով, որ Ադրբեջանը ղեկավարվում է ավտորիտար նախագահի կողմից և այնտեղ տիրում է բռնապետական ռեժիմ, որը պատրաստ է դիմել ցանկացած քայլի այս կարգավիճակը պահպանելու համար, ինչը ոչ մի կերպ չի համապատասխանում այն քաղաքական և բանակցային մշակույթին, որ մենք ունենք Եվրոպայում»:

Նա նաև նշեց, որ երկրի ներսում այս հետապնդումների հետ մեկտեղ, Ադրբեջանից դուրս նույնպես ձևավորվում է ընդդիմություն, որի ձայնը Ադրբեջանի իշխանությունները չեն կարող լռեցնել:

Մեկնաբանելով Եվրոպական խորհրդարանում Ադրբեջանի խավիարային դիվանագիտությունը՝ պարոն Զահորկան նշեց, որ խորհրդարանի անդամներին կաշառելու այս մեթոդը դատապարտելի է:

«Եթե դու ստիպված ես մի կիլո խավիար տալ մեկին, որպեսզի նա քվեարկի որևէ հարցի օգտին, ապա դա միայն վկայում է քո թույլ լինելու մասին, - ասաց նա՝ հավելելով,-Ադրբեջանն այսօր ամենակոռումպացված երկիրն է Եվրոպայի խորհուրդում, ինչը հաստատում են այդ երկրի բոլոր ընդդիմադիր ուժերը»:

Հանս Յուրգեն Զահորկան հայտնվել էր Ադրբեջանի սև ցուցակում այն բանից հետո, երբ այցելել էր Արցախ որպես դիտորդ 2012 նախագահական ընտրություններին: Թեև սև ցուցակում հայտնվելու փաստը նրան այդքան էլ չի վշտացնում, նա այնուամենայնիվ դատապարտում է այսպիսի քաղաքականությունը՝ նշելով որ իր դեպքը ընդամենը բազմաթիվ օրինակներից մեկն է: Զահորկան հիշեցնում է, որ Ադրբեջանը թույլ չէր տալիս, որպեսզի ԵԽԽՎ-ի ներկայացուցիչ, Ադրբեջանում քաղբանտարկյալների հարցով զեկուցող Քրիստոֆ Շտրասսերը մուտք գործեր Ադրբեջան իր աշխատանքն անելու համար:

«Այսպիսի դեպքերը ցավոք ցույց են տալիս նաև ԵԽ-ի թուլությունը: Այն դեռ շատ անելիք ունի իրենց պարտավորությունները խախտող ԵԽ անդամ երկրների հանդեպ հնարավոր պատժամիջոցներ կիրառելու հարցում», - նշեց նա:

Ինչ վերաբերում է կանոնադրությամբ սահմանված պատժամիջոցներին, Զահորկան հիշեցրեց, որ ԵԽ-ն ունի պատժամիջոցների կիրառման երեք տարբերակ – քվեարկության իրավունքի սահմանափակում (ինչպես դա արվել է Ռուսաստանի դեպքում), անդամակցության կասեցում կամ ընդհատում: ԵՄ-ն իր հերթին ունի տնտեսական պատժամիջոցներ կիրառելու հնարավորություն, սակայն այս հարցում ԵՄ-ն այժմ դժվարին իրավիճակում է գտնվում, քանի որ այն վարում է էներգիայի դիվերսիֆիկացման քաղաքականություն, որում Ադրբեջանն իր դերն ունի, ասաց նա:

Այնուամենայնիվ, Զահորկայի կարծիքով, նավթով հարուստ Ադրբեջանը չպետք է այս հարցում իր հույսը չափից շատ դնի ԵՄ-ի վրա, քանի որ ԵՄ-ն փորձում է որքանով հնարավոր է դիվերսիֆիկացնել իր էներգիան այնպես, որ ավելի քիչ կախվածություն ունենա հատկապես հանածո վառելանյութերից, ինչպիսիք են նավթը և գազը: Եվրոպայում գնալով ավելի մեծ թափ է ստանում վերականգնվող էներգիան. օրինակ 2014 աշնանը քամուց ստացված էներգիան Գերմանիայում ստեղծել է ավելի շատ էլեկտրականություն, քան Գերմանիայի բոլոր ատոմակայանները, նշեց նա:

ԵՄ-ն ի վերջո ստանալու է իր էներգիան բազմազան աղբյուրներից, ինչպիսիք են քամու, արևի, երկրաջերմային էներգիաները՝ գնալով նվազեցնելով իր կախվածությունը նավթից և գազից:

«Այս առումով Ադրբեջանի կարևորությունը որպես եվրոպական երկրներ էներգիայի մատակարար նվազում է - դանդաղ, բայց հաստատուն տեմպերով... Ամեն դեպքում ԵՄ-ի առաջնային նպատակը պետք է լինի Ադրբեջանին ժողովրդավարության ուղու վրա դնելը», - ասաց Եվրախորհրդարանի նախկին պատգամավորը:

Զահորկան նաև դրական գնահատեց Եվրախորհրդարանում Լեռնային Ղարաբաղի բարեկամության խմբի ձևավորման փաստը և նշեց, որ խորհրդարանի ցանկացած անդամ կարող է ցանկացած հարցի շուրջ քննարկումների խումբ ձևավորել:

«Եթե կա Ադրբեջանի հետ բարեկամության խումբ, ապա ինչու՞ չլինի Լեռնային Ղարաբաղի հետ բարեկամության խումբ: Այս խմբում ներգրավված պատգամավորները հետաքրքրված են Լեռնային Ղարաբաղով, քանի որ նրանք տեսնում են, որ այստեղ հակամարտություն կա և որպես ԵՄ ներկայացուցիչներ շահագրգռված են, որ հարևան տարածաշրջանում խաղաղություն լինի: Այսպիսով տվյալ խումբն այս հարցի շուրջ տեղեկությունների փոխանակման լավ հարթակ է», - ասաց նա:

Միևնույն ժամանակ Զահորկան նաև ուշադրություն հրավիրեց այն փաստի վրա, որ Լեռնային Ղարաբաղը ընդհանրապես լավ ներկայացված չէ միջազգային ասպարեզում և որ այս ուղղությամբ մեծ աշխատանք պետք է տանեն ինչպես ԼՂՀ, այնպես էլ ՀՀ ղեկավարները:

«ԼՂՀ-ն ունի գոյության լիարժեք իրավունք, սակայն արտերկրում Ղարաբաղի շուրջ իրազեկության բարձրացման անհապաղ անհրաժեշտություն կա: Այս հարցում պատմությունը կարող է լավ դեր խաղալ, և այդ ամենը կարելի է անել առանց խավիարի», - նկատեց Զահորկան:

Լինելով դիտորդ 2012թ.-ի ԼՂՀ ընտրություններում` Զահորկան նշեց նաև, որ ԼՂ կառավարությունը սխալ է թույլ տալիս, երբ որպես դիտորդներ Եվրոպայից հրավիրում է աջ ծայրահեղականներին, որոնցից շատերին լուրջ չեն վերաբերվում ԵՄ-ում:

«Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդն արժանի է Եվրոպայի դեմոկրատների աջակցությանը, քանի որ 2012-ի ընտրությունները իսկապես ազատ և արդար էին: Ադրբեջանի ժողովուրդը երջանիկ կլիներ, եթե Ադրբեջանում գեթ մեկ անգամ ընտրություններն անցկացվեին այնպիսի պայմաններում, ինչպիսիք Արցախում էին», - նշեց նա:

Ինչ վերաբերում է ԵՄ-Հայաստան հետագա համագործակցությանը, Զահորկայի կարծիքով նախքան Եվրասիական միության լիարժեք անդամ դառնալը Հայաստանը պետք է վերանայի իր արտաքին քաղաքականության ռազմավարությունը և պետք է ԵՄ-ի հետ իր հարաբերությունները դնի համակարգված հիմքերի վրա: Հայաստանը դեռ կարող է զարգացնել իր տնտեսական հարաբերությունները ԵՄ-ի հետ և խթանել մի շարք ապրանքատեսակների արտահանումը, ինչպիսին են հայկական կոնյակը, գինին, օղին կամ գյուղատնտեսական ապրանքներ, ինչպիսին է օրինակ ձուկը; կարող է արտահանել նաև տուրիզմ, որի պոտենցիալը, ըստ Զահորկայի, դեռ ամբողջությամբ իրացված չէ:

Նա նաև գտնում է, որ Հայաստանը պետք է ուսումնասիրի ԵՄ-ի հետ անվտանգության հարցերում համագործակցելու հնարավորությունները:

«Ի վերջո Հայաստանը Եվրոպայի մաս է, այն որդեգրել է եվրոպական արժեքներ և ապագայում կարող է ունենալ ԵՄ-ին անդամակցելու պոտենցիալ», - իր խոսքը եզրափակելով նշեց EUFAJ ամսագրի խմբագիրը:

Հարցազրույցը` Նվարդ Չալիկյանի