Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Մարաշլեան ֆոտո ատելիե ռետրո»-ն  Երևանում գործում է 2013 թվականից:

Ստուդիայի մթնոլորտը քեզ կտրում է ներկայից և տեղափոխում հեռավոր կամ ոչ այնքան հեռավոր մի աշխարհ`19-րդ դարի վերջ և 20-րդ դարի սկիզբ: Մարաշլյանների ստուդիան իր արտասովորությամբ, յուրահատկությամբ կարողացել է դառնալ մեր քաղաքի շատ հաճելի, հետաքրքրիր, անգամ գայթակղիչ վայրերից մեկը: Ցանկանում ես քեզ զգալ 19-րդ դարում` ազգային տարազով, արդուզարդով` խնդրեմ, «Մարաշլեան» ֆոտո ատելիեն իր հյուրընկալ հարկի տակ սպասում է քեզ, քո ընտանիքին:

Ֆոտոստուդիան գտնվում է Երևանում պահպանված հին շենքերից մեկում, որը առանձնանում է երևանյան յուրահատուկ կոլորիտով: Այդ շենքում իր առանձնահատուկ տեղն ունի լուսանկարչատունը: Այստեղ յուրաքանչյուր այցելու հայտնվում է մի տարածքում, որտեղ խնամքով դասավորված են կանացի և տղամարդկանց տարազներ, արծաթյա զարդեր, յուրահատուկ աքսեսուարներ: Սենյակի կենտրոնում էլ հին հայկական գորգն է, որն ամբողջացնում է ընդհանուր պատկերը:

Էմմա Մարաշլյանի հետ հանդիպեցինք «Մարաշլեան» ֆոտո ատելիում:

Նա մեզ հետ զրույցում խոստովանեց` դժվար էր ընտրել մի այնպիսի վայր, որը համահունչ կլիներ իր երազած ֆոտո ստուդիային: Մինչ այստեղ տեղափոխվելը «Մարաշլեան» ստուդիան գտնվել է «Թուֆենկյան» հյուրանոցում, այսօր էլ համագործակցությունը ընկերության հետ շարունակվում է և շատ հաճախ լուսանկարներն արվում են Թուֆենկյան գորգերի ֆոնի վրա:

Ստուդիայի ստեղծման, առաջիկա անելիքների մասին մեր զրույցը Էմմա Մարաշլյանի հետ ներկայացնում ենք ստորև:

-Նման հետաքրքիր, յուրօրինակ գաղափարի ծնունդը ինչպե՞ս առաջացավ:

-Ինձ և իմ ամուսնուն շատ էր հետաքրքրում ու գրավում ազգային տարազը, և ցանկություն առաջացավ ինչ-որ ձևով ձեռք բերել և ընտանեկան լուսանկարներ ստեղծել այդ զգեստով: Սկսվեց մեր փնտրտուքը: Ծանոթացանք Գագիկ Գինոսյանի հետ, նա մեզ ուղղորդեց դեպի «Տերյան» մշակութային կենտրոն, որտեղ օգնեցին կյանքի կոչել մեր գաղափարը: Այդտեղից էլ սկսվեց մեր համագործակցությունը: Ազգային հագուստի առաջին հավաքածուն մեր ընտանիքի համար ստեղծվեց, դրանից հետո միտք առաջացավ բացել լուսանկարչական ստուդիա, և սկսեցինք կենտրոնից հագուստներ պատվիրել ռետրո լուսանկարչության համար: Սկզբնական շրջանում շատերը մեզ ասում էին, որ դա Հայաստանում իրեն չի արդարացնի, մարդկանց դա այդքան էլ չի հետաքրքրի, բայց մեր հույսերն արդարացան, տարազով լուսանկարները սկսեցին արագ տարածվել սոցցանցերում: Կարծում եմ` դա նրանից է, որ մենք ավելի շատ հոգի ներդրեցինք այս աշխատանքում:

- Ի՞նչ աղբյուրներից օգտվեցիք, որպեսզի կյանքի կոչեք ձեր մտահղացումները:

-Ի սկզբանե մեր առաջ դրեցինք բարդ խնդիր: Իհարկե չենք կարող ամբողջությամբ վերականգնել տարազները, քանի որ անգամ այսօրվա թելը, կտորը տարբեր են, սակայն փորձում ենք հնարավորինս ճիշտ ներկայացնել տարազը: Ազգային տարազի մասին առկա գրականությունը քիչ է, բացի այդ,այդ գրքերում ներկայացված տարազի նախշերը մոտավոր են, երբեմն առկա են օտար ազգերի հագուստներին բնորոշ հատկանիշներ: Իհարկե մենք ունենք բազմաթիվ գրքեր, որոնց մի մասը գնել ենք նաև արտերկրից, համագործակցում ենք տարբեր ազգագրագետների, պատմաբանների, ինչպես նաև «Տերյան» մշակութային կենտրոնի հետ, որտեղ աշխատում են գիտակ և փորձառու մասնագետներ: Նշեմ, որ վերջերս Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին նվիրված գիրք է հրատարակվել, որտեղ ներկայացված են թանգարաններում և արխիվներում պահպանված հայկական տարազները: Հայկական տարազները խորը իմաստ ունեն, յուրաքանչյուր դետալ ինչ-որ բան խորհրդանշում է:

Հայերս ունենք բացառիկ, բազմաճյուղ մշակույթ, ավանդույթներ, սակայն ափսոսում եմ, որ այդ ամենն ամբողջությամբ չենք կարողանում հավուր պատշաճի և ներկայացնել, և փոխանցել ապագա սերունդներին: Օրինակ` Վրաստանում իրենց ազգային հագուստը փառաբանում են, հարսանյաց արարողություններին նորապսակները ներկայանում են տարազով: Իմ կարծիքով՝ ռետրո լուսանկարչության ճյուղը զարգացնելով՝ մենք կարող ենք օգնել շատ հայերի վերադառնալ արմատներին, նորովի զգալ կապն անցյալի հետ: Մենք փորձում ենք հասարակության լայն շերտերին փոխանցել ու տարածել հագուստի մեջ ազգային տարրերի կիրառման սկզբունքը: Շատ գեղեցիկ է, երբ հայ աղջիկները տարազային էլեմենտներ են օգտագործում իրենց առօրյա հագուստում: Դա մեր ազգայինն է ու շատ գեղեցիկ է: Բացի այդ, դա հայկական մշակույթը ներկայացնելու ևս մեկ միջոց է: Ի դեպ, քույրս ամուսնացավ հայկական տարազով, ինչն ինձ էլ ավելի ուրախացրեց ու ոգեշնչեց:

-Ովքե՞ր են ավելի շատ այցելում ստուդիա:

-Մեր լուսանկարչատան միջոցով կարծես թե վերականգնվում է ընտանեկան լուսանկարչությունը: Մարդիկ ոչ միայն գալիս են այստեղ մենակ` դիմանկար ունենալու համար, այլ հիմնականում գալիս են ընտանիքներով: Երբ տեսնում եմ, թե ինչպես են տատիկ-պապիկները գալիս` թոռների, նույնիսկ ծոռների հետ լուսանկարվելու, դա ինձ ոգևորում է: Ես հաճույք եմ ստանում դրանից: Սկզբնական շրջանում հիմնականում երիտասարդ աղջիկներն էին մեզ այցելում, տղաներն ամաչում էին, բայց հիմա կարծես թե այդ կարծատիպը կոտրվել է: Մենք բոլորի հետ անհատական աշխատանք ենք տանում, տարբեր մոտեցումներ ենք կիրառում լուսանկարելու գործընթացն ավելի տպավորիչ դարձնելու համար՝ սկսած երաժշտությունից, վերջացրած ստուդիայի ձևավորումով: Արդյունքում՝ ստանում ենք հետաքրքիր լուսանկարներ: Ուրախալի է, որ ընտանիքները ուզում են իրենց ընտանեկան ալբոմը հարստացնել նման լուսանկարներով: Ի դեպ, ունեցել ենք նաև այնպիսի ընտանիքներ, որոնք իրենց հետ բերել են տատիկի լուսանկարը` 19-րդ դարում արված և ցանկացել են նույն դիրքով, նույնատիպ տարազով նկարվել:

Ոգեշնչող է, երբ մայրերն են իրենց մի քանի ամսական երեխաների հետ գալիս ֆոտո ատելիե: Լուսանկարվելու ամբողջ գործընթացը կարող է 1-1.5 ժամ տևել, բայց նրանք չեն հոգնում, մի անկյունում կերակրում են իրենց երեխաներին ու հետո շարունակում լուսանկարվել: Դա շատ գեղեցիկ է:

Լուսանկարվելուց առաջ մենք նաև պատմում ենք տվյալ տարազին առնչվող պատմությունը, տեղեկատվություն ենք տալիս մարդկանց, թե որ շրջանի տարազ է, կամ ինչ է այն խորհրդանշում: Ովքեր եկել են մեզ մոտ, խոստովանում են, որ տարազը հագնելիս արժանապատվության, հպարտության զգացում է առաջանում:

-Իսկ սփյուռքահայերը հաճա՞խ են ձեզ մոտ լինում:

-Մի քանի շաբաթ առաջ ԱՄՆ-ում էինք և պարզեցինք, որ ամերիկահայերը նույնպես գիտեն «Մարաշլեան»-ի մասին: Նրանցից շատերը ցանկություն հայտնեցին, որ Հայաստան լինելու դեպքում անպայման կայցելեն ստուդիա` հատուկ տարազներով լուսանկարների շարք ունենալու համար:

Ի դեպ, մեզ մոտ գալիս են նաև օտարերկրացիները, որոնք գնահատում են մեր տարազներն ու ռետրո ոճը: Հայկական տարազով լուսանկարվել են նույնիսկ Չիլիից, Արգենտինայից, Ճապոնիայից ժամանած զբոսաշրջիկներ: Սակայն ինձ ավելի շատ ուրախացնում է, որ նկարվողների մեծամասնությունը տեղացիներն են:

-Կարո՞ղ ենք ասել, որ նաև ձեր ստուդիայի շնորհիվ ազգային տարազի հանդեպ հետաքրքրությունը մեծացավ:

-Տարազը մի տեսակ անտեսված էր, հասունացել էր պահը, որ նորից վերհանեինք մեր պատմության մի հատվածը: Միգուցե «Մարաշլեան»-ի աշխատանքները նպաստում են տարազի հանդեպ հետաքրքրության մեծացմանը: Եթե դա այդպես է` մենք ուրախ կլինենք և կմտածենք, որ ինչ-որ մի տեղ նաև մեր լուման ենք ունեցել ազգային արժեքների գնահատման գործում:

-Առաջիկայում ի՞նչ ծրագրեր ունենք:

-Առաջիկայում մտադրություն ունենք մեր ստուդիայի մասնաճյուղը բացել Տաթևում: Այնտեղ տուրիստական հոսքը մեծ է, և կարծում ենք, որ այն իրեն կարդարացնի` հատկապես, որ մեր գները մատչելի են և հասանելի շատերին: Սա ոչ միայն բիզնես է, այլ առաջին հերթին արվեստ, և մենք ցանկություն ունենք, որ հայկական տարազի մասին խոսեն ոչ միայն Հայաստանում, այլ նաև ամբողջ աշխարհում: Լուսանկարվողներից շատերը նկարները տեղադրում են սոցցանցերում. դա ևս մի միջոց է ազգային տարազի պրոպագանդման համար:

-Վերջին շրջանում նկատում ենք, որ հայտնի մարդիկ են նաև ձեզ մոտ լուսանկարվում:

-Կզարմանաք, բայց իրենք են մեզ դիմում` ասելով, որ շատ կուզենան ունենալ հայկական տարազով ֆոտոշարք: Իհարկե կան մարդիկ, որոնց մենք ենք հրավիրում: Վերջին շրջանում լուսանկարեցինք գրոսմայստեր Լևոն Արոնյանին` իր հարսնացուի հետ: Վերջինս էր ցանկություն հայտնել լուսանկարվել հայկական տարազով:

Ես ունեմ պրոֆեսիոնալ թիմ, աշխատում ենք մի շատ յուրահատուկ ստեղծագործական մթնոլորտում: Ամենակարևորն այն է, որ լուսանկարը գեղեցիկ ներկայացվի, ամեն նկարում թողնենք մեր մասնիկը, և յուրաքանչյուր նկարում զգացվում է այն բարի էմոցիաները, որոնք հաղորդում ենք ամբողջ ֆոտոսեսիայի ընթացքում:

-Երկար ժամանակ ապրել և կրթություն եք ստացել Մոսկվայում, ինչպես եք կարողացել հավատարիմն մնալ ազգային արժեքներին:

-Ես ծնվել եմ Հայաստանում, երբ 10 տարեկան էի, ընտանիքս տեղափոխվեց Մոսկվա: Ավարտել եմ Մոսկվայի բժշկական ակադեմիան, դեղագետ-տեխնոլոգ եմ: 6-7 տարի աշխատել եմ իմ մասնագիտությամբ, բայց դրան զուգահեռ զբաղվել եմ լուսանկարչությամբ: Իմ առաջին ուսուցիչն է Ռուսաստանի լուսանկարիչների միության անդամ, պրոֆեսիոնալ լուսանկարիչ Վսեվոլոդ Տոբոտրասը: Դիմանկարչական արվեստի հմտությունները հենց նրա ստուդիայում եմ ստացել:

Չնայած ապրում էինք Մոսկվայում, բայց երբեք չենք մոռացել մեր արմատները: Մեր տանը խոսում էին միայն գրական հայերենով և փորձում էին ազգայինի հանդեպ սերը մեր մեջ միշտ վառ պահել: Ամուսնանալուց հետո 2010 թվականին Վարդանի հետ տեղափոխվեցինք Հայաստան, և որոշեցինք իրականացնել ազգային ինքնության պահպանմանը, արմատներին վերադառնալու մեր ծրագիրը: Արդյունքում` ստեղծեցինք այս ֆոտո ատելիեն:

Լուսանկարները` «Մարաշլեան ֆոտո ատելիե ռետրո»-ի ֆեյսբուքյան էջից: