Ձեր վստահելի աղբյուրը

Օրեր առաջ Ադրբեջանի Կենտրոնական բանկի նախագահ Էլման Ռուստամովի՝ լողացող փոխարժեքի քաղաքականությանն անցնելու վերաբերյալ հայտարարությունից հետո հասարակության շրջանում խուճապային տրամադրությունները ոչ միայն չնվազեցին, այլև համընդհանուր բնույթ ստացան:

Ադրբեջանական baku.ws գործակալության փոխանցմամբ՝ Բաքվի բազմաթիվ փոխանակման կետեր փակվել են: Պատճառն այն է, որ բնակչության շրջանում մանաթի նոր արժեզրկման հավանականության պատճառով խուճապ է և մարդիկ փորձում են ամերիկյան դոլար ձեռք բերել: Խուճապի պատճառը մանաթի ևս 10 կոպեկով արժեզրկման մասին շշուկներն են, համաձայն որոնց մանաթի փոխարժեքը դոլարի նկատմամբ 1.05-ից դառնալու է 1.15-ի:

Արդյունքում, փոխանակման կետերի փակվելը ավելի է խորացրել իրարանցումը մարդկանց շրջանում, ովքեր ամբողջ ուժով փորձում են ձերբազատվել ազգային արժույթով խնայողություններից:

Փետրվարի 21-ին Ադրեջանի Կենտրոնական Բանկի կողմից մանաթը 34% արժեզրկելուց հետո անցել է մեկուկես ամիս, սակայն ավելի հաճախ է շրջանառվում «սև շաբաթի» կրկնվելու հավանականության մասին:

Բնակչության շրջանում առկա հոռետեսական են սպասելիքները ամենևին հիմնազուրկ չեն: Օրեր առաջ Ադրբեջանի ԿԲ նախագահ Էլման Ռուստամովը հայտարարել է ամբողջությամբ լողացող փոխարժեքի քաղաքականությանն անցնելու մասին՝ շեշտելով, որ առայժմ ԿԲ-ն կշարունակի ինտերվենցիաներ կատարել փոխարժեքի կտրուկ տատանումներ թույլ չտալու համար:

Ինտերվենցիաների ծավալի վերաբերյալ Էլման Ռուսատամովի հայտարարությունը նման է խոստովանության առ այն, որ «սև շաբաթը» կրկնվելու մեծ հավանականություն ունի: Նրա խոսքով՝ փետրվարի 21-ից հետո ԿԲ-ն 1 մլրդ դոլարի ինտերվենցիա է կատարել պահելու համար փոխարժեքը: Այսինքն ադրբեջանական մանաթը 34% դեվալվացիայի ենթարկելուց հետո ներկայիս փոխարժեքը շատ հեռու է հավասարակշռված լինելուց և դրա պահպանումը չափազանց թանկ է նստում ԿԲ-ի վրա: Հիշեցնենք, որ կտրուկ արժեզրկմանը պատճառը նաև այն էր, որ ԿԲ-ի համար փոխարժեքի նույն մակարդակում պահումը ամսեկան արժենում էր 1.1 մլրդ դոլար:

Այսինքն՝ դեկտեմբերից սկսված ԿԲ-ի պահուստների մսխման գործընթացը նույն տեմպերով շարունակվում է նաև այսօր, իսկ լուծումը, թեև ցավոտ, բայց արդեն մատնանշվել է ԿԲ նախագահի կողմից՝ անցումը լողացող փոխարժեքի քաղաքականությանը, ինչին միանգամից անցնելու դեպքում, Ռուստամովի խոսքով, մանաթը դոլարի նկատմամբ կարժեզրկվի 20-30%-ով, ինչը մեծ անախորժություններ կառաջացնի տնտեսության համար:

Բավական է նշել, որ լողացող փոխարժեքի պարագայում մանաթը ծայրաստիճան զգայուն կդառնա նավթի գների տատանումներից, ավելի զգայուն քան ռուսական ռուբլին: Սա բացատրվում է նրանով, որ նավթի արտահանումը ավելի մեծ տեսակարար կշիռ ունի Ադրբեջանի թե՛ պետբյուջեի եկամուտների ձևավորման, թե արտաքին առևտրի մեջ, քան՝ Ռուսաստանի պարագայում:

Մանաթի էլ ավելի արժեզրկման մասին լուրերը ձնագնդի էֆեկտով մեծացնում է դոլարիզացիայի մակարդակը երկրում, ինչի մասին բացահայտ հայտարարում է ԿԲ-ն՝ խոստովանելով, որ դոլարիզացիայի նման տեմպը կշարունակվի նաև առաջիկա 2 ամիսներին:
Պատճառը հստակ է, փետրվարի 21-ին մեկ գիշերվա ընթացքում ազգային արժույթով պահվող հասարակության խնայողությունները պակասեցին 1/3-ով, ինչի արդյունքում ադրբեջանական «կայուն մանաթի» միֆը փլուզվեց:

Նախորդ տարեվերջին, երբ հետխորհրդային երկրների մեծամասնության ազգային արժույթները կտրուկ արժեզրկման ենթարկվեցին, Ադրբեջանի իշխանությունը մանաթի կայուն վարքագծի ֆենոմենը ներկայացնում էր իբրև կայուն տնտեսական զարգացման ապացույց, իսկ ահա ամիսներ անց ԿԲ-ի ղեկավարը խոստովանում է, որ նավթի գների նվազումը կբերի մանաթի էլ ավելի մեծ արժեզրկման:

Արդյունքում, երբ հայկական դրամն ու ռուսական ռուբլին կայունացել են, ադրբեջանական մանաթի ճակատագիրը մնում է անորոշ՝ ասել է թե, բացասական կանխատեսմամբ:

Հակոբ Սաֆարյան, տնտեսագետ