Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ուղիղ մեկ դար առաջ Օսմանյան Թուրքիայի իշխանությունների կողմից 1,5 մլն հայ է բնաջնջվել, տեղահանվել հայրենիքից: Այսօր Հայաստանը և մարդասեր հանրությունը հարգում է մահացած հայերի հիշատակը: Ապրիլի 24-ը պայմանականորեն է Ցեղասպանության օր է համարվում, քանի որ 1915-ի ապրիլի 24-ին Կոստանդնապոլսում ձերբակալվեց շուրջ 600 հայազգի մտավորական։

Ցեղասպանության հիմնական կազմակերպիչներ են համարվում երիտթուրքերի առաջնորդներ Թալեաթը, Ջեմալը, Էնվերը և «Հատուկ կազմակերպության ղեկավար» Բեհաեդդին Շաքիրը: Հայկական Սփյուռքի մեծ մասն առաջացել է Օսմանյան կայսրությունից բռնագաղթված և Մեծ եղեռնը վերապրած հայերից։

«Ցեղասպանություն» եզրույթը առաջինը շրջանառության մեջ է դրել հրեական ծագում ունեցող լեհ իրավագետ Ռաֆայել Լեմկինը՝ Օսմանյան կայսրությունում հայերի ու ֆաշիստական Գերմանիայի կողմից հրեաների զանգվածային ոչնչացումը բնութագրելու համար: Հոլոքոստից հետո հայերի Ցեղասպանությունը պատմության մեջ իր ուսումնասիրվածությամբ համարվում է երկրորդը։

Պատմական աղբյուրները լի են այդ տարիներին թուրքերի կողմից հայերի նկատմամբ կատարված վայրագությունների նկարագրություններով: Տեղահանման են ենթարկվել կայսրության գրեթե բոլոր հիմնական կենտրոնների հայերը։

Նախ Օսմանյան Թուրքիայի իշխանությունները հավաքել են առողջ տղամարդկանց՝ հայտարարելով, որ բարյացակամ տրամադրված կառավարությունը, ելնելով ռազմական անհրաժեշտությունից, պատրաստվում է հայերին վերաբնակեցնել նոր տներում։ Հավաքված տղամարդիկ փակվել են բանտերում, իսկ այնուհետև քշվել անմարդաբնակ վայրեր և ոչնչացվել հրազենի կամ սառը զենքի օգնությամբ։ Այնուհետև հավաքագրվել են ծերունիները, կանայք և երեխաները, որոնց նույնպես հայտնել են, որ նրանք պետք է վերաբնակեցվեն։ Նրանց քշել են շարասյուներով՝ ժանդարմների հսկողության տակ։ Նրանք, ովքեր ի վիճակի չեն եղել այլևս գնալու, սպանել են. բացառություն չեն եղել արվում նաև հղի կանայք։

Թուրք Ժանդարմներն ըստ հնարավորության ընտրել են երկար երթուղիներ կամ մարդկանց ստիպել են հետ գնալ նույն երթուղուվ, մինչև ծարավից ու քաղցից չմեռներ վերջին մարդը։ Թալեաթը հրամայել էր սպանել բոլոր աքսորյալ հայերին՝ ինչպես տղամարդկանց, այնպես էլ կանանց ու երեխաներին։

Թուրք պաշտոնյան իր հրահանգներով բոլոր կուսակալներից պահանջել է սպանել հայերին՝ հրահանգելով. «Սկսեք գործել նախկին հրամանների համաձայն, և դա կատարեցեք որքան կարելի է շուտ, Ձեզ արդեն հաղորդվել է, որ Ջեմիյեթի ցուցումով որոշվել է լիովին ոչնչացնել Թուրքիայում ապրող հայերին։ Նա, ով դուրս կգա այդ որոշման դեմ, չի կարող մնալ պաշտոնական դիրքում։ Ինչքան էլ դաժան լինեն ձեռնարկվող միջոցները, պետք է վերջ արվի հայերի գոյությանը։ Որևէ ուշադրություն մի դարձրեք ո՝չ տարիքին, ո՝չ սեռին և ո՝չ էլ խղճմտանքին»։

Այժմ, պատմական նոր ժամանակներում ժամանակակից Թուրքիան չի ընդունում նախորդների կատարած ոճրագործությունը քրիստոնյա ժողովրդի հանդեպ և ավելին, հերքում է, որ կատարվածը ցեղասպանություն է:

Մինչդեռ առաջադեմ մարդկությունը վաղուց արդեն ընդունել է փաստը, ճանաչել ու դատապարտել:

Հայոց ցեղասպանությունն արդեն ճանաչել և դատապարտել են Ուրուգվայը (1965թ.), Կիպրոսի Հանրապետությունը (1982թ.), Արգենտինան (1993թ.), Ռուսաստանի Դաշնությունը (1995թ.), Կանադան (1996թ.), Հունաստանը (1996թ.), Լիբանանը (1997թ.), Բելգիան (1998թ.), Իտալիան (2000թ.), Վատիկան (2000թ.), Ֆրանսիան (2001թ.), Շվեյցարիան (2003թ.), Սլովակիան (2004թ.), Հոլանդիան (2004թ.), Լեհաստան (2005թ.), Գերմանիան (2005թ.), Վենեսուելան (2005թ.), Լիտվիան (2005թ.), Չիլին (2007թ.), Շվեդիան (2010թ.), Բոլիվիա (2014), Ավստրիա (2015), Չեխիա (2015): Հայոց Ցեղասպանությունը ճանաչել են նաև Վատիկանը, Եվրախորհուրդը և Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը: ԱՄՆ 50 նահանգների գերակշիռ մասը ապրիլի 24-ը ճանաչել են Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակի օր: