The New York Times. Վերապրածների ժառանգները ներկայացնում են իրենց ընտանիքի պատմությունները

The New York Times-ի հատուկ նախագծում Հայոց ցեղասպանություն վերապրածների ժառանգները ներկայացնում են իրենց ընտանիքի պատմությունները:

«Նրանք փրկվել են` սպանվածների դիակների տակ թաքնվելով». Կարինե Իդա Աղաբեկյանց Բերդովիչ
«Իմ պապը` Ավետիսը, ծնվել էր 1902 թվականին Թուրքիայի արեւելքում գտնվող Վան քաղաքում, իսկ տատս` Սրբուհին` 1910 թվականին Խոյ քաղաքում, որն այժմ գտնվում է Իրանի տարածքում: Նրանք մշտապես պատմել են մեր ընտանիքի պատմությունը: Պապս 13 տարեկան հասակում ականատես է եղել իր ընտանիքի նկատմամբ իրականացված վայրագությանը եւ դաժան սպանությանը: Միայն ինքն ու իր եղբայրն են փրկվել: Նրանք փրկվել են` մահացածների դիակների տակ թաքնվելով: Ավետիսը լալիս էր` ներկայացնելով իր պատմությունը, թե ինչպես է որպես ֆեդայի մի խումբ անձանց հետ զենք վերցրել եւ հեռացել դեպի Իրան: Տատս` Սրբուհին, եւ իր զույգ եղբայրը 5 տարեկան էին, երբ դարձան Հայոց ցեղասպանության որբեր: Նրա հայրը` Խոյի քահանան, մի մահմեդականի վճարել էր իրենց ապահով վայր տեղափոխելու համար: Սակայն փոխարենն այդ մարդը երեխաների տարել էր շուկա վաճառելու: Գալուստյան անունով մի հայ վաճառական վճարել է Սրբուհու եւ իր եղբոր փրկության համար: Մանուկ հասակում ես թանկագին պահեր եմ անցկացրել արծաթագործ Ավետիսի եւ Սրբուհու հետ: Իմ սերը նրանց նպատմամբ անսահման էր եւ անվերապահ: Ավետիսը մահացել է 1977 թվականին Թեհրանում, իսկ Սրբուհին` 2001 թվականին»:

«Մենք չէինք կարող նրան փրկել». Բիրսու Բասչիլար
«Իմ մահմեդական ընտանիքն առաջին աշխարհամարտի ժամանակ բնակվում էր Թուրքիայի Սիրիայի սահմանին մոտ գտնվող Քիլիս քաղաքում: Բազմաթիվ հայեր են անցել Քիլիս քաղաքով Հալեպում ապաստան գտնելու համար: Իմ մեծ տատը` Սամի Սանհը, այդ ժամանակ դեռահաս էր: Կյանքի առաջին հատվածը նա անց էր կացրել Քիլիսում, իսկ 1980-ական թվականներին վերջնականապես տեղափոխվել Նյու Ջերսի: Նա 90 տարեկան էր, երբ ընթրիքի սեղանի շուրջ տեղի ունեցավ հայերի մասին քննարկումը: Թեեւ նրա տեսողությունը եւ լսողությունն արդեն իսկ թուլացել էին, սակայն հիշողությունը հստակ էր: Ծնողներս մշտապես պաշտպանել են դպրոցում իրենց ներկայացված տեսակետը: Դա բավականին զգայուն հարց էր նրանց համար: Մեծանալով որպես ԱՄՆ-ում թուրք էմիգրանտ` ինձ համար շփոթեցնող էին հակասական պատմական փաստերը: Ես ցանկանում էի հավատալ իմ ծնողների տեսակետին, սակայն հայկական փաստարկները բավականին ուժեղ էին դրանք անտեսելու համար: Մեծ տատս խոսակցությունը սկսեց` գովաբանելով հայ առեւտրականների վարպետությունը: «Նրանք լավագույն էին այդ ոլորտում: Մենք այդ ամենը կորցրեցինք, երբ նրանց արտաքսեցին»,- ասել է նա: Նա պատմեց, որ իր հայրը` Նաֆիզը, թաքցրել է բժշկի եւ նրա ընտանիքի, մինչեւ որ վերջիններս կարողացել են անվտանգ անցնել սահմանը: Նա նաեւ արտասվեց` խոսելով մեկ այլ սիրելի բժշկի մասին` նշելով, որ «մենք չկարողացանք նրան փրկել»: Ծնողներս լսում էին առանց հաստատման նշաներ տալու, սակայն ես վերջապես գտա իմ փնտրած հաստատումը: Փոքրիկ մխիթարություն է այն, որ իմ ընտանիքը փորձել է օգնել նրանց: Եվ անտանելի է ողբերգական ձեւով անհետացած այդ կյանքերի ցավը:

«Նա խնդրեց, որպեսզի իրեն հողին չհանձնենք թուրքական փամփուշտի հետ միասին». Արա Յարդեմյան
Իմ մեծ մայրը` Ագուլին Թաթուլյանը, ծնվել է 1900 թվականին Հադջին գյուղում` Թուրքիայի հարավում: Հայոց ցեղասպանության ժամանակ իրեն եւ գյուղը թուրքերից պաշտպանելու համար նա սափրել էր գլուխը եւ հագել իր զոհված փեսացուի հագուստը: Նա հրազենային վնասվածք էր ստացել, եւ այդ փամփուշտով ապրել 67 տարի: Պարեզամից հետո նա հաստատվել էր Հունաստանում, այնուհետեւ` Սիրիայում, 30 տարի ապրել Լիբանանում եւ 1969 թվականին տեղափոխվել Միացյալ Նահանգներ: 1986 թվականին մահանալուց առաջ նա պահանջել է, որպեսզի հողին չհանձնվի թուրքական փամփուշտի հետ միասին, որն այժմ տեղակայված է Հայաստանի թանգարանում: Այս պատմությունը ես իմացել եմ իր երկու որդիներից: 1985 թվականին նա հատուկ պարգևի է արժանացել նախագահ Ռոնալդ Ռեյգանի կողմից:

«Նրանք մշտապես փայփայել են լավ օրերի հույսը». Անահիդա Մարքուեթանթ
Իմ պապն ու տատը Էրզրումի հայերից էին, որտեղից տեղահանվել էին 1915 թվականին: Իրենց ընտանիքների անդամների մեծ մասը մահացել է գաղթի ճանապարհին, իսկ ողջ մնացածները՝ հաստատվել Ուկրաինայում: Տատս` Արտեմիս Խալուգոլյանը, երեք զավակ ունեցող բարձրագույն կրթությամբ կին էր: Նրանց ստիպել են 1915 թվականին լքել իրենց հայրենիքը, իսկ գաղթի ճանապարհին բազմաթիվ քրդեր ոսկու դիմաց ապաստան են տվել իրենց, մինչեւ հասել են Ուկրաինա: Տատս կորցրել է իր երեք զավակներին, իր հորը եւ ամուսնուն: Կենդանի են մնացել մայրը եւ եղբայրն ու քույրը: Ուկրաինայում նա ամուսնացել է Գալուստի հետ, ով Էրզրումի մոտ գտնվող գյուղում կորցրել էր իր կնոջն ու երեխաներին: Նրանք ամուսնացել են եւ լույս աշխարհ է եկել մայրս` Կատերինան: Ես մեծացել եմ Հայոց ցեղասպանությունը վերապրած իր բազմաթիվ ազգականների եւ ընտանիքի բարեկամների հետ, եւ կարողացել եմ իրենց վերապրած բոլոր սարսափները ու աղետները ներկայացնել գրքում: Նրանք բացառիկ հավատք, ուժ, քաջություն եւ բարոյական արժեքներ են ունեցել: Նրանք մշտապես փայփայել են լավ օրերի հույսը:

«Կցանկանայի խոսել նրա անունից». Շարլոտ Հեքչեր
Իմ տատիկի անունը Փայլացու Թութունջյան էր: Նա ծնվել էր 1894 թվականին Թուրքիայի Ատաբազար քաղաքում: Նա մեծացել է ագարակում եւ աշխատանքի անցնելու նպատակով թողել ուսումը: Աշխատանքի էր անցել Կոստանդնուպոլսի հարուստ ընտանիքներից մեկի մոտ, իսկ 1920 թվականին «Ալեքսանդր թագավոր» կոչվող նավով լքել երկիրը: Իմ մայրը` Ռոքսանը (Արաքսին), ծնվել է Միացյալ Նահանգներում եւ մեծացել Բրոնքս շրջանում` շրջապատված հարեւանությամբ հաստատված մեծ գերդաստանով: Հայերենը իր մայրենի լեզուն էր: Հայրը` Հարություն Սանոսյանը, իր ընտանիքի մեծ հատվածին կորցրել էր ջարդերի ժամանակ, եւ մայրս ինձ պատմել էր, որ ատում էր հոր պատմությունները: Դրանք վերհիշելիս հայրն այնքան էր բարկանում: Ինձ մեծացրել են իմ մայրն ու տատս, սակայն ես միայն կիսով հայ եմ: Ես հասկանում եմ հայերեն, սակայն դժվարությամբ եմ կարողանում խոսել: Տատիկիս քույրը` Աղավնին, մահվան երթի ժամանակ կորցրել է դստերը: Ես դրա մասին միայն վերջերս իմացա` ազգականի նամակի շնորհիվ: Ես անգամ տեղյակ չէի, որ իմ տատը մահվան երթ է վերապրել: Մինչ օրս ինձ անհանգստացնում է նրա լռությունը: Տատիկսը ուներ բարի, փայլով լի աչքեր: Անգամ 80-ամյա հասակում նա դոլմա էր պատրաստում, մշակում մեր պարտեզը, եւ ես չեմ կարողանում վերարտադրել գեթ մեկ օր, որ նա կենսուրախ, էներգիայով լի եւ սիրալիր չլիներ: Ես հասկանում եմ տատիկիս լռությունը, որով փորձում էր կայունության զգացում ապահովել: Ես միայն կարող եմ պատկերացնել լռություն պահպանելու գինը: Նա մահացել է 1984 թվականին: Այնքան շատ բան կա, որ ես այդպես էլ չեմ իմանա ինձ մեծացրած կնոջ մասին: Այնքան կցանկանայի խոսել նրա անունից: 



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

11:23
ՊԵԿ-ը կանխել է առանց ակցիզային մակնշման ծխախոտների խմբաքանակի ներկրման փորձ
Օրերս ՊԵԿ մաքսանենգության դեմ պայքարի  վարչության օպերատիվ հետախուզության բաժնի աշխատակիցներն օպերատիվ տվյալներ էին ստացել առ այն, որ...
Աղբյուր` Panorama.am
11:01
Ոստիկանությունն արգելել է «Գոյ»-ի դերասաններին վրաններ տեղադրել նստացույցի համար. Արզումանյան
«Բացի նստացույցից, մենք այսօր, նաև շաբաթ և կիրակի օրերին ունենք լուրջ անելիքներ»,- ֆեյսբուքյան ուղիղ եթերում ասաց «Գոյ»...
Աղբյուր` Panorama.am
10:41
Ով կգլխավորի Հայաստանի ազգային հավաքականը՝ մինչև գլխավոր մարզչի նշանակումը
«Հայաստանի ազգային հավաքականն առաջիկա երկու հանդիպումները կգլխավորեն կգլխավորեն մարզչական շտաբի մի քանի անդամներ, և դա կարվի ...
Աղբյուր` Panorama.am
10:40
Երևանի 40–ամյա բնակիչը կալանավորվել է՝ մեծ քանակի տարբեր տեսակի թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառության մեղադրանքով
Քննչական կոմիտեի Արարատի մարզային քննչական վարչության Մասիսի քննչական բաժնում քննվող քրեական վարույթի նախաքննությամբ պարզվել են Երևանի...
Աղբյուր` Panorama.am
10:27
Բոյկոտել COP29-ի անցկացումն Ադրբեջանում, պահանջել անհապաղ ազատ արձակել հայ պատանդներին. Ֆրանսիացի գործիչների կոչը
Le Figaro պարբերականը հրապարակել է քաղաքական ամենատարբեր շրջանակներ ներկայացնող՝ ֆրանսիացի շուրջ  երեք տասնյակ գործիչների հավաքական...
Աղբյուր` Panorama.am
10:22
Սյունիքում ծեծի է ենթարկվել «Մարիլա»-ի տնօրենը․ նրա վիճակը գնահատվում է ծանր
Օրեր առաջ արտակարգ դեպք է տեղի ունեցել Սյունիքի մարզում։ Shamshyan.com-ի տեղեկություններով, հոկտեմբերի 30-ին ժամը 19։10-ի սահմաններում ՀՀ...
Աղբյուր` Panorama.am
10:20
ԱՄՆ-ը չի բացառում Իրանի հետ դիվանագիտական գործարքը. WSJ
ԱՄՆ-ը չի բացառում նախագահական ընտրություններում հաղթած Դոնալդ Թրամփի երկրորդ ժամկետի ընթացքում Իրանի հետ դիվանագիտական ​​գործարքի կնքումը՝...
Աղբյուր` Panorama.am
10:17
Եվրոպայի անհատական առաջնությանը Հայաստանը կներկայանա 20 շախմատիստով
Նոյեմբերի 7-ից 20-ը Մոնտենեգրոյի Պետրովաց քաղաքում կանցկացվի 2024 թվականի շախմատի Եվրոպայի անհատական առաջնությունը: Առաջնությանը մասնակցում...
Աղբյուր` Panorama.am
10:07
Գյումրիում ՔՊ-ն թեկնածու չի առաջադրի, կկայանան արտահերթ ընտրություններ
Գյումրիում տեղի կունենան ավագանու արտահերթ ընտրություններ։ Այս մասին հայտարարել է Գյումրու ավագանու «Քաղաքացիական պայմանագիր»...
Աղբյուր` Panorama.am
10:01
Իշխանությունը գնում է ընտրությունների
«Հայաստանի քաղաքական դաշտը կանգնած է մի ընտրության առջև, որի հետ այս իշխանությունները կապ չունեն։ Այդ ընտրության էությունը հետևյալն է....
Աղբյուր` Panorama.am
09:58
Կոնֆերենցիաների լիգա. «Նոան» 0:8 հաշվով պարտվել է «Չելսիին»
«Ցավալի պարտություն Լոնդոնում։ Քաղում ենք դասեր և շարժվում առաջ»։
Աղբյուր` Panorama.am
09:55
Սուրեն Սարգսյան. Թրամփի նախագահության երկրորդ շրջանը չի կարող նման լինել առաջինին
«Թրամփի նախագահության երկրորդ շրջանը չի կարող նման լինել առաջինին»,-գրում է քաղաքագետ Սուրեն Սարգսյանը։ Նա մանրամասնում է՝...
Աղբյուր` Panorama.am
09:50
«Գոյ» թատրոնի աշխատակիցները նստացույց են սկսել
«Գոյ» թատրոնի դերասանները երեկվանից նստացույց են սկսել թատրոնի մուտքի մոտ։  «07.11.2024թ.-ի ժամը 20։00-ից Գոյ թատրոնը...
Աղբյուր` Panorama.am
09:41
Ամստերդամում մի շարք հարձակումներ են տեղի ունեցել իսրայելցի երկրպագուների վրա, կա 5 տուժած
Ամստերդամում մի շարք հարձակումներ են տեղի ունեցել իսրայելական «Մաքաբի» ֆուտբոլային ակումբի երկրպագուների վրա։ «ՌԻԱ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:31
Վերին Խոտանանում խցանման մեջ է հայտնվել 40 բեռնատար, 10 մարդատար
Փրկարարները քարշակել են արգելափակված բեռնատարը
Աղբյուր` Panorama.am
09:20
«Ժողովուրդ». Արցախի Հանրապետության ութ պաշտոնյաները հրաժարվել են անգամ իրավաբանի կամ փաստաբանի ծառայություններից
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «COP29-ին ընդառաջ հայ գերիների վերադարձը սպասված, գուցե նաև բաղձալի է, սակայն նրանց հետ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:18
«Հրապարակ». ՔՊ ներքին զրույցների թեման շարունակում է մնալ Քյարամյանին պատասխանատվության ենթարկելու պահանջը
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Թեև Նիկոլ Փաշինյանն անցած շաբաթ փակ նիստում սաստել է կուսակիցներին՝ հորդորելով այլևս չխոսել...
Աղբյուր` Panorama.am
09:17
«Ժողովուրդ». Ո՞վ է ցանկանում համակարգել ապօրինի ծագման գույքի բռնագանձման ոլորտը
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «Ո՞վ է դատախազությունում Սրբուհի Գալյանից հետո ցանկանում համակարգել ապօրինի ծագման գույքի...
Աղբյուր` Panorama.am
09:13
«Հրապարակ». «Չեմ խոսացել Սրբազանի հետ, չեմ կարող ասել». Գառնիկ Դանիելյան
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Երկուշաբթի օրը Բագրատ սրբազանը վերադարձել է Մոսկվայից։ Գառնիկ Դանիելյանին հարցրինք՝ Սրբազանը...
Աղբյուր` Panorama.am
09:10
«Ժողովուրդ». Իշխանությունները հակված են Գյումրիում արտահերթ ընտրությունների գնալ
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «Քաղաքապետ Վարդգես Սամսոնյանի անակնկալ հրաժարականից հետո, փաստացի, համայնքը ղեկավար չունի:...
Աղբյուր` Panorama.am
09:08
«Հրապարակ». Ինչով է պայմանավորված ՊՆ-ում առանցքային պաշտոնները թափուր թողնելու հանգամանքը
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Մեկ տարուց ավելի է, ինչ Հայաստանի գլխավոր զինկոմի պաշտոնը թափուր է՝ ԺՊ-ն Արեն Սարգսյանն է։...
Աղբյուր` Panorama.am
09:06
Նոյեմբերի 8-ին փոխանակման կետերում ռուբլու և եվրոյի փոխարժեքներն աճել են, դոլարինը՝ նվազել
ՀՀ բանկերում այսօր՝ նոյեմբերի 8-ին ժամը 09:00-ի դրությամբ, ԱՄՆ դոլարի առքի միջին փոխարժեքը կազմում 384.77 դրամ՝ նախորդ օրվա վերջի համեմատ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:06
«Ժողովուրդ». Ի՞նչ պետք է տեղի ունենա 30 օրում
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «ՀՀ գլխավոր դատախազությունն ուղիներ է որոնում ԱԺ ՔՊ խմբակցության պատգամավոր Հովիկ Աղազարյանին...
Աղբյուր` Panorama.am
09:04
Նոյեմբերի 8-ի հոսանքազրկումների մասին
«Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր» փակ բաժնետիրական ընկերությունը տեղեկացնում է, որ նոյեմբերի 8-ին պլանային նորոգման աշխատանքներ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:00
«Հրապարակ». Օտարերկրյա որոշ դեսպաններ համարել են, որ նման խայտառակ, հակաժողովրդավարական փոփոխություններն անթույլատրելի են
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Իշխանության նախաձեռնած՝ Ընտրական օրենսգրքում փոփոխությունների փաթեթում ընդգրկված որոշ...
Աղբյուր` Panorama.am
08:58
«Ժողովուրդ». ՔՊ-ականները տարբեր մեթոդներով երաշխիքներ են ստեղծում իրենց հետագա վերարտադրման համար
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «ՔՊ-ն 2026 թվականի ընտրություններից առաջ նոր փոփոխություններ է կատարում ՀՀ ընտրական...
Աղբյուր` Panorama.am
23:30
Խոշոր հրդեհ «Վստրեչի» կամրջի մոտ, կա վիրավոր
Նոյեմբերի 6-ին, ժամը 23:00-ի սահմաններում ՀՀ Ներքին գործերի նախարարության Ոստիկանության համայնքային ոստիկանության գլխավոր վարչության...
Աղբյուր` Panorama.am
22:58
Նիկոլ Փաշինյանը հանդիպել է Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնին
Նիկոլ Փաշինյանի ֆեյսբուքյան էջից տեղեկանում ենք, որ Բուդապեշտում ընթացող Եվրոպական քաղաքական համայնքի հինգերորդ գագաթնաժողովի շրջանակում...
Աղբյուր` Panorama.am
22:40
Իրանը կզարգացնի հարաբերությունները հարևանների հետ՝ անկախ ԱՄՆ ընտրությունների արդյունքից. Փեզեշկիան
Իրանը մտադիր է ընդլայնել գործընկերությունը հարևան և իսլամական երկրների հետ, նրան չի հետաքրքրում, թե ով է դարձել ամերիկյան նոր առաջնորդը։ ՏԱՍՍ-ը...
Աղբյուր` Panorama.am
22:21
Արամ Ա. Վեհափառ Հայրապետը շնորհավորական նամակը է ուղղել ԱՄՆ-ի նորընտիր նախագահ Թրամփին
Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսությունից հայտնում են, որ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Ա. Վեհափառ Հայրապետը շնորհավորական նամակ է ուղղել ԱՄՆ-ի նորընտիր նախագահ...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Վ.Հակոբյան. Ռուսաստանի հետախուզությունն ասում է՝ գիտենք, ինչ փողեր են գալիս, ում գրպաններն են մտնում
17:15 07/11/2024

Վ.Հակոբյան. Ռուսաստանի հետախուզությունն ասում է՝ գիտենք, ինչ փողեր են գալիս, ում գրպաններն են մտնում

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}