Ձեր վստահելի աղբյուրը

ՀՀ կառավարության այսօրվա նիստում որոշում հավանության արժանացավ պրոբացիոն համակարգի ներդրման վերաբերյալ հայեցակարգը: Հայեցակարգի շրջանակներում նախատեսվում է ստեղծել Արդարադատության նախարարության պրոբացիայի պետական ծառայություն:

Ինչպես կառավարության նիստում նշեց Արդարադատության նախարար Հովհաննես Մանուկյանը, պրոբացիայի ստեղծման հիմնական նպատակներից է կրկնհանցագործության կրճատումը և հասարակության անվտանգության ապահովումը, հանցագործություն կատարած անձի հետ բարիդրացիական հարաբերություններ հաստատելու միջոցով նրանց վերահսկելու, ներառյալ հարկ եղած դեպքում հսկելու, վերասոցիալականացման ծրագրեր մշակելու և իրականացնելու միջոցով ուղղորդելու ու աջակցելու և նրանց բարեհաջող սոցիալական ներգրավվածությանը խթանելու նպատակով:

Նախարարն ասաց նաև, որ նախատեսված է ստեղծել պրոբացիայի առանձնացված ծառայություն՝ քրեակատարողական ծառայությունից անջատ, ինչը, ըստ նրա, կնպաստի ՔԿՀ-ների թեթևացմանը:

Արարադատության նախարարից հետո խոսք խնդրեց ՀՀ գլխավոր ատախազ Գևորգ Կոստանյանը: Նա նշեց, որ հայեցակարգը բավականին երկար քննարկվել է, առարկություններ որպես կանոն եղել են պրոբացիոն ծառայության կիրառման առաջին փուլի առնչությամբ: Առաջարկները վերաբերվում են միջդատական վարույթում պրոբացիոն ծառայության ներգրավման հնարավորությանը:

«Խնդիրը նրանում էր, որ պրոբացիոն ծառայողը պետք է կարծիք հայտնի, թե տվյալ անձի նկատմամբ ի՞նչ խափանման միջոց պետք է կիրառի նախաքննության մարմինը կամ դատարանը: Կալանքը որպես խափանման միջոց կիրառելու ժամանակ ի՞նչ չափով պետք է հաշվի առնվի պրոբացիոն ծառայողի կարծիքը, տվյալ անձի նկատմամբ, տվյալ խափանման միջոցը կիրառելու նպատակահարմարության վերաբերյալ: Սա, մեր խորին համոզմամբ անընդունելի է մի քանի պատճառներով»,- ասաց Գ. Կոստանյանը:

Եվ նշեց պատճառները. «Պատճառ առաջին. որպեսզի որևէ պաշտոնատար անձ կամ հանրության ներկայացուցիչ որոշի տվյալ անձի նկատմամբ ի՞նչ խափանման միջոց պետք է կիրառվի, բացի տվյալ անձից, անձը բնութագրող հատկանիշների ամբողջությունը, ինքը առնվազը պետք է տեղյակ լինի քրեական գործի մանրամասներից` տվյալ անձն այդ արարքն ի՞նչ հանգամանքներում է կատարել, հանցագործությունը կատարելուց առաջ և հետո նրա վարքագիծը, հանցագործության շարժառիթները, նպատակները և այլն: Այսինքն` ամբողջ քրեական գործի մասին պետք է պատկերացում ունենա, որ իր կողմից ներկայացված կարծիքը՝ խափանման միջոց կիրառելու կամ չկիրառելու հետ կապված լինի առաջինն՝ արժանահավատ, երկրորդ` օբյեկտիվ: Խնդրում եմ նկատի ունենալ հետևյալը` պրոբացիոն ծառայողը, երբ որ ներկայացնում է իր կարծիքը, ըստ հայեցակարգի, ինքը գործնականում չունի պատասխանատվության միջոց: Այսինքն` Պողոսյան Պետրոսին պետք չէ կալանքի տանել, պետք է իր նկատմամբ ստորագրություն կիրառել, որովհետև ինքը լավ տղայ ա, ազնիվ ա, ընտանիքին նվիրված ա և այլն ևայլն: Այսինքն` տվյալ խափանման միջոցի կիրառման ենթական անձի սոցիալ-հոգեբականան պատկերը նկարագրելու համար հիմք հանդիսացող տվյաների համար պատասխանատվություն չունի, զրո պատասխանատվություն է, ինչը, մեր խորին համոզմամբ, կարող է հանգեցնել կոռուպցիոն մեծ ռիսկերի դրսևորման»:

Հետևաբար,  Գ.Կոստանյանը կարծում է, որ պետք է նկատի ունենալ այդ առաջին փուլի ժամանակ, այսինքն` միջդատական վարույթում ծառայողի ներգրավվածության հարցը և պետք է առնվազն վերապահումով մոտենան այդ հարցին: Ըստ նրա՝ լավ կլինի, որ ծառայությունը փուլային համակարգով ներդրվի, որպեսզի հարցն ավելի խորը ուսումնասիրվի և հետագայում լուրջ խնդիրների չհանգեցնի:

«Պետք է ժամանակային բաշխումով անենք, մինչև որ խորն ուսումնասիրենք, քանի որ մեխանիկորեն բերել, ներդնել միջազգայի փորձը: Այո, շատ երկրներում ամեն ինչը կա, ինչը, որ հիմա նախարարն ասեց, այսինքն` գործնականում կիրառելի մեխանիզմ է, բայց գործնականում ամեն ինչը միանգամից ներդնել, ես կարծում եմ, լուրջ պրոբլեմ կունենանք, դրա համար, իմ խորին համոզմամբ, ճիշտ կլինի, որ մենք առնվազը ինչ-որ ժամանակային դասակարգմամբ դա անենք: Սկզբից ներդնենք ծառայության երրորդ և չորրորդ ուղղությունները, հետո քննարկման առարկա դարձնենք դատական քննության փուլում պրոբացիոն ծառայողի ներգրավվածության հարցը, հետո արդեն որոշենք միջդատական վարույթում: Համենայն դեպս, այսօր նաև նոր Քրեական դատավարության օրենսգրքի նախագծով մենք չունենք այնպիսի գործիքներ, որ իմ ասած խնդիրների լուծումը լինի արդյունավետ»,- եզրափակեց Գևորգ Կոստանյանը:

Դատախազի հարցադրումներին ի պատասխան, Հովհաննես Մանուկյանը նշեց. «Ես Ձեզ ուզում եմ ասել, որ մենք հենց այդ ճանապարհով էլ գնում ենք: Եթե դուք նկատեցիք, ես ասացի, որ մենք փուլային ճանապարհով ենք գնում»:

Նախարարի խոսքերով՝ դատախազի ներկայացրած դիտողությունները բազմիցս քննարկել են: «Իհարկե բանավեճի թեմա կա, ռիսկայնությունը որոշ առումով կիսում եմ, բայց, այդուհանդերձ, կան բազմաթիվ երկրներ, որտեղ օպտիմալ ձևով կիրառվում է այս ինստիտուտը: Բայց ես գտնում եմ, որ ձեր առաջարկը ընդունելի է, ողջամիտ է և փորձելու ենք պրոբացիոն ծառայությունը ներդնել փուլային ճանապարհով»,- ասաց Հ.Մանուկյանը: