«Օղակ» գործողության ականատեսներն ու տուժածները` ադրբեջանական ՕՄՕՆ-ի վայրագությունների մասին
Karabakhrecords.info կայքը շարունակում է վկայություններ ու փաստաթղթեր հրապարակել 1991-ի գարնանը-ամռանը «Օղակ» գործողությանը վերաբերող, որի ընթացքում Արցախի շուրջ 30 հայկական գյուղերի բնակչությունը ենթարկվել է ահաբեկչական գործողությունների, բռնության, ադրբեջանական ՕՄՕՆ-ի ուժերի ջանքերով տեղահանվել է հարազատ վայրերից:
Ստորև`«Օղակ» գործողության ականատեսների հարցաքննության արձանագրությունների նյութերը, որոնք հրապարակվել են «Դեմոկրատական Ռուսաստան» թերթում` N 13, 1991թիվ` ռուս լրագրող, իրավապաշտպան ու հասարակական գործիչ Լիդիա Գրաֆովայի հեղինակությամբ:
«Հայկական գյուղերից բռնի տեղահանում վերապրած ականատեսների վկայությունների արձանագրություններից հատվածներ
Մարտիրոս Հովսեփյան, 1934-ին ծնված, Մարտունաշեն գյուղի բնակիչ
…ապրիլի 28-ին կամ 29-ին` հստակ չեմ հիշում, կինս անհանգստացած եկավ տուն ու պատմեց, որ պետք է փախչել գյուղից ու պատսպարվել անտառում, նման խորհուրդ ծածուկ տվել էին ռուս զինվորականները, ասելով` «թե չէ վատ է լինելու»: Հաջորդ օրն արթնանալով` մենք տեսանք, որ գյուղում չկան ռուս զինվորներ, որոնք մինչ այդ ժամանակը մեզ պաշտպանում էին հարձակումներից:
...Մենք տեսանք, որ բլրի վրա` մեր տնից 200 կմ հեռավորության վրա, կանգնած են 7 տանկեր` ուղղված դեպի մեր գյուղը: Որոշ ժամանակ անց սկսվեց հրանոթներից ու ինքնաձիգերից կրակոցներ..Այրվում էին տներ, տանիքները օդ էին թռչում…Երկնքում հայտնվեցին ուղղաթիռներ և նույնպես սկսեցին կրակել գյուղի վրա: Եվ այդպես մոտ երկու ժամ: Կրակի դադարից հետո մենք իմացանք, որ մեր համագյուղացիներից 5-ը սպանվել է…Հովհաննես Հովհաննիսյանի ու Ամիր Ալքամյանի դիերը մխրճվել էին տանկերի տակ…
Էմիլիա Փարաշյան, 1948-ին ծնված, Գետաշեն գյուղի ուսուցչուհի
Ապրիլի 30…բնակարան ներխուժեցին ռազմական համազգեստով մարդիկ ու պահանջեցին փաստաթղթերը: Տանն էլ իմ 70-ամյա մայրը և 13-ամյա որդին…Հրացանի երկաթե հատվածով հարվածում էին գլխիս` պահանջելով փաստաթուղթ ստորագրել, թե իմ ընտանիքը ցանկանում է կամավոր լքել գյուղը…Օմօնցիներն այդ ընթացքում տունս տակնուվրա արեցին, ծեծեցին մորս, որդուս կոկորդից բռնեցին…Թքեց երեսիս ու ասաց. «Ձեր տեղը Երևանն է, դուրս եկեք էստեղից, սա ձեր հողը չէ»: Ինձ տարան սովխոզի ավտոտնակ, այստեղ գետնին ծեծված ու վիրավոր 29 տղամարդ էր ընկած, մեր գյուղից, այդ թվում` ամուսինս…Հետո տեսանք…մեր տունն ամբողջովին մոխիր է դարձել…
Լաուրա Հովհաննիսյանի մասին, Հադրութի շրջանի Արաքյուլ գյուղ, մայիսի 13
…Մայրը փորձում էր հանգստացնել երեխային, սակայն օմօնցիները բռնի ուժով խլել էին նրան` սպառնալով սպանել, ուզում էին բռնաբարել: Լաուրան հայտարարեց նրանց, որ 20 տարի բնակվել է Ռուսաստանում և ծանոթ է բարձրաստիճան անձանց հետ: Այդ խոսքերից հետո նրան ազատ արձակեցին:
Մայիսի 15, Շուշիի շրջան, Եղծահող գյուղ
Մոտ 20 օմօնցիներ ներխուժել էին Հմայակ Գաբրիելյանի տուն, ծեծել նրա որդուն, գողացել 1500 ռուբլի, կնոջ մատանին, երկու տղամարդուն էլ պատանդ էին վերցրել: Ապա հետ էին եկել տուն, ծեծել կնոջն ու 15-ամյա դստերը. պատռել էին հագուստներն ու փայտը մտցրել հեշտոցը:
Մայիսի 15, Շուշիի շրջանի Մեծ շեն գյուղ
6 օմօնցիներ ներխուժել էին 1952-ին ծնված Անուշավան Գրիգորյանի տուն, որտեղ վերջինիս հղի կինն էին և 15 ու 16 տարեկան զարմուհիները: Երբ օմօնցիները փորձում էին նկուղում բռնաբարել հղի կնոջն ու անչափահաս աղջիկներին, Գրիգորյանը փորձեց օգնության հասնել, սակայն նրան տեղում սպանեցին` կրակելով…
ԽՍՀՄ նախագահ Միխայիլ Գորբաչովին Հադրութի շրջանի Ջրաբերդ (Ջիլան) գյուղի բնակչուհի Թագուհի Սարգսյանի նամակը
Ես 104 տարեկան եմ: Խծաբերդ գյուղում ծնվել են իմ նախնիներն ու իմ 4 որդիները: Նրանք կռվել են ռազմաճակատում: Եվ ահա հանկարծ իմ տուն ներխուժեց ամբոխը…կոտրում ու ավերում էին ամեն ինչ…Երբ ես ասացի` սպանեք էլ, իմ տնից չեմ գնա, ադրբեջանցի միլիցիոները ոտքով հարվածեց կրծքիս: Ես ընկա: Սակայն երբ նրանք հարձակվեցին որդուս ու հարսիս վրա, ասացի` դուրս կգամ, միայն թե մի սպանեք նրանց: Աստված ինձ պատժել է նրանով, որ իմ տարիքում ես չեմ կուրացել, տեսել եմ այն, ինչ մարդ արարածը չպետք է տեսնի…Կիսահագնված վիճակում մեզ երկար ժամանակ տանում էին մեքենաների մեջ և բառիս բուն իմաստով շպրտեցին դաշտում, ինչպես գերաններ կշպրտեին: Մեր շարքերում կար նորածին մանուկ: Ծեծված ծերունի Էդիկ Ալեքսանյանը մահացավ ճանապարհին:
…Այսպիսով, ես զրկվեցի ամեն ինչից` տնից, որտեղից իմ 104 տարիների ընթացքում երբեք դուրս չէի եկել…Ես միայն մի բան եմ ուզում` ինձ իրավունք տվեք մահանալ իմ տանը…»:
Նշենք, որ Լիդիա Գրաֆովան հանդիսանում է Միգրանտներին ու նրանց միություններին աջակցող միջազգային հասարակական շարժման ղեկավար մարմնի անդամ, «Միգրացիա- XXI դար» անկախ ամսագրի գլխավոր խմբագիր, ՌԴ` միգրացիոն քաղաքականության գծով կառավարական հանձնաժողովի անդամ, ՌԴ միգրացիոն դաշնային ծառայության հասարակական խորհրդի անդամ, «Ռուսաստանի ոսկեր փետուր» մրցանակի դափնեկիր:
Լրահոս
Տեսանյութեր
Օր չկա, որ մենք փողոցում չտեսնենք բողոքի դուրս եկած տարբեր խմբեր. Բագրատ Սրբազան
