Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայտնի է, որ վերջին տասնամյակում հարևան Վրաստանում զգալիորեն մեծացել է ադրբեջանական ազդեցությունը, և պատճառը հայտնի վառելիքաէներգետիկ ոլորտի գրեթե մենաշնորհային վիճակի հաստատումն է Ադրբեջանի կողմից: Վերոնշյալ իրողությունը փոխելու ուղղությամբ որոշակի քայլեր փորձեց անել 2012թ.-ին Վրաստանում իշխանության եկած քաղաքական թիմը՝ միլիարդատեր Իվանիշվիլիի ղեկավարությամբ: Վերջինս բավական լուրջ տրամադրված էր ադրբեջանական ընկերություններին նշված շուկայից դուրս մղելու և այլընտրանքային տարբերակներ ներգրավելու տեսանկյունից:

Մասնավորապես, Իվանիշվիլին որպես այլընտրանք դիտարկում էր ռուսական ռեսուրսները, որոնք կարող էին հակակշիռ ստեղծել ադրբեջանական ընկերություններին՝ հնարավորություններ ստեղծելով շուկան պարզեցնելու և ըստ այդմ, գնային քաղաքականությունը կարգավորելու համար, քանզի Վրաստանը ոչ այնքան հարմար գներով է ստանում վառելիքաէներգետիկ ռեսուրսներն Ադրբեջանից: Դրանով կթուլացվեր նաև կախվածության քաղաքական մասը, քանի որ տնտեսական կախվածությանը զուգահեռ Թբիլիսին նաև հայտնվել է քաղաքական զսպաշապիկ կրողի դերում, այն է՝ մշտապես խուսափել է Բաքվին ուղղված բացասական ազդակներ հղելուց, նույնիսկ, եթե հարցը վերաբերել է ազգային և պետական շահերի պաշտպանությանը:

Դեպքերը բազմաթիվ են՝ սահմանազատման խնդիրներից սկսած մինչև էթնոդեմոգրաֆիական հարցեր:

Սակայն պետք է արձանագրենք, որ տվյալ կախվածությունն այն աստիճան է խորացել, որ Իվանիշվիլիի հիշյալ քայլերն իրենց արդյունքը չտվեցին, ավելին. վերջինս հենց սկզբնական շրջանում հրաժարվեց իր այդ ձգտումներից: Հետևանքը եղավ այն, որ ադրբեջանցիներն ավելի ազատ սկսեցին գործել, և այդ ակտիվությունը պահպանվում է մինչ օրս: Դրան նպաստող հանգամանք հանդիսացավ նաև այն, որ վրաց-ռուսական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը բավական դանդաղ տեմպերով է առաջ շարժվում, իսկ երբեմն նաև որոշակի ժամանակով կանգ է առնում (առաջընթացի ապահովման տեսանկյունից): Այդ հանգամանքից էլ փորձեցին օգտվել ադրբեջանցիները:

Դեռ իշխանության չեկած, Իվանիշվիլին խոստանում էր կիսով չափ նվազեցնել գազի և էլեկտրաէներգիայի սակագները, սակայն դրա փոխարեն այսօր Վրաստանի բնակիչներն արդեն իսկ վճարում են նախկինից ավելի բարձր արժեքը: Այս առումով, կարելի է ասել, Իվանիշվիլին չկարողացավ կատարել իր նախընտրական խոստումը՝ զոհ գնալով ադրբեջանական կախվածությանը:

Վրացի միլիարդատերը, հայտնի լինելով իր լրջությամբ և խոսքին հավատարիմ մնալու սկզբունքով, աստիճանաբար սկսեց քննադատության ենթարկվել իր իսկ ընտրողների կողմից, ինչն անդրադարձավ նաև նրան հաջորդած Ի. Ղարիբաշվիլիի և վերջինիս ղեկավարած Կառավարության վրա: Հասարակությունն իշխանություններին մեղադրում է խոստումները չկատարելու և անգործության մատնվելու մեջ: Այնինչ, Ղարիբաշվիլին այլ կարծիքին է և մշտապես արդարացնում է գործադիրի քննադատվող քայլերը, իսկ ճգնաժամային կամ անբարենպաստ իրավիճակը պայմանավորում արտաքին գործոններով:

Ինչևէ, գաղտնիք չէ նաև, որ ադրբեջանական ազդեցության տակ ապրելու իրողությունը ձեռնտու չէ վրացական իշխանություններին, իսկ այն հանգամանքը, որ Իվանիշվիլին դեռ չի մոռացել պաշտոնական Բաքվի ճնշումների ներքո ադրբեջանական վառելիքաէներգետիկ ռեսուրսները ռուսականով փոխարինելու մասին իր խոսքից հրաժարվելու փաստը, կարելի է ենթադրել, որ ապագայում կարող են որոշակի քայլեր կրկին ձեռնարկվել վրացի միլիարդատիրոջ կողմից:

Ի դեպ, վերջին զարգացումները կարող են վերոնշյալի ապացույցը դառնալ: Մի քանի օր առաջ վրացական ԶԼՄ-ները տեղեկություններ տարածեցին այն մասին, որ ադրբեջանական SOCAR ընկերությունը դադարեցնում է Փոթիի մոտակայքում կարբամիդի գործարանի կառուցման նախագիծը, որի առնչությամբ Վրաստանի էներգետիկայի նախարար Կ.Կալաձեն հայտարարել էր, որ տվյալ նախագիծը ֆինանսական առումով ձեռնտու չէ ոչ վրացական և ոչ էլ ադրբեջանական ընկերության համար:

Ի հակառակ դրան, SOCAR ընկերության գլխավոր տնօրենը նշել էր, որ նախագիծը կասեցվել է վրացական կողմի նախաձեռնությամբ, և դա պայմանավորված չէ ֆինանսական անշահավետության հանգամանքով:

Կարբամիդի գործարանի կառուցման գործընթացը կասեցնելու փաստին արձագանքել է նաև Վրաստանի նախկին նախագահ Մ. Սաակաշվիլին, ում օրոք հենց կնքվել էր նշված նախագծի շուրջ պայմանագիրը: Վերջինս վրացական իշխանություններին մեղադրել է ադրբեջանական ընկերության նկատմամբ ռեկետ իրականացնելու մեջ՝ հայտարարելով, որ Էներգետիկայի նախարարությունը և Իվանիշվիլին իրենց բաժնեմասն են պահանջել այդ խոշոռածավալ նախագծից: Սաակաշվիլիի պնդմամբ, Կարբամիդի գործարանի կառուցման համար ադրբեջանական կոմղը նախատեսում էր ծախսել մոտ 700 մլն դոլար, ինչը կդառնար Վրաստանի պատմության մեջ Փոթիի շրջակայքում իրականացված ծրագրերից ամենամեծը:

Ինչ խոսք, նշված նախագիծը, եկամտաբեր բիզնես կարող էր դառնալ առավելապես ադրբեջանցիների համար՝ էլ ավելի մեծացնելով նրանց ազդեցությունը Վրաստանում, և իրահրկե, նախ և առաջ, տվյալ գործարանի կառուցման կասեցումը լուրջ հարված է հենց ադրբեջանցիներին և հատկապես պաշտոնական Բաքվին: Այսպիսով, եթե հավատալու լինենք Սաակաշվիլիի խոսքերի բովանդակությանը, կարող ենք ենթադրել, որ Իվանիշվիլին փորձում է պատասխան հարվածը հասցնել Ադրբեջանին՝ հասկացնելով, որ բոլոր դեպքերում Վրաստանում հարցերը լուծվում են նաև իր մասնակցությամբ:

Հ.Գ.Ինչ վերաբերում է գործարանի շահագործմանը և Սաակաշվիլիի այն համոզմանը, որ Վրաստանը հազարավոր նոր աշխատատեղեր կորցրեց, ապա կարելի է մեջբերել մեկ իրողություն, ըստ որի, տարածված ավանդույթի համաձայն, ադրբեջանական ընկերությունները Վրաստանի տարածքում հիմնած իրենց բիզնեսներում գերազանցապես ներգրավում են ադրբեջանցիներին:

Վրաստանի հարցերով փորձագետ Ալիկ Էրոյանց