Ձեր վստահելի աղբյուրը

Սյունիքի մարզում 3 պոչամբար՝ Ողջին, Փխրուտը և Արծվանիկը, որոնցում արտադրական լցակույտերը կամ թափոններն առաջացել-կուտակվել են տասնյակ տարիների ընթացքում, շուտով կսկսեն մշակվել: Հայաստանում գոյություն ունեցող 19 խոշոր պոչամբարների թվում նշված 3-ը խնդրահարույց են. Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային գործարանի գործունեության հետևանքով կուտակված արտադրական լցակույտերի (թափոնների) պաշարները կազմում են մոտ 300 մլն տոննա: Ավելին, դրանք տարեկան ավելանում են ևս 18-20 մլն տոննայով, ինչը Հայաստանի համար, բնապահպանների գնահատմամբ, բնապահպանական լուրջ խնդիր է:

Սակայն շուտով հնարավոր է այդ թափոնների վերջը գա, քանի որ կառավարությունը մայիսի 7-ի նիստում հավանություն է տվել «Ողջիի, Փխրուտի, Արծվանիկի պոչամբարներում կուտակված և կուտակվող արտադրական լցակույտերի մշակման ներդրումային ծրագրի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի նախագիծը և ներկայացրել խորհրդարան: Այստեղ նախագիծը դրվել է շրջանառության մեջ և շուտով կներկայացվի պատգամավորների դատին:

Ծրագիրն իրականացնողը «Ալյոտիգ» ՍՊԸ-ն է, որի ղեկավարը զանգեզուրցի Վարդան Շահնազարյանն է: Ծրագրին ֆինանսական աջակցություն տրամադրում է մետալուրգիայով և էներգետիկայով զբաղվող միջազգային VSEI ձեռնարկությունների խումբը:

«Ալյոտիգ» ՍՊԸ-ի ներկայացուցիչ-խորհրդատու Ահարոն Չիլինգարյանը Panorama.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ներկայացնելով նախագծի տրամաբանությունը, ասաց, որ նախատեսվում է բոլոր երեք պոչամբարներում արտադրական լցակույտները օգտագործել ու դրանից «բարիքներ ստեղծել»: Մասնավորապես, 4 տեսակ մետաղական և առնվազն 3 տեսակ ոչ մետաղական կոնցենտրատներ պետք է ստեղծվեն:

Սկզբնական շրջանում, ըստ Չիլինգարյանի, կմշակվեն առաջին երկու՝ Ողջիի ու Փխրուտի կոնսերվացված պոչամբարները, իսկ ապագայում, երբ Արծվանիկն էլ լցվի թափոններով, արդեն «Ալյոտիգ»-ը կսկսի ընդլայնել ծրագիրը և ներգրավել նաև Արծվանիկի պոչամբարում կուտակված արտադրական լցակույտերը:

Զուգահեռ ծրագրի պատասխանատուները ներկայացված նախագծով պատրաստակամություն են հայտնել երկու գործարան են կառուցել: Չիլինգարյանի ներկայացմամբ, այդ գործարաններից մեկը թափոնների շահագործման, մշակման համար է և կունենա տարեկան 12.5 մլն տոննա մշակելու հզորություն:

«Ողջիից ու Փխուտից կվերցնենք 5 մլն տոննա, իսկ 7,5 մլն տոննան` Արծվանիկի պոչամբարից, որտեղ այսօր Զանգեզուրի կոմբինատի արտադրության արգասիքներն են գոյանում: Այդ երկու պոչամբարից կսկսենք օգտագործել: Դա նշանակում է, որ հիմիկվանից Արծվանիկի բեռը կթեթևանա, նույնիսկ Արծվանիկում լցակույտ չի կոնսերվացվի», -ծրագիրը ներկայացրեց Չիլինգարյանը:

Բացի մետաղական կոնցենտրատների գործարանից, կկառուցվի նաև կոմպոզիտ նյութերի գործարան և կկառուցվի ավելի վաղ:

«Դրանք ապակե թելեր են հսկայական կիրառման շրջանակով: Աշխարհում բազմաթիվ ոլորտներում են օգտագործվում: Այդ գործարանը ըստ մեր ծրագրածի, կունենանք մեկ ու կես տարի հետո: Արտադրական լցակույտերը մենք կօգտագործենք կոմպոզիտ նյութերի գործարանին արտադրանք տալու համար, մինչև կավարտենք մյուս գործարանի կառուցումը: Դա կտևի երեք տարի, որից հետո կսկսենք շահագործել մյուս գործարանը»,- բացատրեց Չիլինգարյանը՝ նշելով, որ այդ գործարանը լինելու անմիջապես Արծվանիկի պոչամբարի կողքին, Կապան քաղաքից ոչ հեռու:

Առաջնային խնդիրը, որ փորձում են լուծել ծրագրի ղեկավարները, Սյունիքի մարզում բնակչությանն աշխատատեղերով ապահովելն է: Նրանք խոստանում են 1000 մշտական և 500 ժամանակավոր աշխատատեղ: Բացի այդ, խոստանում են, որ ծրագրի իրականացմամբ, պոչամբարների ռիսկայնությունը կնվազի, մասսայականորեն կոմպոզիտային թելերից կարտադրվեն գյուղատնտեսության համար հակակարկտային ցանցեր և մոտ 400-450 հա գյուղատնտեսական հողատարածքներ կդրվեն ոռոգման տակ:

Բնապահպան Կարինե Դանիելյանը ողջունում է ծրագիրը, քանի որ ինքն էլ բազմիցս հանդես է եկել պոչամբարները թափոններից մաքրելու առաջարկով:

«Հանրապետության նախագահի հետ հանդիպման ժամանակ ներկայացրել եմ, որ կա պոչամբարները մաքրելու միջազգային պրակտիկա, և նոր հանքավայրեր բացելու փոխարեն, փորձենք վերամշակել դրանցում կուտակված թափոնները: Ինձ համար ողջունելի է այդ որոշումը, բայց խնդիր է, թե ինչպես կիրականացվի այն»,-Panorama.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ասաց բնապահպանը:

Դանիելյանը մեծ փորձ ունի՝ լսել է խոստումներ, բայց դրանց իրագործումն ու սպասելի արդյունքը չի տեսել: Բացի այդ, նրա պնդմամբ, Հայաստանում բնապահպանական փորձաքննության եզրակացությունն ստանալը շատ դյուրին է, իսկ հետո փաստաթղթերում գրված պայմանները չեն իրականացվում:

«Այսօր պոչամբարները ամենավտանգավոր երևույթն են հանրապետության տարածքում, ինչ թույն ասես կուտակված է դրանցում: Հիմա դա մաքրել, օգտագործել, շատ դրական է: Ճիշտ է գործընթացը շատ բարդ է, ունի և´ տնտեսական, և´ բնապահպանական օգուտներ: Եթե բնապահպանության նախարարարության, տեղական մարմինների ու հանրության վերահսկողությունը լուրջ լինի, այդ ընկերությունները ամեն ինչի տիրապետում են, կանեն», -հավելեց տիկին Դանիելյանը:

Ծրագիրը, Չիլինգարյանի խոսքով, պատրաստ էին իրագործել 2013-ից, սակայն օրենքի նախագծի քննարկումները ձգձգվել են ու իրականացումն ուշացել: Սակայն այս տարիները զուր չեն անցել, և մեր զրուցակցի փոխանցմամբ, իրենք ուսումնասիրել են տեխնոլոգիական «նոու հաու»-ն, ստեղծել են հիմք՝ հետագա գործունեության համար:

«Ինչպես օրենքը պահանջում է, ամեն ինչ անելու ենք լավագույն չափանիշներով», -վստահեցրեց ծրագրի ներկայացուցիչը: