ԵԽ-ի, ՄԱԿ-ի ու ԵԱՀԿ-ի հերթական ապտակը Ադրբեջանի «սպորտային դեմքին»
Եվրոպայի խորհրդի մարդու իրավունքների հանձնակատար Նիլս Մույժնիեկսը, ՄԱԿ-ի՝ Մարդու իրավունքների պաշտպանների հարցերով հատուկ զեկուցող Միշել Ֆորսթը և ԵԱՀԿ-ի ԶԼՄ-ների հարցերով ներկայացուցիչ Դունյա Միյատովիչը հանդես են եկել Ադրբեջանին ուղղաված քննադատությամբ՝ Բաքվում կայանալիք Եվրոպական խաղերին ընդառաջ։
«Սպորտը չի կարող արհամարհել մարդու իրավունքները» հրապարակված համատեղ հոդվածում ասվում է․
«Հունիսի 12-ին Ադրբեջանի մայրաքաղաք Բաքվում կսկսվեն առաջին Եվրոպական խաղերը: Ավելի քան 6000 մարզիկներ 50 երկրներից կմասնակցեն, կպայքարեն մեդալների համար՝ բորբոքելով միլիոնավոր եվրոպացիների կրքերը։ Հուսով ենք, որ նրանք կաջակցեն նաև երկրում իրավապաշտպանների նկատմամբ տեղի ունեցող հետապնդումների դադարեցմանը:
Վերջին տարիներին, և հատկապես վերջին 12 ամիսների ընթացքում, իշխանությանն այլախոհություն հայտնելը Ադրբեջանում դարձել է շատ ռիսկային գործ։ Մեծ թվով լրագրողներ և իրավապաշտպաններ եղել են հսկայական ճնշման տակ և կորցրել են իրենց ազատությունը՝ քննադատության նկատմամբ անհանդուրժող քաղաքական համակարգի ձեռքում։
Ադրբեջանում ճնշումների չափը հասկանալու համար ներկայացվում է 3 դեպքեր։ Առավել խորհրդանշական է Ռասուլ Ջաֆարովը՝ ոչ կառավարական կազմակերպության ղեկավար, ով հայտնի դարձավ՝ կազմակերպելով «Երգել՝ հանուն ժողովրդավարության» արշավը, երբ 2012թ․-ին Ադրբեջանը հյուրընկալում էր Եվրատեսիլի միջազգային մրցույթը։ Ջաֆարովը նախատեսում էր կազմակերպել նոր արշավ, որը կոչվելու էր «Սպորտը՝ իրավունքների համար»՝ Բաքվում Եվրոպական խաղերին ընդառաջ, որի նպատակն էր աջակցել ժողովրդավարությանը սպորտի միջոցով։ Փոխարենը նա վերջին 10 ամիսներն անցկացնում է կալանքի տակ այնպիսի մեղադրանքներով, որոնք չեն ենթարկվում որևէ վստահության։ Ապրիլին Ջաֆարովը դատապարտվեց 6.5 տարվա ազատազրկման` հարկերից խուսափելու, անօրինական ձեռնարկատիրության և իշխանության չարաշահման մեղադրանքով։
Լեյլա Յունուս․Ադրբեջանի ամենահայտնի իրավապաշտպաններից մեկը, ով ևս գտնվում է նախնական կալանքի տակ, մեղադրվում է պետական դավաճանության, խարդախության, կեղծիքի և հարկերից խուսափելու մեջ։ Նա ունի առողջական լուրջ խնդիրներ։ Նրա ամուսինը՝ Արիֆ, նույնպես նախորդ տարվա օգոստոսից Ազգային անվտանգության նախարարության բանտում է։ Ամուսինների ձերբակալությունից հետո նրանց թույլ չի տրվում տեսակցել։
Երրորդ դեպքը Խադիջա Իսմայիլովան է․ հայտնի հետաքննող լրագրող, ով ապրիլին ստացել է երկու հեղինակավոր մրցանակներ՝ կոռուպցիայի վերաբերյալ իր բացահայտումների և խոսքի ազատության պայքարի համար։ Խադիջա Իսմայիլովան գտնվում է Կուրդահանի բանտում դեկտեմբերից և սկզբում մեղադրվում էր ինքնասպանության դրդելու մեջ։ Նոր կեղծ մեղադրանքներ՝ հարկերից խուսափում, անօրինական ձեռնարկատիրություն և պաշտոնական դիրքի չարաշահում, առաջադրվեցին փետրվարին։ Մայիսի 14-ին նրա նախնական կալանքի ժամկետը երկարացվել էր ևս երեք ամսով:
Ճնշումների այս ալիքը թիրախավորում է նաև օտարերկրացիներին։ Լրագրողներ, ոչ-կառավարական հասարակական կազմակերպությունների անդամներ և ՄԱԿ-ի պաշտոնատար անձինք ևս առաջին ձեռքից զգացել են ահաբեկումների, ոտնձգությունների և արգելքների սառնասիրտ զինանոց ազդեցությունը, որն Ադրբեջանի իշխանությունները կիրառում են քննադատությունը խեղդելու համար։
Ադրբեջանի կառավարությունը պաշտպանում է իր քաղաքականությունը, պնդելով, որ այդ բոլոր դեպքերը վերաբերում են անօրինական գործողությունների՝ կատարված անհատների կողմից: Նրանք նշում են, որ իրավապաշտպանների ձերբակալությունների սխալ է տեսնել քաղաքական մոտիվացիա։
Մենք համաձայն չենք։ Մենք համագործակցել ենք այդ ակտիվիստների և լրագրողների հետ տարիների ընթացքում և նրանց լավ ենք ճանաչում․ նրանք հեռու են հանցագործ լինելուց։
Իրականությունն այն է, որ օրենքի գերակայությունն աղավաղվել է՝ ճնշումներն արդարացնելու համար: Քրեական հետապնդումները նախաձեռնվել են՝ պատժելու այն մարդկանց, ովքեր տարակարծիք են։ Օրենսդրությունը ներդրվել է՝ սահմանափակելու հասարակական կազմակերպությունների գործունեությունը։ Ոստիկանությունը սովորել է ճնշել խաղաղ ցուցարարներին։
Գործնականում, իրավապաշտպան կազմակերպությունների բոլոր գործընկերները կալանավորվել են, ենթարկվել ճնշումների՝ խանգարելու նրանց գործունեությունը, կամ լքել են երկիրը՝ որպես հետևանք իշխանությունների կողմից նրանց նկատմամբ ղեկավարվող ճնշումների։
Ժամանակն է՝ դադարեցնել այս ամենը, և սպորտը կարող է օգնել։ Նվազագույնն այն է, որ մարզիկները պետք է տեղյակ լինեն երկրի սոցիալական և քաղաքական համատեքստից, որտեղ պատրաստվում են մրցել։ Նրանք հնարավոր է ցանկանան բարձրացնել այդ խնդիրներն իրենց հյուրընկալ կամ տեղական մարզիկների հետ և նույնիսկ օգտագործել իրենց ժողովրդականությունը՝ աջակցելու նրանց, ովքեր անարդարացիորեն արգելափակված են։
Մենք հուսով ենք, որ նրանք կարող են կատարել ճիշտ ընտրություն և օգտագործել այս խաղերի ոգին՝ օգնելու հակադարձել մարդու իրավունքները խթանողների նկատմամբ հալածանքների միտումը»,-նշվում է Նիլս Մույժնիեկսի, Միշել Ֆորսթի և Դունյա Միյատովիչի հայտարարության մեջ։
Լրահոս
Տեսանյութեր
ԱԺ նիստը մեկնարկեց մեկ րոպե լռությամբ՝ ի հիշատակ պատգամավոր Մհեր Սահակյանի
