Հայ-իրանական երկաթուղու կարևորության հարցում ռուս պաշտոնյայի թյուրըմբռնումը
«Իրան-Հայաստան երկաթուղային հաղորդակցություն ստեղծելու նախագիծը ոչ մի արդյունավետություն չունի»,- այդ մասին օրերս հայտարարել է «Ռուսական երկաթուղիներ» ԲԲԸ նախագահ Վլադիմիր Յակունինը` փորձելով հասկանալ, թե «ինչու պատի վրա բացել ոչ մի տեղ չնայող, հարևան տան պատին նայող պատուհան»: Մեկ տարի առաջ, սակայն, նույն պաշտոնյան գիտեր նշվածի պատասխանը, երբ կարծում էր, որ տվյալ երկաթուղու կառուցումն արդիական է և կարևոր:
Վերոնշյալը փաստում է Յակունինի՝ հիշյալ հարցում խիստ սուբյեկտիվ մոտեցումներ արտահայտելու մասին: Այնինչ, լինելով նման խոշոր տնտեսական սուբյեկտի ղեկավար (ինչպես ինքն է նշում) նա պետք է, որ ավելի խորը վերլուծեր տվյալ խնդիրը, ավելին՝ իր դիտարկման շուրջ կարծիք հարցներ նաև համապատասխան մասնագետներից:
Միևնույն ժամանակ, ընդունելի է «Ռուսական երկաթուղիների» ղեկավարի այն պնդումը, որ իր կազմակերպությունը ֆինանսական շահ է հետապնդում, սակայն անհասկանալի է վերջինիս անհեռատես մոտեցումն առ այն, որ Իրան-Հայաստան երկաթուղու գործարկումը շահավետ չէ ներդրումների իրականացման տեսանկյունից:
Բայց Յակունինը պետք է լավ իմանա, որ Հայաստանում «Ռուսական երկաթուղիներ» ԲԲԸ դուստր ընկերությունը` «Հարավկովկասյան երկաթուղին», ևս անմիջական եկամուտ չի ապահովել իրենց համար: Պարզ տրամաբանություն է, որ եթե ներդրում չկատարվի, ապա չի լինի եկամուտ, իսկ ներդրում կատարելուց հետո անհրաժեշտ է հետևողական աշխատանք և լավ մենեջերի ունակություններ, և այդ պարագայում ցանկալի արդյունքն իրեն երկար սպասեցնել չի տա: Ուստի հասկանալի չէ՝ Յակունինը թերագնահատում է իր՝ որպես լավ մենեջերի հնարավորությունները, թե ուղղակի թյուր ըմբռնում ունի հարցի առնչությամբ:
Ինչ վերաբերում է վերոնշյալ պաշտոնյայի այն խոսքերին, որ իրենք առաջնորդվում են տնտեսական, այլ ոչ թե՝ քաղաքական նպատակների լուծման սկզբունքներով, ապա այստեղ ևս հարցեր են առաջանում: Եթե խնդիրը դիտարկենք տարածաշրջանային զարգացումների տեսանկյունից, ապա անհրաժեշտ է ուղղակի հիշել, որ հաջորդ տարի, ամենայն հավանականությամբ, շահագործման կդրվի Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթուղին, բացի այդ, Ադրբեջանը և Թուրքիան արդեն գործարկել են, կրկին Վրաստանի միջով, Ռուսաստանին շրջանցող «Շահդենիզ 2» գազամուղի կառուցման խոշոր նախագիծը, որը նպատակ ունի ավելի մեծ ծավալով գազ մատակարարել Եվրոպային:
Հավելենք նաև, որ դեռևս առկախված է մնում աբխազական երկաթուղու վերաբացման հարցը, որը մեծ նշանակություն ունի, ինչպես Ռուսաստանի, այնպես էլ՝ Հայաստանի և Վրաստանի համար:
Նշված հանգամանքներն ինչպես տնտեսական, այնպես էլ քաղաքական հարթության խնդիրներ է ստեղծում նույն Ռուսաստանի համար, ինչն, անխոս, Մոսկվայի ուշադրության թիրախում է: Եվ հիշյալ գործընթացներ, ըստ էության, պետք է, որ չվրիպեին «Ռուսական երկաթուղիներ» ԲԲԸ նախագահի աչքից: Հակառակ դրան, Յակունինը պետք է որ ավելի շահագրգռված լիներ իր կազմակերպության տարածական հնարավորություններն ընդլայնելու և Ռուսաստանի համար այլընտրանքային՝ թե՛ տնտեսական և թե՛ քաղաքական հիմքերը մեր տարածաշրջանում ամրապնդելու հարցում:
Հիշյալ ռուս պաշտոնյայի պնդմամբ իրենք երկաթուղային ոլորտում գումար են ներդնում Ռուսաստանի կառավարության ցուցումով, ուստի տրամաբանորեն Մոսկվայի համար պետք է սկզբունքային խնդիր հանդիսանա Հյուսիսը Հարավին կապող էժան և ապահով տրանսպորտային հաղորդակցության միջոց համարվող Ռուսաստանից մինչև Իրան ձգվող երկաթուղու գործարկման հարցը:
Հավելենք նաև, որ Բավական բարձր մակարդակի վրա են գտնվում հայ-վրացական հարաբերությունները, զարգանում է Իրան-Վրաստան համագործակցությունը՝ տարբեր ոլորտներում, Մոսկվան Թեհրանի հետ ընդհանուր աշխարհաքաղաքական շահեր ունի, իսկ վրաց-ռուսական հարաբերությունները վաղ, թե ուշ թևակոխելու են դրական հարթություն: Այնպես, որ հեռանկարային տեսանկյունից, որքան էլ մեծ լինի ներդրում իրականացնելու համար անհրաժեշտ գումարի չափը, նշված չորս երկրների, գումարած Աբխազիայի համար Հյուսիս-Հարավ երկաթուղային միջանցքի կառուցումը, համընդհանուր տնտեսական-քաղաքական շահերի, ինչպես նաև անվտանգության տեսանկյունից, հուժ կարևոր և ռազմավարական նշանակություն ունի:
Վրաստանի հարցերով փորձագետ Ալիկ Էրոյանց
