Ձեր վստահելի աղբյուրը

Նյույորքաբնակ արվեստագետ Տիգրան Ձիթողցյանի հետ հարցազրույցի երկրորդ մասը (առաջին մասն այստեղ):

- Ձեր կարծիքով մենք այսօր ինչպե՞ս պետք է ներկայանանք աշխարհին որպես հայ և որպես ցեղասպանություն վերապրած ժողովուրդ` լինի դա արվեստի, թե անձի մակարդակով:
- Դա շատ լուրջ հարց է: Անձամբ ես մտածում եմ միշտ այսօրվա օրով, ներկայացնում այսօրվա իրականությունը: Ես նաև չեմ սիրում կենտրոնանալ նեգատիվի վրա: Եթե օրինակ մանուկ հասակում ինձ ծեծել են, ես դա չեմ ներկայացրել ուրիշներին, միշտ թաքցրել եմ: Բայց դա զուտ իմ անձին է վերաբերում, չգիտեմ` որքանով է ճիշտ զուգահեռներ անցկացնելը:

Չանտեսելով անցյալը` մենք միևնույն ժամանակ չպետք է կենտրոնանանք միայն անցյալի վրա, որովհետև այսօր շատ խնդիրներ ունենք, որոնք պակաս կարևոր չեն, օրինակ` արտագաղթը: Անշուշտ ցեղասպանությունը պատմական շատ կարևոր փաստ է, որը պետք է ճանաչվի, բայց ինձ ավելի շատ հետաքրքրում է այն, թե մենք ուր ենք գնալու դրանից հետո, այն թե ինչ ուղի ենք մենք ընտրել:

Իսկ դրսում ես ներկայանում եմ որպես հայ, ով ունի այսպիսի պատմություն: Բայց ես ունեմ նաև ներկա, և իմ գործերով ես խոսում եմ ներկայի մասին: Չմոռանալով իմ պատմությունը` ես դրանով հանդերձ առաջ եմ շարժվում և փորձում եմ այսօրվա օրից լավագույնը քաղել, որպեսզի վաղվա օրը լավ լինի:

- Մեր երկրում շատ է զգացվում արտ մենեջմենթի բացակայությունը, մի ոլորտ, որը շատ զարգացած է արտասահմանում: Ըստ Ձեզ` Հայաստանում ի՞նչ քայլեր պետք է ձեռնարկվեն արտ մենեջմենթի զարգացման ուղղությամբ:
-Ամեն ինչ սկսվում է կրթությունից` մանկուց: Նախ և առաջ արվեստը պետք է գրավի կարևոր տեղ մարդու կյանքում, որպեսզի նա կարողանա այն գնահատել:

Բացի այդ, պետք է պատկերասրահների համակարգ լինի Հայաստանում: Մենք պետք է ունենանք բարձր մակարդակի պատկերասրահներ, որոնք կմասնակցեն արվեստի միջազգային աճուրդներին, որտեղ իրենց գործերը կցուցադրեն ո՛չ միայն հայ, այլ նաև արտասահմանցի նկարիչները: Արվեստի մեջ շփումները շատ կարևոր են: Արվեստը չի կարող լինել միայն ներփակված կամ լոկալ: Բոլորը գալիս են Նյու Յորք, քանի որ ամբողջ աշխարհից ամեն ինչ հավաքվում է այնտեղ և ինչ-որ ընթացքի մեջ է հայտնվում, փոխվում, կայանում: Իսկ Հայաստանում միայն հայ նկարիչներն են ցուցադրվում, շատ հազվադեպ կարող է պատահել, որ դրսից ոչ հայ նկարիչներ բերեն և այստեղ ցուցադրեն իրենց գործերը:

Արտ մենեջմենթը նաև ֆինանսական խնդիրների հետ է կապված: Այսօր ոչ մի ցուցասրահ Հայաստանում չի կարող ֆինանսավորել նկարների փոխադրումը: Թերևս ամենալուրջ արվեստի կենտրոնը դա Գաֆէսճեան կենտրոնն է, որի հետ ես հիմա աշխատում եմ: Նրանք շատ պրոֆեսիոնալ են, բայց նույնիսկ նրանց համար խնդիր է նկարների տեղափոխումն ապահովելը:

Ի դեպ պետք է ասեմ, որ Գաֆէսճեան կենտրոնն ամեն ինչ արել է ամենաբարձր մակարդակով: Այդպիսի վերաբերմունք, կազմակերպվածություն ու պրոֆեսիոնալիզի մակարդակ ես չեմ տեսել ոչ մի տեղ` ո՛չ Նյու Յորքում, ո՛չ Շվեցարիայում: Անկեղծ եմ ասում` նման բան չկա ոչ մի տեղ: Շատ շնորհակալ եմ նրանցից:

- Իսկ ի՞նչ կարող է տալ արվեստի ոլորտում ներդրումը, արդյո՞ք այն լավ է կփոխհատուցվում:
- Պատմության մեջ փաստ է, որ երբ արվեստը գալիս է մի քաղաք, այդ քաղաքը դառնում է կենտրոն: Երկարաժամկետ կտրվածքով այն ներդրումը, որն արվում է արվեստի մեջ միշտ շատ լավ փոխհատուցվում է:

Ընդհանրապես առաջնային խնդիրը շուկայի` պահանջարկի բացակայությունն է: Եթե շուկա լինի, կլինեն նաև արտ մենեջերներ և մարդիկ, ովքեր կզբաղվեն արվեստը առաջ տանելով: Քանի որ մարդիկ այսօր ունեն առաջնային կենցաղային խնդիրներ, նրանց համար արվեստի վրա գումար ծախսելը ակտուալ ներդրում չէ, ավելի առաջնային անհրաժեշտությունների ապրանքներն են, որի վրա նրանք գերադասում են գումար ծախսել: Սակայն արվեստի դերը հասարակության մեջ բարձրանալու համար ժամանակ է հարկավոր, մարդիկ պետք է գիտակցեն, որ արվեստը արժեք է, որը ձեռք բերելու համար պետք է գումար ծախսել:

- Իսկ լավ նկարչական դպրոց (շկոլա) որպես այդպիսին ունե՞նք Հայաստանում, թե արվեստի բնագավառում այդ խնդիրը մեր օրերում այդքան էլ կարևոր չէ:
- Դպրոցն այնքան էլ էական հարց չէ այսօր: Միայն հետ-խորհրդային երկրներում է, որ մինչև հիմա դեռ դասական նկարչություն են սովորեցնում: Դրսում` արտասահմանյան համալսարաններում, տեխնիկա հիմա ոչ ոք չի սովորեցնում: Եթե ուզում ես նկարել, դու ինքնուրույն պետք է դա անես և վերցնես տարբեր անհատական դասեր:

- Դուք նաև վերջերս մասնակցել եք Միդեմ հեղինակավոր միջազգային փառատոնին, ուր Հայաստանը հանդես էր գալիս որպես պատվավոր երկիր: Ի՞նչ տվեց Ձեզ այդ մասնակցությունը:
- Ինձ համար պատիվ էր ներկայացնել Հայաստանը Միդեմում իմ արվեստի միջոցով: Միդեմը շատ տպավորիչ էր ծանոթությունների, շփման և իհարկե արվեստով կիսվելու տեսանկյունից, քանի որ այնտեղ հանդիպեցի և առիթ ունեցա իմ նկարների շուրջ զրուցել մեծագույն մարդկանց հետ, ինչպիսին է Շառլ Ազնավուրը, Քշիշտոֆ Պենդերեցկին և այլոք: Նրանց հենդիպելը երազանք էր ինձ համար: Այդ հանդիպումներից նոր գաղափարներ ու ծրագրեր ծնվեցին:

Կարծիքներ

Գաֆէսճեան Արվեստի կենտրոնի հանրային ծրագրերի գծով փոխտնօրեն Աստղիկ Մարաբյան.«Մենք շատ ենք կարևորում այս ցուցահանդեսի բացումը` հաշվի առնելով հատկապես Գաֆէսճեան կենտրոնի 2015թ.-ի տեսլականը, որը վերահաստատում է հայ մշակույթի շարունակականությունը և արդիականությունը: Տիգրանը և իր արվեստը լավագույնս էր մարմնավորում այդ տեսլականը: Կարևորում եմ նաև այն, որ կենտրոնը հանդիսացավ այն օղակը, որը հնարավորություն տվեց Տիգրանին շատ երկարատև ընդմիջումից հետո կրկին ցուցադրվել տանը` հայրենիքում: Բոլոր հյուրերը մեծ ջերմությամբ ընդունեցին Տիգրանի վերդարձը»:
 
Մանկական ստեղծագործության թանգարանի տնօրեն Արմենուհի Հարությունյան. «Միդեմում ներկա բազմաթիվ պատվավոր հյուրեր` Շառլ Ազնավուրը, Ալեն Թերզյանը, Պատրիկ Վերնոյը (Անրի Վեռնոյի տղան), Պենդերեցկի ամուսինները և շատ ուրիշներ հիացած էին Տիգրանի արվեստով, և որ նրանցից յուրաքանչյուրը ցանկություն հայտնեց տարբեր քաղաքներում (օրինակ` Վարշավայում, Կրակովում, Նիցցայում) կազմակերպել Տիգրանի ցուցահանդեսը:  Մենք շատ հպարտանում ենք, որ այսպիսի տաղանդավոր երիտասարդ հայրենակից ունենք»:

Նկարիչ Նարեկ Ավետիսյան. «այս ցուցահանդեսի մեջ ինչ-որ հաղթական բան կա, որովհետև հասնելով Նյու Յորք, գտնելով իր ուրույն տեղը այդ դաշտում` Տիգրանը կարողացավ ստեղծել իր անհատականությունը, ինչպես նաև ինտեգրվել ժամանակակից արվեստի այն տեսակին, որն է` հիպերռեալիզմը: Նրա վարպետությունը և մտածելու ունակությունը նույնպես շատ ներդաշնակ են»:

Տիգրան Ձիթողցյանի ցուցահանդեսը Գաֆէսճեան արվեստի կենտրոնի (ԳԱԿ) «Արծիվ» սրահում բաց կլինի երեք ամիս` մինչև սեպտեմբերի 20-ը: