Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Հայաստանը հարուստ է մի շարք բույսերի գենետիկական ռեսուրսներով, որոնց պահպանումը, նպատակային օգտագործումը կարևորվում է: Այսօր ամբողջ աշխարհում է այս խնդիրը կարևորվում, երկրները հսկայական միջոցներ են հատկացնում ժամանակակից պահպանության միջոցներ, պայմաններ ստեղծելու համար»,-Panorama.am-ի հետ զրույցում ասաց ՀՀ գյուղատնտեսության փոխնախարար Գառնիկ Պետրոսյանը:

Փոխնախարարի խոսքով, Հայաստանը վերջին 10-15 տարում այս ուղղությամբ կատարում է քայլեր, ստեղծվել է գեն բանկը, Պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպության կողմից իրականացվող ծրագրի շրջանակում հացահատիկային և մշակաբույսերի պահպանության հնարավորություն է ստեղծվել Գյումրու սելեկցիոն կայանում:

Գ.Պետրոսյանը նշեց, որ Հայաստանը հարուստ է խաղողի տարատեսակ սորտերով, տարբեր աղբյուրներում նշվում է 700-900 ու ավելի սորտերի և կլոնների մասին, սակայն հետխորհրդային ժամանակաշրջանում դրանց մեծ մասը կորստի են մատնվել, այսօր օգտագործվում է մինչև 50 սորտ:

«Տեղյակ ենք, որ տարբեր մարզերում տնտեսվարողների մոտ կան եզակի նմուշներ, որոնք ուսումնասիրության, նույնականացման կարիք ունեն: Ճիշտ ենք համարում, որ դրանք հավաքագրվեն կոլեկցիոն այգում: Միգուցե հիմնական մասը արտադրական, տնտեսական հետաքրքրություն չունեն, բայց շատ արագ գինու շուկայում փոփոխություներ են լինում, որակի, համի նկատմամբ պահանջները փոխվում են: Այդ սորտերը կարող են որպես սելեկցիոն ելանյութ հանդիսանալ նոր ու արժեքավոր սորտերի ստացման համար: Դիմել ենք ՄԱԿ-ի Պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպությանը, մեր առաջարկությունը հավանության է արժանացել և այժմ արդեն սկսվել է խաղողի տարբեր սորտերի հավաքագրումը»,- ասաց գյուղատնտեսության փոխնախարարը:

Գ. Պետրոսյանը կարևորեց նաև ծիրանենու գենետիկ ռեսուրսների հավաքագրումը, որի պահպանության համար Էջմիածնի երկրագործության գիտական կենտրոնի տարածքում ստեղծվել է ծիրանենու կոլեկցիոն այգի, որտեղ ընգրկված են արշավախմբերի կողմից հայտնաբերված 82 սորտ:

Փոխնախարարը մասնակցում էր «Հայաստանում պարենի և գյուղատնտեսության համար բույսերի գենետիկական ռեսուրսների պահպանության և կայուն օգտագործման ներկա վիճակը և դրա բարելավմանն ուղղված ռազմավարական ծրագրի մշակման անհրաժեշտությունը» թեմայով կլոր սեղան-քննարկմանը, որը տեղի է ունենում ՄԱԿ-ի Պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպության կողմից իրականացվող «Տեխնիկական օժանդակություն Հայաստանի գյուղատնտեսության նախարարությանը»՝ Եվրոպական հարևանության գյուղատնտեսության և գյուղական շրջանների զարգացման ծրագրի շրջանակներում:

Պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպության բուսաբուծության և բույսերի պաշտպանության հարցերով պատասխանատու Ավետիք Ներսիսյանը նշեց, որ Հայաստանի ծիրանը շատ համեղ է, այդ մասին բոլորն էլ գիտեն, հեռանկար ունի, բայց միշտ մնալով նույն վիճակում, միայն նույն սորտերը, շուկայից դուրս կմանա, անհրաժեշտ է ավելի պինդ տեսակի ծիրան արդեն եվրոպական շուկաների համար:

Ավետիք Ներսիսյանի խոսքով, Խորհրդային միության փլուզումից հետո գիտությունը ոչ մի զարգացում չապրեց, իսկ այժմ արդեն քայլեր են ձեռնարկվում այդ ուղղությամբ, պետք է աշխատանքներում ընդգրկել նաև երիտասարդների, ուղարկել նրանց արտասահմանում սովորելու՝ նոր տեսակների ստեղծման, գենետիկ ռեսուրսների պահպանության, օգտագործման հարցերում առկա խնդիրները լուծելու և բարելավում ու զարգացում ապահովելու համար:

«Հաշվի առնելով, որ Հայաստանը տարածաշրջանում հետաքրքիր բիոբազմազանություն ունի, բավականին կարևոր քայլ է, որպեսզի ստանձնենք այս գործը»,- նշեց նա՝ հավելելով, որ Հայաստանն անդամակցում է Գենետիկ ռեսուրսների կոնվենցիային, ինչը հնարավորություն է տալիս պահպանել ինչպես հայկականը, այնպես էլ օգտվել դրսի հավաքածուներից:

«Գեն բանկն արդեն ստեղծված է, կառավարությունը քայլեր է արել այս ուղղությամբ, բայց բավարար չէ: Ունենք հազարավոր մշակաբույսեր, որոնք վտանգված են, կորստի եզրին են, քանի որ ճիշտ չեն օգտագործվում: Խնդիրը չի գնում այն մշակաբույսերի մասին, որոնք այսօր օգտագործվում են գյուղատնտեսության մեջ, այլ գենետիկ ռեսուրսների, որոնք պոտենցիալ նյութ կարող են հանդիսանալ նոր տեսակներ բուծելու համար: Եթե կորցնենք դա, հետագայում աղքատիկ գենետիկ ռեսուրսներ ենք ունենալու նոր մշակաբույսերի, սորտերի բուծման համար: Մեր նպատակն է պահպանել այն, այն ինչ ունենք, օգտագործել ավելի ճիշտ»,- ասաց Ավետիք Ներսիսյանը:

Եվրոպական հարևանության գյուղատնտեսության և գյուղական շրջանների զարգացման ծրագրի իրականացման համար ԵՄ-ն հատկացրել է 25 միլիոն եվրո, որից 20 միլիոնը՝ որպես բյուջետային աջակցություն կտրամադրվի ՀՀ կառավարությանը գյուղատնտեսության և գյուղական համայնքների կայուն և համապարփակ զարգացման համար, 5 միլիոնը՝ որպես լրացուցիչ աջակցություն: