Ձեր վստահելի աղբյուրը

Կարող ենք տալ պատմական կոթողային և մի շարք այլ բնութագրեր: Եթե մենք փորձենք այն դիտարկել ինչ-որ առումով քննական լույսի տակ, ապա համաձայնագրի էությունը միջուկային ծրագրի որոշակի հատվածի հրաժարումն է Իրանի կողմից, զանազան առավելություններ ստանալու և պատժամիջոցների ռեժիմից դուրս գալու տեսանկյունից: Անդրադառնալով Իրանի և «Վեցյակի» երկրների միջև միջուկային ծրագրի վերաբերյալ ձեռք բերված համաձայնությանը Panorama.am-ի հետ զրույցում նշեց իրանագետ Վարդան Ոսկանյանը:

Ոսկանյանը համոզմունք հայտնեց, որ համաձայնագրով նախատեսված պարտավորությունները կատարելու դեպքում Իրանը կվերադառնա ոչ միայն Մերձավոր Արևելքում ունեցած իր նախկին դիրքերին, թե տնտեսական, թե քաղաքական ոլորտում, այլ կստանա բոլորովին նոր դեր և նոր կարևորություն:

Համաձայնությունը ձեռք բերելուց հետո հաջորդ խնդիրն, ըստ իրանագետի, լինելու է փաստաթղթերի վավերացման հարցը:

«Իրանի իսլամական հանրապետության մեջլիսում այդ համաձայնագիրը վավերացման խնդիր պետք է որ չունենա, այլ է հարցը ԱՄՆ Կոնգրեսում փաստաթղթի վավերացման ուղղությամբ, որովհետև Կոնգրեսում նախ և առաջ կան ընդդիմադիր տրամադրություններ՝ միտված ԱՄՆ ներկայիս վարչակարգի դեմ, մյուս կողմից Կոնգրեսում շատ ուժեղ են հրեական լոբբիստական կազմակերպությունները և ընդհանրապես ԱՄՆ-ում Իսրայել պետությունն ունի շատ բարեկամներ: Իսկ այդ գործարքի դժգոհ կողմերից մեկը հենց Իսրայելն է: Ուստի ԱՄՆ-ում որոշակի խոչընդոտներ հնարավոր է և միգուցե հարուցվեն դրա վավերացման ճանապարհին: Այսուհանդերձ պետք է հիշել, որ նախագահ Օբաման էլ իր կողմից հայտարարել էր, որ Կոնգրեսի կողմից ցանկացած խոչընդոտող կամ արգելակող որոշում ենթարկվի նրա վետոյին: Այսինքն եթե փորձենք գործընթացն ընդհանուր առմամբ գնահատել, ապա դեռևս որոշակի փուլեր կան մինչև որ այս համաձայնությունը սկսի անմիջականորեն կիրարկվել թե իրանական և թե «Վեցյակի» երկրների, մասնավորապես ԱՄՆ-ի կողմից: Որովհետև Իրան-Արևմուտք հակասությունների ամբողջ փունջը մեծամասամբ կապված էր Իրան-ԱՄՆ հակասությունների հետ»,- նշեց Վ.Ոսկանյանը:

Իրանագետի կարծիքով, Մերձավոր Արևելքում հնարավոր է նոր դասավորություններ լինեն, եթե համաձայնությունը սկսի իրականանալ:

«Այնտեղ հին դաշնակցային կառույցները ինչ-որ առումով կսկսեն փոխարինվել նոր ձևավորվող կառույցներով: Խոսքը վերաբերում է թե՛ Իրանի շուրջ համախմբվող դաշինքին և թե՛ Իրանի մրցակից երկրների ձևավորվող դաշինքին և այս համատեքստում հավանական է նույնիսկ նախկինում այնպիսի հավանական թվացող դաշինքներ, ինչպես Իսրայելի և Սաուդյան Արաբիայի դաշինքն է»,-նշեց նա և հավելեց. «Իրանը իր հերթին, բնականաբար, կուզենա հանդես գալ ընդհանուր Մերձավոր Արևելքում առաջատար երկրի, առաջնորդողի կարգավիճակ ստանալ, որին հավակնում է նաև Թուրքիան: Այս տեսանկյունից թուրք-իրանական հարաբերություններն էլ կարող են ստանալ նոր որակական հատկանիշներ, նոր մրցակցային դաշտ տեղափոխվել, որտեղ Իրանի հնարավորությունները հաջողության հասնելու համար անհամեմատ մեծ կլինեն, հաշվի առնելով միջազգային հանրության հետ և հատկապես Արևմուտքի հետ իր հարաբերությունները նորմալացրած Իրանն է»:

Որոշակի իմաստով Ռուսաստանի համար էլ է շահեկան այս համաձայնագիրը, սակայն էներգակիրների շուկա մուտք գործելու տեսանկյունից որոշակի մտավախություններ կան:

«Ռուսական դաշտում որոշակի մտավախություններ կան, որ էներգակիրների շուկա Իրանի մուտքով ՌԴ-ի համար ի հայտ կգա նոր մրցակից: Սակայն պետք է հաշվի առնել այն հանգամանքը, որ Իրանի մուտքը այս շուկա որոշակի ժամանակ կպահանջի: Շավ ավելի երկար ժամանակ կպահանջվի, նրա համար որպեսզի Իրանը կարողանա մրցակցել ՌԴ-ի հետ գազային ոլորտում: Այս տեսանկյունից մինչև այս փուլին հասնելը, Ռուս-իրանական հարաբերությունները, որոնք ունեն բազմաթիվ խնդիրներ և խոչընդոտներ, կգնան այլ ուղով: Կողմերը կփորձեն հիմնականում համագործակցել: Դա նկատելի էր նաև Վիենայի բանակցային փուլում: Խոսքը գնում է մասնավորապես ռազմական ոլորտում համագործակցություն մասին` չնայած Իրանի վրայից սպառազինություններին վերաբերող պատժամիջոցը դեռևս չի հանվել»,- նշեց Վ. Ոսկանյանը:

Անդրադառնալով այս համաձայնության նշանակությանը Հայաստանի համար և առաջիկա քայլերին, մեր զրուցակիցը նշեց, որ ստեղծված իրավիճակը ՀՀ-ի համար նոր հնարավորությունների դաշտ է բացում:

«Հայաստանը միջազգային առևտրային կազմակերպությունների համար Իրան մտնելու գործում կարող է փաստացի դառնալ հյուսիսային դուռ: Իրանը բացվելու է և սկսելու է կլանել տեխնոլոգիական նորություններ, տնտեսական զանազան գործիքակազմեր: Իրանական տնտեսությունը ստանալու է զգալի քանակությամբ գումարներ և սկսվելու է երկրի տնտեսության արդիականացումն ու վերազինումը: Այս առումով ՀՀ-ն կարող է մի կողմից ապահովել մուտքը դեպի Իրան, մյուս կողմից` ապահովելով Իրանի ելքը դեպի Սև ծով, ապա` Եվրոպական երկրներ: Այս հնարավորությունները ընձեռվելու են և նաև մեր նախաձեռնողականությունից է կախված, թե ինչքանով կկարողանանք օգտագործել դրանք»,- եզրափակեց Վ. Ոսկանյանը: