Ձեր վստահելի աղբյուրը

Սահամանդրության նախագծում մարդու հիմնարար իրավունքների և ազատությունների վերաբերյալ բաժնում «շատ լավ» դրույթներ կան: Այդ մասին Panorama.am-ին ասաց Միջազգային իրավունքի մասնագետ, իրավաբան Արա Ղազարյանը:

«Մարդու իրավունքների բաժնում լուրջ խնդիրներ չկան, հակառակը, այս բաժինը շատ լավն է, Եվրոպական կոնվենցիայից ավելի շատ երաշխիքներ է պարունակում, շատ նորամուծություններ, նոր գաղափարներ կան»,- ասաց Ղազարյանը:

Մասնավորապես, անձին սեփականությունից զրկելու համար Սահմանադրության նախագիծը նախատեսում է նախնական դատական վերահսկողության վարույթ, ինչն այսօր չկա:

«Մարդուն գույքից զրկելու դեպքերում պաշտպանական համակարգը էլ ավելի է խստացվում», -եզրակացրել է իրավաբանը:

Ղազարյանը դրական է համարում նաև այն, որ շատ դրույթներ օրենքներից տեղափոխվում են Սահմանադրության տեքստ, իսկ դա նշանակում է, որ սահմանադրորեն ամրագրվող գաղափարը արձանագրվելու է գրեթե բոլոր օրենքներում:

Մասնագետը առանձնահատուկ է նշում Սահմանադրության նախագծի 49-րդ հոդվածը, որը սահմանում է պատշաճ վարչարարության իրավունքը`

1. Յուրաքանչյուր ոք վարչական մարմինների կողմից իրեն առնչվող գործերի անաչառ, արդարացի և ողջամիտ ժամկետում քննության իրավունք ունի:

2. Այս իրավունքը, մասնավորապես, ներառում է անձի՝ իրեն վերաբերող բոլոր փաստաթղթերին ծանոթանալու իրավունքը՝ պահպանելով խորհրդապահության իրավաչափ շահերը, օրենքով պահպանվող գաղտնիքները, ինչպես նաև պարտադրում է պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմիններին ու պաշտոնատար անձանց` մինչև անձի համար միջամտող անհատական ակտն ընդունելը լսել նրան և հիմնավորել ընդունված ակտը:

«Այս դրույթը ինձ շատ դուր եկավ, քանի որ ներկայումս շատ խնդրահարույց համարվող հարցի մասին է. վարչական մարմիններին, ինչպես նաև Տեղական ինքնակառավարման մարմիններին ու պաշտոնատար անձանց պարտադրվում է մինչև անձի համար միջամտող դատական ատյան դիմելը, լսել նրան և հիմնավորել: Իսկ այսօր գործն ուղիղ ուղարկում են դատարան` շրջանցելով քաղաքացուն, չլսելով նրան: Այս հոդվածի ներմուծմամբ, առանց լսելու քաղաքացու պնդումները, ոչ ոք չի կարող վարչական տույժի ենթարկել նրան: Այսօր գործող արատավոր պրակտիկան այս ճանապարհով կանգնեցնելու միտում եմ տեսնում: Պետական մարմինները ոտնահարել են մարդու` լսված լինելու հիմնարար իրավունքը, և ահա այսպիսով լսված լինելու գաղափարը բարձրացնում են Սահմանադրության աստիճանի», -բացատրեց նա:

Իրավաբանի նկատած մյուս փոփոխությունը արտակարգ դրության ժամանակ իրավունքների սահմանափակման վերաբերյալ հոդվածն է: Նրա խոսքով, Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայով, ռազմական դրության, արտակարգ և անձին սպառնացող իրավիճակների դեպքում որոշ իրավուինքներ կարող են սահմանափակվել ժամանակավոր: Հայաստանում դրա վառ օրինակը 2008-ի մարտի 1-ին էր, երբ 20 օր ազատ արտահայտվելու իրավունքը սահմանափակվեց:

«Հիմա Սահմանադրության նախագծում շատ ավելի բացառություններ են սահմանվում, քան Եվրոպական կոնվենցիայում է: Այդ առումով շատ ավելի մեծ երաշխիքներ են տրվում: Օրինակ` կրոնական համոզմունքների և արտահայտման իրավունքը չի թույլատրվում սահմանափակել նույնիսկ արտակարգ դրության ժամանակ, իսկ եվրոպական կոնվենցիան թույլ է տալիս: Կամ դատավարական իրավունքների սահմանափակումը նույնպես Կոնվենցիան թույլ է տալիս, իսկ մեզ մոտ թույլ չի տրվում այս տեքստով: Շատ գովելի է այս առումով փաստաթուղթը»,-նկատեց միջազգային իրավունքի մասնագետը:

Ինչ վերաբերում է մարդու կյանքին վերաբերող վիճահարույց 23-րդ հոդվածին` «Կյանքից զրկելը չի համարվում սույն հոդվածի խախտում, եթե այն հետևանք է այնպիսի ուժի գործադրման, որը բացարձակապես անհրաժեշտ է», Արա Ղազարյանն ասաց, որ դա միջազգային իրավունքից բխող դրույթ է: Մասնավորապես, Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայով նախատեսվում է 3 դեպք, որի պարագայում թույլ է տրվում մահաբեր ուժ կիրառել` խռովություններ, ապստամբություններ ճնշելը, փախուստը կանխելը և անհրաժեշտ պաշտպանությունը:

«Բոլոր դեպքերում մարդու կյանքը փրկելու անհրաժեշտություն է առաջանում: Գուցե պետք է մանրամասնել, բայց սա տերմին է, հասկացություն է և օրենքներով բացվելու է, պարզեցվելու: Վտանգավոր բան չէ, կիրառելը չափազանց դժվար է», -նկատեց իրավաբանը:

Նախորդող հրապարակում`

Պառլամենտարիզմում պետք է լինի կայուն մեծամասնություն. Արա Ղազարյանի դիտարկումները Մայր օրենքի նախագծի մասին