Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ադրբեջանի ներքին և արտաքին քաղաքական հարթություններում իրադարձությունների խճանկարը հետաքրքիր է թե՛ ժամանակի և թե՛ տարածության մեջ, այն իմաստով, որ հարևան երկրի ներքաղաքական գործընթացները սկսել են անհանգստացնել միջազգային կառույցներին: Այդ մտահոգությունների ֆոնին Ադրբեջանի արտաքին քաղաքական ուղեծրում տեղի են ունենում լուրջ և մարտահրավերներով լի փոփոխություններ:

Միջազգային հանրության համար մտահոգիչ են Ադրբեջանի ներքաղաքական կյանքում տեղ գտած այնպիսի խնդիրներն, ինչպիսիք են այդ երկրում մարդու իրավունքների վիճակը, լրագրողների, իրավապաշտպանների նկատմամբ կիրառվող ճնշումները, ազատ խոսքի հետևողական լռեցումը, որը դրսևորվեց լրագրող Հադիջա Իսմաիլովայի դատապարտմամբ:

Հադիջա Իսմաիլովայի 7.5 տարի ազատազրկման դատապարտումը կարծես այնպիսի ազդակի դեր կատարեց, որին տրված միջազգային հանրության ռեակցիայից Ադրբեջանը դեռևս շոկային թերապիայի մեջ է: Դատապարտող հայտարարություններ հնչեցին ԵԽԽՎ-ի, Եվրախորհրդարանի, ԱՄՆ Պետդեպի, ԵԱՀԿ-ի և միջազգային այլ կառույցների ներկայացուցիչների կողմից:

ԵԽ ԽՎ նախագահը կոչ էր արել Ադրբեջանի իշխանություններին դադարեցնել անկախ լրագրողների դեմ կիրառվող բռնությունները, իսկ ԵԱՀԿ լրատվամիջոցների ազատության հարցերով ներկայացուցիչ Դունյա Միատովիչը և ԵԽ մարդու իրավունքների հանձնակատար Նիլս Մուժինեկսը հանդես գալով համատեղ հայտարարությամբ նշել են, որ Ադրբեջանի իշխանությունները շարունակում են ճնշել քննադատական քայլերը։

Դա հարված է Ադրբեջանում մարդու իրավունքներին, օրենքի գերակայությանն ու ժողովրդավարությունը հարգելուն և կոչ են արել Ադրբեջանի իշխանություններին դադարեցնել լրագրողների հանդեպ ճնշումները: Իրեն սպասեցնել չի տվել նաև ԱՄՆ Պետդեպի հայտարարությունն այս կապակցությամբ, որով Ադրբեջանի կառավարությանը կոչ է արվում հավատարիմ մնալ իր միջազգային պարտավորություններին, որոնք առնչվում են սեփական քաղաքացիների հիմնական ազատությունների ու մարդու իրավունքների պաշտպանությանը։

Իսկ ահա Եվրախորհրդարանի տարածած հայտարարությունը վերջնականապես հունից հանեց Ադրբեջանական իշխանության ներկայացուցիչներին, մասնավորապես նախագահ Իլհամ Ալիևին, ով պատասխան հայտարարությամբ բանաձևը որակել է բացարձակապես անհիմն ու քաղաքական սադրանք՝ կառուցված սուտ, զրպարտչական ու կանխակալ հարաբերությունների վրա, իսկ նպատակը, ըստ Ալիևի, զարգացող, ժամանակակից Ադրբեջանը կեղտոտելն ու վարկաբեկելն է:

Այս ամենի ֆոնին Ադրբեջանը սկսեց դրսևորել իր մերժողական դիրքորոշումը եվրոպական կառույցների նկատմամբ՝ աստիճանաբար հեռանալով դրանցից: Ադրբեջանի պատվիրակությունը հրաժարվել է մասնակցել ԵԱՀԿ ԽՎ նստաշրջանի աշխատանքներին, քանի որ ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ը հրաժարվել է մոնիթորինգ անցկացնել Ադրբեջանում անցկացվելիք ընտրություններում: Այնուհետև Ադրբեջանի խորհրդարանը որոշում կայացրեց «Եվրանեսթ»-ին իր մասնակցությունը կասեցնելու ընթացակարգ սկսելու մասին: Որին հաջորդեց Իլհամ Ալևի հայտարարությունն առ այն, որ «Եվրանեսթն» արդեն վերածվել է ամորֆ մի ուժի, ինչի պատճառով էլ Ադրբեջանի խորհրդարանը բնականաբար դադարեցնում է համագործակցությունն այդ կառույցի հետ:

 Թվում է թե այս գործելաոճով Ադրբեջանը Եվրոպայի կողմից ավելի մեղմ վերաբերմունք է ակնկալում՝ ցույց տալով իր «նեղացածի» կեցվածքը: Ուստի այդ կապակցությամբ հետաքրքրական է ԵԽԽՎ քաղաքական և ժողովրդավարական հարցերի հանձնաժողովի անդամ Ռոբերտ Ուոլթերի՝ «Բռնության աճը Լեռնային Ղարաբաղում և Ադրբեջանի մյուս գրավյալ տարածքներում» զեկույցի շրջանակներում փաստահավաք առաքելությամբ Բաքու կատարած այցը:

Դեռևս 2014-ի հոկտեմբերի 1-ին ԵԽԽՎ քաղաքական կոմիտեն ղարաբաղյան խնդրի վերաբերյալ հարցով զեկուցող էր նշանակել բրիտանացի պատգամավոր Ռոբերտ Ուոլթերին, ով ԵԽԽՎ-ում հայտնի է իր ադրբեջանամետ կեցվածքով: Իսկ ավելի վաղ հայտարարվել էր, որ Ուոլթերը Ադրբեջանի տարածքով այցելելու է նաև Լեռնային Ղարաբաղ, սակայն նման բան տեղի չունեցավ:

Հասկանալի է որ զեկույցը աչքի է ընկնում կողմնակալությամբ: Իսկ թե ինչու է այդ զեկույցի համար փաստահավաք առաքելությամբ Պատգամավորը այցելում Ադրբեջան այն օրերին, երբ այդ երկրի խորհրդարանը հայտարարում է «Եվրանեսթ»-ից դուրս գալու որոշում պատրաստելու մասին: Դժվար չէ ենթադրել, որ այդ զեկույցը Ադրբեջանի իշխանություններին սիրաշահելու մի փոքր էլեմենտ է հանդիսանում: Հասկանալի է նաև, որ այդ զեկույցը թե՛ իր վերնագրով և թե՛ իր բովանդակությամբ ոչ մի էական նշանակություն չի կարող ունենալ ԼՂ հակամարտության կարգավորման գործընթացում, քանզի այդ բեմականացումը Ադրբեջանի նկատմամբ կիրառվող քաղաքականության մեջ հավասարակշռության պատրանք ստեղծելուն է միտված:

Իհարկե ներկայիս աշխարհաքաղաքական գործընթացների ֆոնին ցանկացած զարգացում հնարավոր է, սակայն վերը բերված փաստարկները Բաքվի վարչակազմի համար որևէ լավ բան չեն խոստանում:

 Վահագն Սարոյան, փորձագետ