Ձեր վստահելի աղբյուրը

Քաղաքագետ Գերասիմ Բարսեղյանի հետ Panorama.am-ը զրուցել է սահմանադրական փոփոխությունների ու հանրաքվեի քարոզարշավի շուրջ:

-Այսօր խոսելով Սահմանադրական բարեփոխումների մասին, որոշ քաղաքական ուժերի շրջանում տիրապետում է այն տեսակետը, որ դրանք այնքան էլ ժամանակի հրամայական չեն և իրականացվում են իշխանությունների վերարտադրման ծրագրի շրջանակներում: Ի՞նչ եք կարծում, այս մոտեցումն արտահայտում է առկա քաղաքական զարգացումների տրամաբանությունը, թե՞ ավելի շատ շահարկումների շարքից է:

- Առհասարակ, խոսելով պատեհության մասին պետք է նշել հետևյալը. մի կողմից ակնհայտ է, որ գործող Սահմանադրությունը, ըստ էության, ապացուցել է իր կենսունակությունը և, կարծես, դիմանում է նաև ժամանակի մարտահրավերներին, սակայն նաև պարզ է` կայուն ժողովրդավարական հունով առաջ շարժվելու համար անհրաժեշտ է արդիականացնել քաղաքական համակարգը, առավել դինամիկ և ապակենտորանացված դարձնել պետական կառավարումը, ինչպես նաև` հասարակության հետագա ժողովրդավարացման տեսանկյունից` գործող մեխանիզմներ ամրագրել: Այս տեսանկյունից, գուցե թե, փոփոխությունները հասունացած են: Բոլորովին այլ հարց է, որ առայժմ այդ առումով իրական հասարարակական պահանջ կամ պատվեր, կարծես, ձևավորված չէ: Այսինքն միանգամայն պարզ է, որ շարքային քաղաքացիները Սահմանադրական փոփոխությունները չեն համարում այն առանցքային խնդիրը, որի լուծումը կարող է կտրուկ բարելավել իրենց կյանքի որակը: Բայց սա ոչ թե պետք է «թևաթափ» անի նախագծի կողմնակիցներին, այլ ընդհակառակը ավելի վճռական տրամադրի նրանց` այդ պահանջարկի ձևավորման և առհասարակ փոփոխությունների կարևորությունը հստակ ներկայացնելու տեսանկյունից: Ինչ վերաբերում է իշխանությունների վերարտադրվելու ծրագրին, կարծում եմ գործող Սահմանադրությունը նույնպես նման հնարավորություն տալիս է: Ընդամենը պետք է 2017թ. ԱԺ ընտրություններում քաղաքական մեծամասնություն ունենալ և վարչապետի պաշտոնը պահել: Այդ ժամանակ եթե նույնիսկ Նախագահը տվյալ քաղաքական թիմից չլինի, չի կարող հաշվի չնստել ուժեղ վարչապետի առկայության հետ: Սահմանադրագետներն, առհասարակ, խառը կառավարման պարագայում նման իրավիճակը երբևէ չեն բացառել, այսինքն երբ իրականում իշխանությունը կենտրոնանում է խորհրդարանական մեծամասնության և նրա կողմից նշանակված վարչապետի ձեռքում:

-Բայց այս դեպքում քաղաքական համակարգը կարող է հայտնվել պերմանենտ ճգնաժամերի մեջ, նաև մեծ է երկիշխանության հաստատման վտանգը` դրանից բխող բոլոր հետևանքներով: Գուցե, այս հանգամանքը հաշվի առնելով են իշխանությունները նախաձեռնել այդ փոփոխությունները:

-Գիտեք, գործող Սահմանադրության մեջ այդ դեպքերի համար կան շատ հստակ մեխանիզմներ, որոնք հենց այդ ճգնաժամերից, տարաբնույթ կատակլիզմներից քաղաքական համակարգը և մեծ հաշվով` երկիրը պաշտպանելուն են միտված: Իսկ եթե մենք նկատի ունենք արտասահմանադրական մեխանիզմները` հեղափոխական զարգացումներ և այլն, ապա թե նոր, թե գործող, թե աշխարհի լավագույն սահմանադրության պարագայում հնարավոր չէ խուսափել կատակլիզմներից:

-Այդուհանդերձ, այսօր արդեն ակնհայտ է, որ «այո»-ի կողմնակից քաղաքական ուժերի համար այնքան էլ դյուրին գործ չի լինի Սահմանադրական փոփոխությունների հանրաքվեն անցկացնելը. պարզ է, որ դրա դեմ տրամադրված քաղաքական ուժերը հազիվ թե մտնեն բովանդակային բանավեճի մեջ: Ձեր կարծիքն այս առնչությամբ:

- Ինչ խոսք, նման սցենար այսօր ուրվագծվում է: Բայց բովանդակային բանավեճն ինչ-որ պահից սկսած անխուսափելի է դառնալու: Այս հարցը հնարավոր չէ երկար ժամանակ պահել` "փոփոխություններ չենք ուզում, քանի որ դրանք արվում են այս իշխանությունների վերարտադրման նպատակով" պսևդո-թեզի վրա: Պարզ է, որ այն դարձնելով քարոզչական հիմնական կռվան "ոչ"-ի կողմնակիցները, ուզեն թե չուզեն, պետք է հիմնավորեն, թե փոփոխություններից հետո իրականում ինչպես են գործող իշխանությունները վերատադրվելու, և եթե ըստ իրենց առկա է այդ տրամաբանությունը, ապա ինչն է խանգարում գործող իշխանություններին կառավարել գործող սահմանադրության պարագայում: Գիտեք, բավականին թյուր պատկերացում կա, թե «ոչ»-ի PR-ը շատ ավելի շահեկան մեկնարկային վիճակում է, քան «այո»-ինը: Իրականում «ոչ»-ի կողմնակիցներն էմոցիոնալ անձնավորված և ագրեսիվ PR մարտավարություն են կիրառում` բովանդակային բանավեճից խուսափելու համար: Ընդհանուր դժգոհությունների ֆոնի վրա, հնարավոր է, որ նրանք ինչ-ինչ հաջողություններ ունենան, սակայն հանրաքվեի տապալման մասին խոսելը, թերևս տեղին չէ: Ինչ խոսք, «այո»-ի կողմնակիցների համար էլ դյուրին գործ չի լինելու սահմանադրական փոփոխությունների շուրջ լայն հասարակական կոնսոլիդացիա ապահովելը: Այսօր բացի վերը նշված պսևդո-թեզից կան նաև օդում կախված մի քանի հարցադրումներ, մասնավորապես. ինչո՞ւ հիմա, ինչի՞ համար է փոխվում պետական կառավարման համակարգը և ինչո՞ւ են ընտրվել իշխանությունների ձևավորման ոչ ավանդական մեխանիզմներ` օրինակ խորհրդարանի երկփուլ ընտրություններ` կայուն մեծամասնություն ձևավորելու նպատակով և այլն:

-Եվ վերջին հարց. Արդյոք մեր հասարակությունը ավելի ուժեղացած դուրս կգա այս գործընթացից, թե հերթական անգամ մեծ սթրես կապրենք և հարկադրված կլինենք երկար ժամանակ հաղթահարել դրա հետևանքները:

- Իմ խորին համոզմամբ այս ամբողջ գործընթացը շատ է դրամատիզացվում: Տպավորություն կա, որ մամուլն արհեստականորեն խտացնում է գույները և հասարակություն տեղափոխում` հիմնականում կեղծ «մեսիջներ»: Հենց սա է պատճառը, որ բովանդակային խնդիրները մղվում են երկրորդ պլան և այս ամբողջ գործընթացը ներկայացվում որպես իշխանության համար դասական պայքար: Մյուս խնդիրն, անշուշտ հասարակության անտարբերությունն է: Ինչ խոսք, առօրյա սոցիալական խնդիրների առջև կքած մարդուն դժվար է դարձնել այդ գործընթացի ակտիվ մասնակից: Բայց անկախ ամեն ինչից ակնհայտ է, որ մեծ փոփոխությունների ջատագովը և նախաձեռնողը մեր տիպի հասարակություններում պետք է նախևառաջ քաղաքական էլիտան լինի: Սա այն դեպքն է, երբ փոփոխություններն աշխատում են հետևյալ բանաձևով` քաղաքական էլիտայից` հասարակություն, իսկ այնտեղից էլ հետադարձ կապով և սոցիալական պատվերի ձևով դեպի քաղաքական էլիտա` արդեն դրանց կյանքի կոչման և իրացման համար: Այս սխեմայի լիարժեք գործառնման դեպքում` ինչպես ասում են` կշահեն բոլորը: Եվ տվյալ պարագայում հավասարապես մեծ դեր ունեն և փոփոխությունները նախաձեռնողները ու նաև դրանց դեմ արտահայտվողները: Առաջինները` դրանց նշանակությունը մեր երկրի զարգացման համատեքստում ներկայացնելու առումով, իսկ մյուսները`դրանց վտանգները, հնարավոր բացերն առարկայական մատուցելու տեսանկյունից: Իրերի նման կարգն էլ հենց կդառնա հասարակությանը մեծ սթեսից ապահովագրելու հիմնական երաշխիքը:

Նախորդող հրապարակում`
Սահմանադրական փոփոխությունների հանրաքվեում «Ոչ»-ի ճակատը հաջողության հասնելու ռեսուրսներ չունի. Քաղտեխնոլոգ