Ձեր վստահելի աղբյուրը

Օրգանական մթերքների կարևորությունն ու սպառումն աշխարհում գնալով մեծանում է: Գյուղատնտեսության նախարարությունում նշում են, որ Օրգանական գյուղատնտեսության զարգացումը ոլորտի կարևորագույն ուղղություններից է: Հայաստանում դրա զարգացման խոչընդոտներից մեկը քաղաքացիների ցածր իրազեկվածությունն է:

Հայաստանում ի՞նչ վիճակում է օրգանական գյուղատնտեսությունը, զարգացման ի՞նչ հնարավորություններ ու խնդիրներ կան: Այս ու այլ հարցերի շուրջ Panorama.am-ը զրուցել է գյուղատնտեսության փոխնախարար Արմեն Հարությունյանի հետ:

-Ո՞ր մարզերում է օրգանական գյուղատնտեսությունը զարգացած:
-Հայաստանում այս պահին գործում է 60-70 սերտիֆիկացված օրգանիկ արտադրություն: Կարելի է ասել, բոլոր մարզերում էլ նման արտադրություններ կան, սակայն առավել շատ են Արմավիրում, Արարատում, Սյունիքում, Տավուշում: Հիմնականում արտադրում են միրգ, բանջարեղեն, հատապտուղներ, տարբեր տեսակի խոտաբույսեր, որոնք աճում են վայրի պայմաններում՝ անտառներում, սարերում: Սրանց սերտիֆիկացումն ավելի հեշտ է, գործընթացը տևում է մեկ տարի, իսկ սովորական արտադրության հիմնելու պարագայում՝ 3 տարի: 3 տարին անցումային շրջանն է, երբ ավանդական գյուղատնտեսությունից անցում է կատարվում օրգանականին, այդ ընթացքում հողն ազատվում է բոլոր ոչ բնական բաղադրիչներից, որոնք իր մեջ կան: 

-Ո՞վ է տրամադրում սերտիֆիկատը:
-Հայաստանում սերտիֆիկատ տրամադրող մեկ կազմակերպություն կա՝ «Էկոգլոբ»-ը: Ցանկացած արտադրող այդ սերտիֆիկատով կարող է մթերքն արտահանել ցանկացած երկիր: Մինչ սերտիֆիկատը տրամադրելը այդ կազմակերպությունը մոնիտորինգ ու այցելություններ է իրականացնում տվյալ արտադրություն: Օրգանական գյուղատնտեսության ասելով հասկանում ենք, որ ցանկացած տիպի քիմիական նյութի, այդ թվում թույների, օգտագործումն արգելված է: Օրինակ, գոմաղբը քիմիական չէ, կարելի է օգտագործել օրգանական գյուղատնտեսության մեջ: Սահմանված են նաև ստանդարտներ, թե ինչ հեռավորության վրա պետք է լինի տվյալ հողակտորը ավանդական ճանապարհով մշակվող դաշտերից կամ ճանապարհներից: Կան որոշակի պահանջներ օրգանական սնունդի փաթեթավորման ու տեղափոխման վերաբերյալ: Հասարակ օրինակ բերեմ, եթե կաթը պլաստմասե տարայի մեջ վաճառեն, ապա դա այնքան էլ ճիշտ չէ, այն պետք է վաճառվի ապակե տարայով: Սերտիֆիկատ ստանալուց հետո տնտեսվարողն անընդհատ մոնիտորինգի ներքո է լինում:

-Որտե՞ղ են սպառվում հայկական օրգանական մթերքները, ենթադրվում է, դրանք ավելի թանկ արժեն:
-Հիմնականում սպառումն իրականացվում է ներքին շուկայում, քանի որ փոքր տնտեսությունները դժվարանում են արտահանում կազմակերպել: Մենք ուսումնասիրություն չունենք, սակայն կարող ենք ասել, որ պտուղ-բանջարեղենի, մեղրի, խոտաբույսերի մարժան մեծ չէ: Երբ ուսումնասիրում ենք այլ երկրների թվերը, տեսնում ենք, որ ավելի բարձր է կենդանական ծագման մթերքների մարժան: Սակայն Հայաստանում անասնապահության ոլորտում դեռ մենք նման հաջողություններ չունենք:

Օրգանական սննդամթերքի պահանջարկն ամբողջ աշխարհում բավականին արագ մեծանում է, հատկապես զարգացած պետություններում մարդիկ ուզում են առողջ կենսակերպով ապրել: Համ արտահանման հնարավորություններն են մեծ, համ գնային մարժան է բաձր, հետևապես այն դառնում է առավել բարձր արժեքային գյուղատնտեսություն: Փոքր տնտեսությունների զարգացման համար մենք փորձում ենք տեղի շուկայի իրազեկման աշխատանքներ կատարել, որպեսզի այն տնտեսվարողները, որոնք հնարավորություն չունեն արտահանման, տեղում կարողանան սպառել: Մենք նախատեսում ենք աշխատել տնտեսվարողների հետ, որպեսզի սուպերմարկետներում օրգանական սնունդի համար առանձին տեղեր հատկացվեն:

-Հայաստանում օրգանական գյուղատնտեսության զարգացման ի՞նչ հնարավորություններ կան:
-Դեկտեմբերի 15-ին մեկնարկելու է օրգանական գյուղատնտեսության զարգացման (OASI) 37 ամիս տևողությամբ ծրագիրը, որը նախատեսվում է իրականացնել Եվրամիության և Ավստրիայի զարգացման գործակալության աջակցությամբ: 3.2 մլն եվրո արժեքով ծրագրի շրջանակում չորս բաղադրիչներով մենք աշխատանք են իրականացնելու՝ իրավական դաշտի, ինստիտուտների բարելավում, արտադրողներին աջակցության ցուցաբերում, դրամաշնորհների տրամադրում, իրազեկման բարձրացմանն ուղղված միջոցառումների իրականացում, քաղաքացիները չգիտեն, թե ինչ է իրենից ներկայացնում, օրգանական, էկո սննդամթերքը, չորրորդ բաղադրիչը կլինի արտահանման հնարավորությունների բացահայտում և ընդլայնում:

Մենք մտադիր ենք աշխատել օրգանական սննդամթերք արտադրող եվրոպական խոշոր մի քանի ընկերությունների հետ, որպեսզի կոոպերատիվներ ստեղծենք Հայաստանում, օրինակ խոտաբույսեր հավաքող մի քանի խմբեր եթե կարողանանք հավաքել, ապա մի քանի հարց կարող ենք միաժամանակ լուծել: Մենք կարող ենք չօգտագործվող հողերն էլ ներգրավել այս ծրագրում:

-Կա՞ն խնդիրներ, որոնք խոչընդոտում են Հայաստանում օրգանական գյուղատնտեսության զարգացմանը:
-Այս պահին հիմնական խնդիրը մարդկանց իրազեկվածության ցածր մակարդակն է: Կան իհարկե մարդիկ, որ գնահատում ու մշտապես օգտագործում են օրգանական սնունդը: Երևանում գործում է մանրածախ խանութ, որտեղ վաճառվում են միայն օրգանական սերտիֆիկացված ապրանքներ: Այն բավականին հաճախորդներ ունի: Ուղղակի ընդհանուր արդյունաբերության զարգացման համար դեռևս խոչընդոտ է իրազեկվածության ցածր մակարդակը:

-Հաշվի առնելով Հայաստանում սոցիալ-տնտեսական վատ պայմաններն ու օրգանական սնունդի թանկ լինելը, կարծո՞ւմ եք իրազեկվածության պակասից մարդիկ այն չեն գնում:
-Բուսական ծագման ապրանքների գներն այնքան էլ թանկ չեն, գրեթե գնային նույն սեգմենտում են: Ամբողջ աշխարհում այսօր օրգանական ապրանքներ սպառում են միջին ու ավելի բարձր խավի մարդիկ, կամ նրանք, ովքեր առողջությունն ավելի են կարևորում, օրինակ, նրանք կարող են գնել կես կգ օրգանական սերտիֆիկացված ապրանք, մեկ կգ սովորական պայմաններում աճեցրածի փոխարեն: Հնարավորություններ միշտ էլ կան, ուղղակի իրազեկել է պետք: Ինչքան սպառողն իրազեկված լինի, այնքան արտադրողը շահագրգռված կլինի շատ արտադրել, երկուստեք շահավետ է:

-Ինչպե՞ս համոզվել, որ գնում ենք իսկապես օրգանական սնունդ:
-Մանրածախ ցանկացած կետ անհրաժեշտության դեպքում սպառողին պետք է ներկայացնի տվյալ արտադրողի սերտիֆիկատը: