Ձեր վստահելի աղբյուրը

Իրանական «Ղաֆղազ.իր» կայքի հաղորդմամբ՝ Իրանի Մեջլիսի պատգամավոր Էբրահիմ Նեքուն այսօր տեղի ունեցած մամլո ասուլիսի ժամանակ, դատապարտելով օրերս Ադրբեջանի Նարադարան ավանում տեղի ունեցած արյունալի բախումը (զոհվել է 5 հավատացյալ և 2 ոստիկան), պահանջել է անհապաղ դադարեցնել ադրբեջանցի շիաների հանդեպ կիրառվող բռնաճնշումներն ու ձերբակալել մեղավորներին:

Իրանցի խորհրդարանականը հայտարարել է, որ Իրանում չպետք է անտարբեր մնան Ադրբեջանում ստեղծված այդ մեծ ճգնաժամի նկատմամբ: 

Իրան-Ադրբեջան հարաբերություններում հաստատված հարաբերական անդորրը կրկին խախտվեց, ինչը նշանակում է, որ որքան էլ կողմերը փորձեն ներկայացնել, թե երկկողմ հարաբերությունները զարգանում են բնականոն ընթացքով, սակայն հարցերն կան, որոնք իրանական կողմի համար խիստ զգայուն են:

Մի քանի օր առաջ, երբ Իրանի թյուրքալեզու բնակչության մի հատվածը բողոքի ցույցեր էր անցկացնում՝ կապված իրանական պետական հեռուստատեսությամբ հեռարձակվող հումորային հաղորդման  հետ, որը վիրավորել էր ատրպատականցիների արժանապատվությունը, Ադրբեջանի Միլի Մեջլիսի որոշ պատգամավորներ, իշխանությունների ուղղակի և անուղղակի աջակցությամբ գործող շրջանակները, նրանց ենթակայությամբ գործող կայքերը կրկին սկսեցին միջամտել Իրանի ներքին գործերին՝ շրջանառության մեջ դնելով «Իրանի 35 միլիոն ադրբեջանցի» և «Հարավային Ադրբեջան» տերմինները:

Եվ ահա, մեծամասամբ կովկասյան պարսիկներով (թաթեր) բնակեցված Նարդարանում տեղի ունեցած արյունալի բախումից հետո Իրանն անցնում է հակահարձակման: Բացի վերոնշյալ իրանցի պատգամավորից՝ Ադրբեջանի հասցեին խիստ քննադատական հայտարարությամբ հանդես եկան Արևելյան Ատրպատական և Արդաբիլում նահանգներում Իրանի հոգևոր առաջնորդի ներկայացուցիչներ այաթոլլահ Մոջթահեդ Շաբեսթարին, այաթոլլահ Սեյյեդ Հասան Ամելին և ԻԻՀ Մեջլիսի ազգային անվտանգության և արտաքին քաղաքականության հարցերով հանձնաժողովի փոխնախագահ Մանսուր Հաղիղաթփուրը:

Պետք է նշել, որ Իրանի իշխանությունների՝ Ադրբեջանի հարցում ունեցած դիրքորոշումը միատարր չէ. ի տարբերություն նախկին նախագահ Մահմուդ Ահմադինեժադի կառավարման ժամանակաշրջանի՝ Իրանի ներկայիս բարեփոխական իշխանությունը ձեռնպահ է մնում Ադրբեջանի հարցում խիստ դիրքորոշում հայտնելուց, սակայն այլ մոտեցում ունեն հոգևոր դասի ներկայացուցիչները:

Շիաներով բնակեցված երկրների հանդեպ Իրանի վարած արտաքին քաղաքականության կարևորագույն բաղադրիչներից մեկն էլ «կրոնական դիվանագիտությունն» է: Իրանի նպատակն Ադրբեջանում այսպես կոչված «սաուդական վահաբիզմի» և «թուրքական սուննիզմի» ազդեցության թուլացումն է:

Այս տարվա սեպտեմբերին իրանցի բարձրաստիճան հոգևորական, այաթոլլահ Նուրի Համեդանիի՝ Ադրբեջան կատարած աննախադեպ այցն իրականացվեց հենց «կրոնական դիվանագիտության» շրջանակներում:

Ուշագրավ է, որ իրանական ԶԼՄ-ներում Նարդարանում տեղի ունեցող զարգացումները համեմատվում են 35 տարի առաջ Իրանում տեղի ունեցած իսլամական հեղափոխության սկզբնական փուլի հետ: Այդ տարիներին Նարդարանում նույնիսկ «Խոմեյնիչիլար» անվամբ իսլամական շարժում է ձևավորել:

Իրանի Իսլամական Հանրապետության արտաքին քաղաքականության առաջնահերթություններից մեկն էլ շիիզմի հզորացումն ու իսլամական հեղափոխության արտահանումն է: Շիական երկրներից յուրաքանչյուրում Իրանի այդ քաղաքականությունն այլ դրսևորում է ունենում, իսկ ինչ վերաբերում է Ադրբեջանին, ապա եթե ոչ ներկայում, ապա Իրանի քաղաքականության հեռահար նպատակներից մեկն այդ երկրում իսլամական հեղափոխություն իրականացնելն է:

Արմեն Իսրայելյան, իրանագետ