Ձեր վստահելի աղբյուրը

Թուրքիան Ռուսաստանի համար բավականին կարևոր տնտեսական գործընկեր էր, և բավականին մեծ ծավալի գյուղմթերքների արտահանում էր իրականացնում դեպի Ռուսաստան: Թուրքիայից Ռուսաստան գյուղմթերքների ներմուծման արգելումը կամ սահմանափակումը  հայկական կողմին արտահանման ծավալների ավելացման  հնարավորություն է  տալիս: Սակայն հարցը պետք է դիտարկել ոչ միայն սահմանափակումների, այլև Հայաստանի ունեցած հնարավորությունների համատեքստում:

Panorama.am-ի հետ զրույցում նման կարծիք հայտնեց տնտեսագետ Մեսրոպ Առաքելյանը:

«Պետք է նայել  Հայաստանի հնարավորություններին, քանի որ ռուսական շուկան այնքան մեծ է, որ նույնիսկ առանց այդ սահմանափակումների հայկական  ընկերությունները իրենց արտադրանքը կարողացել են իրացնել են ռուսական շուկայում: Օրինակ` նշեմ, որ մեկ խոշոր ռուսական սուպերմարկետ տարեկան  վաճառում է մի քանի  մլրդ դոլարի գյուղմթերք, իսկ հայկական կողմը կարող է առավելագույնը  100 մլն դոլարի գյուղմթերքի արտահանում իրականացնել»,-ասաց տնտեսագետը:

Մ. Առաքելյանը հիշում է, որ հայաստանյան արտադրողների շրջանում նման խոսակցություններն ակտիվացան, երբ ռուսական կողմը հրաժարվեց արևմտյան երկրներից գյուղմթերք ներկրել: Հայաստանում ոգևորություն առաջացավ, բայց արդյունքներն այնքան էլ ոգևորիչ չեն: Առաքելյանը հետևել է ռուսական մամուլի հրապարակումներին, պարզել, որ ռուսական կողմը հրապարակել է այն երկրների ցանկը, որոնք կարող են լրացնել թուրքական ապրանքների բացը: Այդ 10 երկրների ցանկում, ի տարբերություն Ադրբեջանի, Վրաստանի, Արևելյան Եվրոպայի երկրների, Հայաստանը ներառված չէ:

«Հայաստանում արտադրված գյուղմթերքի ծավալը շատ փոքր է: Բացի այդ խնդիրը նաև կազմակերպումն է, այս տարի մենք ականատես եղանք գյուղացիների դժգոհությունների, որոնք գյուղարտադրանքը թափում էին, հնարավորություն չունեին իրացնելու, պետական կազմակերպվածության խնդիր կա գյուղմթերքի իրացման ոլորտում, գյուղացիները պետք է  իմանան, որ անսահմանափակ գյուղմթերքի իրացման հնարավորություն կա»,-ասաց տնտեսագետը:

Ինչ վերաբերում  Եգիպտոսից ու Անթալիայից հրաժարված ռուս զբոսաշրջիկներին Հայաստան բերելու հնարավորություններին, այս պարագայում էլ տնտեսագետը լավատես չէ:

«Թուրքական տուրիզմն ամբողջ աշխարհում առաջիներից է թե այնտեղ ժամանած  զբոսաշրջիկների, թե սպասարկման որակով: Պետք է հաշվի առնել, որ այստեղ շեշտը դրվում է ծովափնյա հանգստի վրա: Չեմ կարծում, որ հայկական զբոսաշրջային ուղղություններն այլընտրանք կարող են լինել թուրքականին: Հայկականը կարող է մրցակից լինել վրացական տուրիզմին»,-ասաց նա, միաժամանակ չբացառելով, որ Ռուսաստանի քաղաքացիների մի փոքր մաս կնախընտրի հանգիստն անցկացնել Հայաստանում:

Այս ոլորտում որպես կարևոր խնդիր տնտեսագետը մատնանշում է ավիատոմսերի թանկ լինելը. «Ցանկացած տուրիստի համար առաջին ծախսը սկսում է ավիատոմսերից: Այս տեսանկյունից բավականին լուրջ խնդիր է առաջանում հայկական տուրիզմի զարգացման համար»:

Panorama.am-ի զրուցակցի կարծիքով,  առաջիկա տարիներին ռուս-թուրքական տնտեսական հարաբերությունները վերջին տասնամյակի համար կլինեն վատագույնը:

«Պետք է բավականին ճկուն լինել, քանի որ տնտեսությունը դինամիկ զարգացող գործընթաց է, որոշակի սկզբունքներ երկարաժամկետ առումով ֆիքսել հնարավոր չէ: Մենք տեսանք, որ ռուս-թուրքական հարաբերությունները կտրուկ վատացան ընդամնեը մեկ օրում: Հայաստանը պետք է շատ արագ կողմնորոշվի ու դրանից փորձի տնտեսական  օգուտներ քաղել»,-ասաց նա:

Հայաստանը ԵԱՏՄ անդամ է, ասում է Առաքելյանը, լավ է,վատ է, փաստ է ու դրանից պետք է առավելագույն օգուտներ ստանալ. «Իհարկե, կարելի է անընդհատ վիճել, ես ել միանշանակ չեմ ընդունում այդ միության անդամ լինելու դրական կողմերը, սակայն հաշվի առնելով, որ մենք ԵԱՏՄ անդամ ենք, պետք է անել առավելագույնը, դրա շրջանակում մեր տնտեսության համար օգուտներ ստանալու: Հիմա այդ հնարավորությունները կան՝ ազատ մուտք դեպի ռուսական շուկա, որտեղ կարելի է արտահանել միջինից ցածր որակի արտադրանք»:

Ինչ վերաբերում է այն կարծիքին, որ  Հայաստանը կարող է ավելացնել Թուրքիայից գյուղմթերքի ներմուծման ծավալները, իսկ տեղական արտադրանքը մեծամասամբ արտահանել Ռուսաստան, ապա տնտեսագետն ասում է, որ նման  մտավախություն միշտ էլ կա, և այդ հարցի լուծումն էլ ճիշտ կազմակերպման շրջանակում է. «Կարծում եմ, որ Հայաստանը, որպես ԵԱՏՄ անդամ, կարող է սահմանափակել Թուրքիայից ներկրվող գյուղմթերքների ծավալը: Հնարավոր է, որ հայկական ավտոմեքենաներով Հայաստան բերված ռուսական ապրանքները հայտնվեն ռուսական շուկայում:

Այս պարագայում Ռուսաստանը ոչինչ անել չի կարող, ուղղակի կլինի ավելորդ  տնտեսական լարվածություն հայ-ռուսական հարաբերություններում:  Կարծում եմ, այս պարագայում նպատակահարմար է սահմանափակել թուրքական գյուղմթերքների ներմուծումը Հայաստան, ինչը հնարավորություն կտա խթանել գյուղմթերքների արտադրությունը նախ ներքին սպառման, ապա արտահանման համար»: