Ձեր վստահելի աղբյուրը

Դեկտեմբերի 7-ին Իրաքյան Քուրդիստանի առաջնորդ Մասուդ Բարզանիի կողմից հայտարարություն է տարածվել այն մասին, որ Սիրիայի քրդաբնակ Աֆրինը վտանգված է, քանզի շրջապատված է զանազան ահաբեկչական խմբավորումներով: Վերջիններս կատաղի մարտերի են բռնվել Աֆրինը պաշտպանող քրդական ինքնապաշտպանական ուժերի դեմ: Ըստ Բարզանիի՝ պետք է անհապաղ մարդասիրական միջանցք բացել Աֆրինի խաղաղ բնակչությանն օգնելու համար:

Բարզանիի նման հայտարարությունները պատահական չեն: Աֆրինն այն երեք հիմնական քրդաբնակ տարածքներից է, որը գտնվում է Սիրիայի հյուսիս-արևմուտքում՝ Թուրքիայի սահմանին: Այս հատվածում ռուսական օդուժը երկար ժամանակ է ինչ հրթիռակոծություններ է իրականացնում ընդդիմադիր ուժերի կայանատեղիներին: Ռուսական օդային հարվածներին զուգահեռ քրդական ուժերը շարժվում են առաջ՝ նվաճելով տարածքներ վերոհիշյալ ընդդիմադիր խմբավորումներից: Բարզանիի կողմից բարձրաձայնվող մարդասիրական միջանցք բացելը (այդ միջանցքը դուրս է գալու Թուրքիա) նշանակում է կասեցնել ռուսական օդուժի հարվածները և հնարավորություն տալ Թուրքիային ազատ գործել այս հատվածում:

Բացի այդ, Սիրիայի քրդերի հեռահար նպատակն է միացնել Աֆրինը մյուս երկու արդեն միավորված քրդական տարածքներին՝ Քոբանիին և ալ-Հասաքային: Պարզ է, որ թուրքական իշխանությունների համար անցանկալի է միավորված սիրիական Քուրդիստանի (Ռոժավա) գոյությունն իրեն սահմանակից սիրիական տարածքներում և, ինչպես բազմիցս հայտարարվել է պաշտոնական Անկարայի կողմից, Թուրքիան չի հանդուրժի Սիրիայի այս հատվածում քրդական ինքնապաշտպանական ուժերի ռազմական ակտիվությունը:

Չմոռանանք, որ իրաքյան Քուրդիստանի և Թուրքիայի միջև բավական սերտ քաղաքական և տնտեսական հարաբերություններ են հաստատվել, ինչը չի կարող իր ազդեցությունը չունենալ Մերձավորարևելյան տարածաշրջանում ընթացող գործընթացների վրա:

Հիշյալ հայտարարությունները նաև պետք է դիտարկել Ռուսաստան-Թուրքիա հարաբերություններում նկատվող հակասությունների համատեքստում:

Վերջին շրջանում Աֆրինի քրդերի ռազմական հաջող գործողությունները (ըստ էության՝ առաջխաղացումը) իրաքյան Քուրդիստանի առաջնորդը ներկայացնում է որպես ահաբեկչական խմբավորումների կողմից պաշարման մեջ հայտնված քրդերի պայքար Աֆրինի պաշտպանության համար: Աֆրինի հետ կապված Բարզանիի նման հայտարարությունը երկու նպատակ կարող է հետապնդել՝
1. Ցույց տալ, որ Մասուդ Բարզանին և նրա կողմից ղեկավարվող «Քուրդիստանի դեմոկրատական կուսակցությունը»  հետաքրքրված են Սիրիայի քուրդ եղբայրների ճակատագրով՝ բարձրացնելով սեփական հեղինակությունը քրդերի շրջանում:
2. Աֆրինի շուրջ ստեղծված «իբր տագնապալի» իրավիճակում Բարզանին առաջարկում է ստեղծել մարդասիրական միջանցք, որը տեղավորվում է Սիրիայի հենց Աֆրինին սահմանակից հատվածում Թուրքիայի կողմից անվտանգության գոտի ստեղծելու նպատակների շրջանակում:

Պետք է հաշվի առնել այն իրողությունը, որ քրդական ինքնապաշտպանական ուժերի և ընդդիմադիր զանազան խմբավորումների միջև բախումներն Աֆրինին մոտ չեն: Բախումներ են ընթանում Աֆրինի և «Իսլամական պետության» միջև ընկած այն հատվածում, որը Սիրիայի ընդդիմադիր ճամբարը ներկայացնող զանազան չափավոր և իսլամական ծայրահեղ արմատական ուժերի վերահսկողության տակ է: Այդ հատվածը (Թուրքիայի հետ սահմանին) գնալով նեղանում է արևմուտքից՝ Աֆրինից, քրդերի և արևելքից «Իսլամական պետության» առաջխաղացման հետևանքով:

Սա է մտահոգիչը Անկարայի համար, և եթե այսպես շարունակվի, ապա թուրքական իշխանություններն այս հատվածներում չեն ունենա ընդդիմադիր ուժեր, որոնց վրա կարող են հենվել Սիրիայի հետ կապված հետագա ծրագրերի իրականացման առումով, առավել ևս հօդս կցնդի Սիրիայի հյուսիս-արևմտյան այս հատվածում 100 կմ. երկարությամբ և 50-60 կմ. լայնությամբ անվտանգության գոտի ստեղծելու Անկարայի ծրագիրը:

Սիրիայի քրդերի շրջանում ազդեցիկ դիրքեր ունի «Քուրդիստանի դեմոկրատական միություն» կուսակցությունն ու դրա ռազմական թևը՝ «Ժողովրդական պաշտպանության ջոկատները», որոնք հարում են «Քուրդիստանի աշխատավորական կուսակցությանը»:

Հետևաբար Մասուդ Բարզանին, և նրա կողմից ղեկավարվող ՔԴԿ-ն Սիրիայի քրդերի վրա ազդելու սահմանափակ հնարավորություններ և լծակներ ունի:

Հիշյալի համատեքստում Սիրիայի քրդերը դժվար թե համաձայնվեն Աֆրինում մարդասիրական միջանցք բացելու Մասուդ Բարզանիի գաղափարի հետ, որի հետևում կանգնած է նաև Թուրքիան, իսկ հասցեատերը ավելի շատ արտաքին լսարանն է:

Հետևաբար Սիրիայի այս հատվածում նկատվող բուռն զարգացումների և թեժացող մարտերի ֆոնին, հնարավոր է որոշ ռազմական ակտիվություն (ինչու չէ, նաև ցամաքային գործողությունների տեսքով արտասիրիական ուժերի կողմից) դեռևս առաջխաղացում արձանագրող Աֆրինի քրդերի ուղղությամբ: Եվ իրերի դասավորությունը կարող է շատ արագ փոխվել, որին պետք է պատրաստ լինեն առաջին հերթին Սիրիայի քրդերը:

Արաբագետ՝ Սարգիս Գրիգորյան