Ձեր վստահելի աղբյուրը

Միջազգային խորհրդարանական համագործակցության ամենամեծ ձևաչափերից մեկը լինելով՝ ԵԽԽՎ-ն վերջին շրջանում, ցավոք, պարբերաբար դառնում է քննադատության առարկա:

Բավական շատ է խոսվում ԵԽԽՎ խորհրդարանականների մասնակցությամբ կոռուպցիոն սկանդալների և այլ բացասական երևույթների մասին, սակայն շատ քիչ ուշադրություն է դարձվում ԵԽԽՎ որոշ ընթացակարգերի, որոնք անուղղակիորեն նպաստում են տարաբնույթ ռիսկերի մեծացմանը:

Այսպես, ԵԽԽՎ-ն իրենից ներկայացնում է խորհրդատվական մարմին, որտեղ ներկայացված են խորհրդարանականներ ԵԽ բոլոր 47 անդամ երկրներից: Յուրաքանչյուր երկրի ներկայացուցիչների սահմանված քանակը պայմանավորված է նրա մեծությամբ և տատանվում է 2-ից մինչև 18-ի սահմաններում, իսկ ԵԽԽՎ խորհրդարանականների ընդհանուր թիվը 324 է, որոնցից յուրաքանչյուրը կոչված է ներկայացնելու ոչ թե իր երկրների դիրքորոշումը՝ այս կամ այն խնդիրների հետ կապված, այլ սեփական մոտեցումները:

Սակայն, ինչպես փորձը ցույց է տալիս, սահմանված այս ժողովրդավարական վեհ սկզբունքը ոչ միայն չի նպաստում կառույցի աշխատանքի արդյունավետության բարձրացմանը, այլ ընդհակառակը՝ ստեղծում է կոռուպցիոն ռիսկեր՝ խորհրդարանականի ձայնը դարձնելով առևտրի առարկա: Այս մասին են թերևս վկայում եվրոպական ԶԼՄ-ներում պարբերաբար հայտնվող այս կամ այն սկանդալային բացահայտումները, որոնք կապված են ԵԽԽՎ խորհրդարանականների անվան հետ:

Նման կոռուպցիոն ռիսկերը, սակայն, բավական լուրջ կենսունակություն են ստացել՝ ԵԽԽՎ ընթացակարգային մեկ այլ առանձնահատկությամբ պայմանավորված. խոսքը վերաբերում է ԵԽԽՎ նստաշրջանների որոշումների ընդունման գործընթացի ընթացքում քվորումի ապահովման խնդրին: Ըստ Ասամբլեայի ընթացակարգերի կանոնների՝ քվորումը կազմում է քվեարկելու իրավունք ունեցող Ասամբլեայի ներկայացուցիչների 1/3-ը (կետ 42.3): Համաձայնվեք, որ համաեվրոպական մի կառույցի համար, որն անուղղակի կերպով ներկայացնում է շուրջ 820 միլիոն եվրոպացու, 1/3-ը որպես բանաձևերի ընդունման համար անհրաժեշտ շեմ սահմանելն այդքան էլ չի համապատասխանում տվյալ կառույցի լրջությանը: Հենց նման ցածր շեմը որոշ երկրների համար ստեղծում է ցանկալի բանաձևերի անցկացման գայթակղություն, և այդ նպատակով գործի է դրվում արդեն բավական հղկված և մշակված լոբբիստական կամ առավել հաճախ՝ կոռուպցիոն մեխանիզմը, ինչի հնարավորությունը քվորումի ապահովման առավել բարձր շեմի պարագայում առավել դժվար կլիներ:

Անգամ բերվող արդարացումները, թե քվորումի ապահովման համար պատգամավորների նման քանակը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ տարբեր օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ պատճառներով ոչ բոլոր խորհրդարանականները կարող են ներկա գտնվել բոլոր քվեարկություններին, իրականում բավարար չեն: Ավելին՝ դրանք խոսում են այն մասին, որ այդ նույն խորհրդարանականների կողմից ոչ բավարար լրջություն է ցուցաբերվում վստահված պատասխանատվության նկատմամբ: Առավել ցավալի է այն, որ այդ անլուրջ վերաբերմունքն իր անդրադարձն է ունենում աշխարհի ամենահին միջազգային խորհրդարանական համագործակցության ձևաչափի՝ ԵԽԽՎ-ի վարկանիշի վրա մասնավորապես և Եվրոպայի խորհրդի հեղինակության վրա ընդհանրապես:

Անվիճելի է այն, որ խորհրդարանականների կողմից ԵԽԽՎ աշխատանքներին, նստաշրջաններին ոչ ակտիվ մասնակցությունը, ինչպես նաև քվորումի ապահովման համար սահմանված ցածր շեմը միմիայն մեծացնում են տարաբնույթ բացասական երևույթների՝ մասնավորապես կոռուպցիայի վրա հիմնված արշավների հնարավորությունը, ինչի արդյունքում հաճախ ականատես ենք լինում ԵԽԽՎ կողմից ընդունված ոչ օբյեկտիվ, երբեմն անգամ հակասական բանաձևերի: Խնդիրն առավել խոսուն է, եթե հաշվի առնենք այն հանգամանքը, որ տարբեր պատվերների ներքո ԵԽԽՎ անունից երբեմն բանաձևեր են ընդունվում անգամ հակամարտությունների հետ կապված՝ առանց հաշվի առնելու դրանց առանձնահատկությունները, նրբությունները և միջամտության արդյունավետության խնդիրը: Ճիշտ է՝ ԵԽԽՎ բանաձևերը որևէ իրավական ուժ չունեն, քանզի ԵԽԽՎ-ն իր բնույթով խորհրդատվական մարմին է, սակայն թեկուզ հենց հակամարտությունների հետ կապված ցանկացած ոչ օբյեկտիվ բանաձև կարող է մեծացնել լարվածությունը հակամարտող կողմերի միջև՝ ընդհուպ հանգեցնելով զոհերի:

Ստեղծված իրավիճակում պետք է միայն հուսալ, որ ժամանակի ընթացքում ԵԽԽՎ նման ներկայացուցչական մարմինը համապատասխան մեխանիզմների մշակման շնորհիվ կմեծացնի իր արդյունավետությունը, իսկ խորհրդարանականներն առավել խոհեմ կլինեն և լրջորեն կվերաբերվեն իրենց ստանձնած առաքելությանը: Ակնհայտ է լուրջ բարեփոխումների անհրաժեշտությունը, որոնք կարող են նախաձեռնվել ԵԽԽՎ-ում ՀՀ ԱԺ պատվիրակության և գործընկերների կողմից: