Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հարցազրույց ԱՆ հիվանդությունների կանխարգելման և վերահսկման ազգային կենտրոնի փոխտնօրեն Լիլիթ Ավետիսյանի հետ:

-Խոզի գրիպը՝ H1N1-ը կարո՞ղ է կրկնվել:

-Գրիպի բոլոր տեսակները կարճ իմունիտետ են թողնում՝ 1 տարուց մինչև 1 տարի 2 ամիս: Մեկ տարի անց դրանք կարող են կրկնվել: H1N1-ը նույնպես կարող է կրկնվել: Կան հիվանդություններ, որոնցով մարդիկ կյանքի ընթացքում հիվանդանում են մեկ անգամ: Բայց գրիպի որևէ շտամ կայուն իմունիտետ չի թողնում:

-Նախարարության հրապարակած թվերից դատելով՝ իրավիճակը կայունանում է: Ռուսաստանում նոր հիվանդության  բռնկումներ են գրանցվում, խոսում են նույնիսկ մի քանի շրջաններում համաճարակի հայտարարման մասին: Ի՞նչ է արվում, որպեսզի Հայաստանում կայունացած իրավիճակը պահպանվի:

- H1N1 վարակի առումով Հայաստանում իրավիճակը շարունակում է կայուն մնալ: Ռուսաստանում վարակը սկսել է արագորեն տարածվել: Ես քիչ առաջ լսում էի Ռուսաստանի գլխավոր սանիտարական բժշկին՝ Պոպովային: Ռուսաստանի ոչ մի տարածքում համաճարակ չի հայտարարվել: Ռուսաստանն ասում է, որ երկրի որոշ շրջաններում կան շեմքից բարձր ցուցանիշներ: Նա ներկայացնում է երկրների վիճակն ու նշում, որ Ռուսաստանում վատերից չի վիճակը: Ինչ վերաբերում է կանխարգելմանը, ապա այսօր մեր աշխարհամասում գրիպը պայմանավորված է H1N1 վարակով: Կապ չունի, մարդը այդ երկիր է գնում, թե մեկ այլ երկիր: Մենք հրապարակել ենք ընդհանուր կանոններ, թե ինչ պետք է անի մարդը գրիպից հնարավորինս պաշտպանվելու համար, դրանք են  ձեռքերի հիգիենան, հիվանդի հետ չշփվելը, շփվելու դեպքում էլ անպայման դիմակ պետք է կրելը: Օդանավակայանում հեռահար սարքերով ստուգվում են ժամանողների ջերմությունը, բարձր ջերմությամբ մարդ գրանցելու դեպքում մեկուսացնում են, ցուցաբերում համապատասխան բժշկական օգնություն, հետազոտության իրականացում և այն:

-Հայաստանում H1N1-ի նման թափով բռնկումը ինչո՞վ էր պայմանավորված:

-Եթե մենք մի փոքր հետ գնանք՝ 2009-2010 թթ. մենք ունեինք պանդեմիաներ պայմանավորված նույն շտամով: Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը բացատրում էր, որ դա նոր տիպի վիրուս է, որի հետ մարդու օրգանիզմը երբևէ չի շփվել, ուստի չունի պաշտպանական մեխանիզմեր: Հետո այն դարձավ մարդկային օրգանիզմի համար սովորական, և մարդու մոտ կարող է ամեն տարի սեզոնին կրկնվել կամ այլ շտամով արտահայտվել: Մենք 2013-ին ունեցանք խնդիր նույն շտամի հետ, անցյալ տարի՝ գարնանը բայց ուրիշ շտամով:

-Այս տարի կարծես աննախադեպ էին հիվանադացության ցուցանիշները, մահվան դեպքերը:

-Աննախադեպ չէր, եթե համեմատեք 2009-2010 թվականների հետ, ապա համեմատաբար ցածր են ցուցանիշները: Այս տարի աննախադեպ էր, չգիտեմ ինչու, պանիկան, իսկ իրավիճակը աննախադեպ չէր: 2009-2010 թվականին մենք ունեցել ենք մի քանի անգամ ավելի բարդ իրավիճակ: Մարդկանց մահանալու թվով չի իրավիճակը գնահատվում: Եթե վերցնենք այ տարի գրացված մահվան դեպքերը, կտեսնենք, որ ուշ են դիմել բժշկի: Տասն օր պառկել են տանը, ծանր վիճակում եկել են բժշկի: Մեր ամբողջ աշխատանքն ուղղված է այն բանին, որ բժշկին հնարավորինս շուտ դիմեն: H1N1-ն ավելի ագրեսիվ տեսակ է, այն արագ վերածվում է թոքաբորբի:

-Դպրոցական արձակուրդները երեք անգամ անընդմեջ մեկ շաբաթով չերկարացվեցին այն ժամանակ:

-Երկարացվել են, անցած տարի էլ: Եկեք հարցին այլ կերպ մոտենանք, ոչ թե շեշտը դնենք, որ երեք շաբաթով արձակուրդները երկարաձգելն աննախադեպ էր, այլ նայենք իրավիճակին: Ունենք կայուն իրավիճակ: Թույլ չտվեցինք, որ համաճարակային իրավիճակը սրվի: Փորձում ենք հիմա պահպանել այս իրավիճակը: Տոն օրերը բերեցին իրավիճակի նման բարդացման, մարդիկ իրար հյուր գնացին, միջոցառումներ էին տոնական տեղի ունենում, ցրտերը միանգամից այդ օրերին ընկան, մարդիկ մտածում էին՝ տոներն անցնի նոր կդիմեն բժշկի: Իմ շրջապատում էլ կան մարդիկ, որոնց մոտ հիվանդությունը բարդացել է հենց ուշացնելու հետևանքով: Այս բոլորը համադրվեց, իրավիճակը բարդացավ: Մենք ամեն տարի էլ ունենում ենք թոքաբորբի բարդացած դեպքեր, աշխարհի բոլոր երկրներում էլ գրիպի հետևանքով մահեր են գրանցվում:

-Առողջապահության ոլորտի մասնագետները միշտ շեշտում են սեզոնային լարվածությունը: Գրիպի սեզոնին ընդառաջ ի՞նչ քայլեր են ձեռնարկվում, որպեսզի հիվանդությունը մեծ տարածում չունենա, բարդ չընթանա:

-Սեզոնից առաջ վերակենդանացման մասնագետները, համաճարակաբանները, առաջնային բուժօղակի մասնագետները սեմինարներ են անցնում, իրենք էլ են ներառված ռիսկի խմբում, հիշեցնում են, թե ինչպես վարումը ճիշտ կազմակերպեն, ինչպես կանխեն վարակի տարածումը փակ բուժհիմնարկներում, հուշաթերթեր ենք բաժանում, բժշկահիգիենիկ գիտելիքներն ենք թարմացնում, ռիսկի խմբերի պատվաստումներ ենք իրականացնում:

-Ովքե՞ր են ընդգրկված ռիսկի խմբերում:

-Որպես ռիսկի խումբ մենք դիտարկում ենք մանկատների, ծերանոցների բնակիչները, առաջնային բուժօղակի, շտապօգնության բժիշկները:

-Պատվաստման արդյունավետության առումով ի՞նչ արդյունքներ եք գրանցել:

-Արդյունավետությունն այնպիսին է, ինչպես ողջ աշխարհում: Որևէ մեկը չի կարող ասել, որ գոյություն ունի 100 տոկոս արդյունավետությամբ պատվաստանյութ: Եթե նայենք պատվաստանյութի սխեման, նշվում է, որ զգալիորեն պաշտպանում է, իսկ եթե մարդը հիվանդանում է, ապա զգալիորեն թույլ է արտահայտվում: Դրա համար ռիսկի խմբերին փորձում ենք պատվաստել, իսկ մյուսներին հորդորել, որ ձեռքերը լվանան, փռշտալուց քիթն ու բերանը փակել ոչ թե ձեռքով, այլ մեկանգամյա օգտագործման անձեռոցիկով, եթե հիվանդ են, տանը մնալ, ամբողջ ընտանիքով հիվանդի խնամքով չզբաղվել, հետևել առողջ ապրելակերպին, անգամ լիարժեք քունը կարող է մարդու իմունիտետն ապահովել: Նման բազմաթիվ հորդորներ կան, որոնք հրապարակել ենք:

Գրիպի պատվաստանյութի մասին Panorama.am-ի հարցերին պատասխանել է ԱՆ իմունականխարգելման ազգային ծրագրերի ղեկավար Գայանե Սահակյանը: Հարցազրույցը կներկայացնենք հաջորդիվ: