Ի՞նչ կատարվեց ԵԽԽՎ-ում․առանց ֆատալիզմի և ուռա-հայրենասիրության
Հայկական ռադիոյին հարցնում են՝ հնարավո՞ր է սիրով զբաղվել հրապարակում, պատասխանում է՝ այո՛, բայց խորհուրդ տվողները շատ կլինեն։ Վերաձևակերպենք հարցը՝ հնարավո՞ր է զբաղվել հրապարակային դիվանագիտությամբ, մասնավորապես՝ խորհրդարանական ձևաչափով, այո՛, բայց նորից խորհուրդ տվողները շատ կլինեն, ինչին և ականատես եղանք վերջին երկու օրերին։
Բարձր գնահատելով հրապարակային քննարկումները և հանրային վերահսկողությունը՝ մի քանի դիտարկում հունվարի 26-ին ԵԽԽՎ-ում ԼՂ հակամարտությանը և Սարսանգի ջրամբարին վերաբերող երկու զեկույցների քննարկումների արդյունքներին հետևած հայաստանյան հանրային արձագանքի վերաբերյալ։
Ինչպես հայտնի է, զեկույցներից մեկը՝ Ուոլտերի հեղինակածը, տապալվեց, իսկ մյուսը՝ Մարկովիչի ձեռամբ հաստատվեց։ Գերակայողը կարծես կիսատության զգացումն էր․ մի կողմից հաղթանակը ամբողջական չէր, մյուս կողմից էլ պարտության մասին խոսք լինել չէր կարող։ Ոչ ոքին ևս գոհացուցիչ չէր, քանի որ չընդունված զեկույցը շատ ավելի կարևոր էր ԼՂ հակամարտության համատեքստում։ Ահա այս ընկալման ֆոնի վրա հնչեցին բազմաթիվ փորձագիտական և ոչ այնքան կարծիքներ, որոնց մի մասը խրատական ժանրից էին՝ «ինչ էր պետք անել» հարցի հնարավոր պատասխանների տեսքով։ Քիչ էին «ինչպես անել» հարցը նախընտրողները։
ԵԽԽՎ-ում հայկական պատվիրակությունը, երբեմն նաև ընդհանրացնելով հայկական դիվանագիտությունը, մե՛կ մեղադրվում էր անզորության մեջ, մե՛կ նրանց առաջ դրվում էր մաքսիմալիստական պահանջներ՝ ենթադրելով, որ նրանք ամենազոր են։ Ասում են ծայրահեղ մոտեցումները դյուրին է պաշտպանել, քանի որ այդ դեպքում ամեն ինչ բաժանվում է երկու մասի՝ սևի ու սպիտակի, բարդ երևույթները հնարավորինս պարզեցվում են, և առանց ծանր մտավարժանքների մարդիկ ունենում են կարծրացած դիրքորոշումներ։ Գուցե սա գալիս է մարդկային ծուլությունից: Ինչևէ, փաստն այն է, որ որևէ պատվիրակություն, կամ որևէ երկիր ոչ անզոր է, ոչ էլ առավել ևս ամենազոր։ Կա հնավորությունների սահման, որին պետք է ձգտի տվյալ դերակատարը։
Հիմա ինչ կատարվեց ԵԽԽՎ-ում։ Հայկական կողմին հաջողվեց տապալել Ուոլտերի զեկույցը, ինչի համար պետք է գոհունակություն հայտնել բոլոր ներգրավված անձանց։
Չցանկանալով ծանրանալ այդ փաստաթղթի խեղաթյուրված բովանդակության և ընդունվելու դեպքում հնարավոր բացասական ազդեցության վրա՝ զուտ ընթակարգային տեսակետից պետք է արձանագրել, որ ԵԽԽՎ պատմության մեջ կոմիտեում քվեարկված և հաստատված զեկույցները հազվադեպ են, որ տապալվում են վեհաժողովի լիագումար նիստում։ Եվ եթե հաշվի առնենք, թե ինչքան ջանք ու ռեսուրս էր ներդրել Ադրբեջանն այս զեկույցն ունենալու համար, ապա կարելի է փաստել, որ դրա չընդունումը իրոք ձեռքբերում էր։ Չափազանցնել պետք չէ, պարզապես, անհրաժեշտ է համարժեք գնահատական տալ։
Երկրորդ զեկույցը՝ Սարսանգի ջրամբարի վերաբերյալ, ընդունվեց՝ հայկական կողմի համար անընդունելի մի քանի ձևակերպումներով։ Այստեղ պետք է ընդունել, կրկին առանց հուզական գունավորումների, որ այս զեկույցի ընդունումը բացթողում է։ Սակայն պետք է նշել, որ այն ադրբեջանական պրոպագանդայի համար այն կշիռը չունի, որ կունենար Ուոլտերի զեկույցն ընդունվելու դեպքում։
Հիմա որն էր ԵԽԽՎ-ում հայկական կողմի հնարավորության սահմանը՝ մեկ, թե՞ երկու զեկույցի տապալումը, թե՞ ընդհանրապես դրանց ԵԽԽՎ օրակարգ մտնել բացառումը, թե՞ որևէ հայամետ զեկույցի ընդունումը։ Դժվար է հստակ գիծ տանել։ Սակայն դժվար է նաև 8 հոգով (4 հիմնական և 4 փոխարինող) 47 երկրի՝ բազմաբնույթ հոգսեր և շահեր ունեցող 636 (318 հիմնական և 318 փոխարինող) պատվիրակների, որոնց ճնշող մասը իրականում անտարբեր են միմյանց նկատմամբ, համախմբել որևէ օրակարգային կետի շուրջ և ստանալ ցանկալի արդյունք։ Կրկին, առանց ֆատալիստական անզորության զեղումների և առանց ուռա-հայրենսիրական գոռում-գոչյունի, թե ԵԽԽՎ-ում, թե այլուր հնարավոր է և անհրաժեշտ է դնել խնդիրը և հասնել դրա լուծման՝ իմանալով սեփական հնարավորությունների սահմանը, բայց չսահմանափակվելով դրանով։
Արտաքին քաղաքականությանը պետք է վերաբերվել որպես վերջ չունեցող ձեռնարկման, որպես անընդհատ վայրիվերումների ամբողջության, որը պետք է կառավարել։ Սա էլ համարենք ԱՄՆ նախկին նախագահ Նիքսոնի խորհուրդը հրապարակային դիվագիտությամբ զբաղվողներին։
Հեղինակ՝ Ա․Մկրտչյան
Լրահոս
Տեսանյութեր
ԱՄՆ-ում հրդեհների հետևանքով մոխրացել է Սահակ-Մեսրոպ հայ քրիստոնյա վարժարանը
