Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ճարտարապետ Արսեն Կարապետյանն անդրադարձել է  ճարտարապետ, «Հին Երևան» նախագծի հեղինակ Լևոն Վարդանյանի հարցազրույցին՝  «Ում եք շատ սիրում, նոր հին Երևանին թե հին նոր Երևանին». «Նախ, ասեմ, որ Լևոն Վարդանյանը ի տարբերություն շատերի, անկեղծ է և իրոք ասում է այն, ինչին հավատում է: Գնահատում եմ: Հիմա երկու բառով, առանց շատ խորանալու: Էն «սարայական» ասուլիսի ժամանակ ես կարծիքս հայտնեցի, որ մեր քաղաքաշինությունը սկզբունքորեն մի 50 տարով հնացել է: Հետո ճարտարապետները նեղացան, որ իրենց ռետրագրադ եմ համարում: Իրականում, խոսքը առանձին ճարտարապետների մասին չէ, այլ համակարգի:

Վարդանյանի օրինակ բերած բժշկական կոնսիլիումը ապացուցում է, որ մոտեցումները էնքան հին են, որ այդ կերպ մտածող մարդիկ նույնիսկ չեն հասկանում, ինչի մասին է խոսքը: Շատ վատ օրինակ է, վաղուց արդեն քաղաքաշինությունը չի որոշվում մասնագիտական կոնսիլիումներով, դուրս է եկել փակ ժողովների նեղ սենյակներից: Էլ չեմ ասում, որ էդ կոնսիլիումների ո՛չ ձևաչափը գիտենք, ո՛չ օրինական հիմքերը, ո՛չ կազմը: Դե ասում եմ, չխորանամ, զուտ թեզեր են:

Ես բացարձակ չեմ ուզում իմ կարծիքը ասել բանախոսի ճարտարապետության մասին, չնայած ունեմ, համենայն դեպս, հարգում եմ, ի տարբերություն որոշ սրճարանաբնակների, մեծ փորձ ու սեփական ձեռագիր ունի: Բայց, իհարկե, զավեշտալի է, որ իր հետ բոլոր անհամաձայն մարդիկ իր համար անբան ոչնչություն են: Քիչ մը չհիմնավորված մեծամտություն է: Միևնույնն է, սարսափելով տգետների շարքում հայտնվելու վտանգից, ասեմ, որ այդպես էլ չհասկացա «Հին Երևանը» ինչ բան է: Ավելի ճիշտ, ես ինքս պատկերացնում էի, բայց հեղինակի բացատրությունը շատ հակասական էր և բարդ: Մի կողմից, ասում է․ ով մտածում է, որ դա հուշարձանների պահպանման ծրագիր ա ու այդ տեսակետից է քննադատում՝ նա հիմար է: Մյուս կողմից, ով դեմ է կամ չի ուրախանում՝ էլի հիմար է, քանի որ էս ծրագրով փրկելու ենք երևանյան շենքերի նմուշներ: Նախ, էդ «փրկելը» նոր մասնագիտական եզր է, էկեք հասկանանք, ինչ ենք անելու․ տեղափոխելու շենքերը ամբողջությամբ, ֆասադները: Չէ, շենքերի կեսը արդեն գոյություն չունի, մի քանիսի ճակատների քարերը խառը խշտիկ մի տեղ գցած են, ու Աֆրիկյանինը՝ հատիկ-հատիկ պահպանված: Իրականում, այս ծրագրի մեջ երեսպաշտություն կա, քանդելու ինդուլգենցիա: Դե էն որ ծնողիդ տանում ես ծերանոց, անպայման ասում ես, չէ, այնտեղ քեզ լավ կլինի, սիրուն-կուշտ-տաք  ու, ամենակարևորը, կողքդ էլի քո նման տատիկ-պապիկներ, շախմատ, բլոտ, նարդի, ծելեվիզըր:

Իմ պատկերացումով, կառուցվում է ընդամենը շատ մեծ առևտրի կենտրոն, որի ճակատներում որպես դեկորացիա օգտագործված են երևանյան հին շենքերի մոտիվներ, տեղ-տեղ մի քանի իսկական շենք: Գաղափարը հեչ նոր չի, ճարտարապետական այդ սերունդը ոգեշնչված էր 1977 Ջենքսի «Պոստմոդեռնիզմի ճարտարապետության լեզուն» գրքից, վախենամ, շատերի համար պոսմոդեռնով էլ ավարտվեցին ճարտարապետության համաշխարհային զարգացումները: Դրանց ավելացել է 3-րդ հանրապետության իբր նժդեհական ձևական ազգայնականությունը, ու ստացել ենք այսօր տիրող արդեն մոռացված ամերիկյան 70-80-ականների պոստմոդեռնիզմի և ստալինյան հետպատերազմյան ուղղաձիգ ճարտարապետության վախենալու սիմբիոզը: «Ազգային՝ ձևով, պոստմոդեռնիստական՝ բովանդակությունով»: Որի առանձին նմուշներ կարող է լավ են նկարված, շնորհքով հեղինակներ ունեն, մյուսները՝  կատարյալ անգրագիտություն են: Բայց որևէ մեկը չես կարող կոչել ժամանակակից հայկական ճարտարապետություն:

Երևի առևտրական տարածքների մասին էլ Мейтленд. Пешеходные торгово-общественные пространства-ն էր ոգևորում: Բոլորս էլ ունեինք այդ գրքից, ուրիշ դե քիչ կար: Կտրվածքից այդպես ենթադրեցի, միգուցե սխալվում եմ:

Հետո, մարդը ասում է, պետք է, օրինակ, սովետական մոդեռնը քանդել, որովհետև ԵՍ չեմ հավանում* ու համարում եմ քանդվելիք: Նորմալ է, մարդ ա, կարծիք ունի: Բայց զարմանալին այն է, որ միշտ այդ կարծիքն է դառնում գործնական, որոշումներ կայացնելու հիմք: Ինչու՞: Որովհետև հենց իր ասած կոնսիլիումներն են որոշում, գաղտնի փակ կոնսիլիումները՝ տարօրինակ անհայտ չափանիշներով հավաքվող, չնայած չէ, շատ պարզ, ինչ կոնսիլիում ինչ բան, եփած հավի ծիծաղն էլ էկավ ))))) բայց դա էլ ուրիշ թեմա է:

Լավ, շատ խոսեցի, բայց հետաքրքիր ա, լսեք:

* իհարկե, ասում է, մարդիկ էլ էին զզվում, օրինակ բերեց, որ ժողովուրդը «կուկուռուզ» ու «կռազ» էր ասում, բայց հավատացեք, դա չափանիշ չէ պետության և հանրության կյանքի արդյունքները արժևորելու համար»: