Մշակույթ 09:16 16/02/2016 Հայաստան

Հին Երևան, թե «Հին Երևան». Արվեստաբան Ռուբեն Արևշատյան

««Հին Երևան» անվան տակ նախատեսվող նորակառույց համալիրի նախագիծը, ըստ իս, չափազանց լուրջ վտանգներ է իր մեջ պարունակում զուտ միայն իր մոտեցմամբ։ Արդեն բազմիցս է խոսվել նրա մասին,  որ հուշարձանը չի կարող դիտարկվել իր միջավայրից կտրված։ Լինում են, իհարկե, դեպքեր, որ այն ստիպված կտրվում է իր միջավայրից ինչ-ինչ պատճառներով․ դա կարող է լինել բնածին պատճառ, պատերազմի կամ գաղութացման հետևանքով՝ թանգարանային միջավայր տեղափոխվելու հետ կապված պատճառ, ինչն արդեն ենթադրում է թե՛ համատեքստի, և թե՛ բուն միջավայրի հետ կապված կտրուկ փոփոխություն, որի դեպքում պետք է արդեն կիրառվի խիստ գիտական, ինչպես նաև ստեղծագործական մոտեցում՝ ուղղված վերստեղծելու և ընդգծելու կառույցի պատմական նախնական համատեքստը:

Սակայն, նույնիսկ եթե շենքը պահպանվում է իր հարազատ միջավայրում, բայց այդ շենքի հետ կապված որոշակի փոփոխություններ՝ ռեստավրացիա, մասնակի վերակառուցում է արվում, դա պետք է նույնպես արվի շատ զգույշ և նրբանկատորեն՝ անդրադառնալով հուշարձանի յուրաքանչյուր մանրուքին,  որպեսզի զերծ մնալ կառույցի ընդհանուր կերպարային և պատմական աղավաղումից:

«Հին Երևանի» դեպքում նկատելի է արդեն նախագծային մակարդակի վրա շատ վայրագ մոտեցման միտում, քանի որ հուշարձանների տեղահանումը ենթարկվում է ոչ թե գիտական, պատմական  այլ զուտ բիզնես տրամաբանությանը։ Այսինքն, օգտագործելով հին շենքերի քարերը, երբեմնի հուշարձանների չափագրությունները,  փորձ է արվելու «վերստեղծել» պատմության՝ կոպիտ ասած «ֆասադ», որի ետևը  զարգանալու է լիովին այլ իրավիճակ՝ նախնական միջավայրի կամ համատեքստի հետ առնչություն չունեցող։ Կարելի էր լինել ավելի ուղիղ ձևակերպման առումով, որ կառուցվում է ՆՈՐ բազմաֆունցիոնալ հասարակական, ինչպես նաև բիզնես համալիր, որտեղ կիրառվելու են «անցյալից մեր վրա բեռ մնացած» հին շենքերի քարերը։ Իսկ «Հին Երևանը» գործածվելու է այդ համալիրի համար պարզապես որպես բռենդային մի անուն։     

Ռեստավրացիայի վերաբերյալ այդտեղ խոսք լինել չի կարող, ռեկոնստրուկցիայի տեսանկյունից վերակառուցումը գտնում եմ իրապես անիմաստ, քանզի այն ենթադրում է զուտ  բուտաֆոր երևույթ:

Որպես օրինակ հիշեցնեմ, երբ 1970-ականների վերջին և 1980-ականների սկզբին պատմական Թբիլիսիի վերակառուցումը տեղի ունեցավ, այն ժամանակ մեծ աղմուկ հանելով, արժանանալով ԽՍՀՄ պետական մրցանակի, միևնույն ժամանակ առաջացրել էր Խորհրդային Միության մասնագիտական շրջանակներում, այդ թվում նաև հենց Վրաստանում լուրջ քննադատություն՝ վերակառուցման թատերական բնույթի հետ կապված: Այդ քննադատության խորքում ընկած էր ռեվերակառուցման հետկուլիսային պատմությունը, թե ինչպես Հին Թիֆլիսի նոր մեկնաբանությամբ՝ ֆասադային վերակառուցման համար զոհ գնացին Քուռի կողմից այդ ճակատները «փակող» երկու-երեք շարքով ձգվող թիֆլիսյան քաղաքային հին կառուցապատման բնօրինակ շենքերը։ Սակայն Հին Թիֆլիսի վերկառուցումը միայն ճակատային չէր, և առավել ևս շենքերը գտնվում էին իրենց տեղերում։ Այն անդրադառնում էր նաև ներքին տարածությունների վերականգնմանը, ինչը արվում էր թե գիտական, սակայն ավելի շատ անցյալի մասին 1970-80-ականների դիրքից վրացի ճարտարապետների և նկարիչների պատկերացումների հիման վրա։  Անցավ ժամանակ։ Վերակառուցումից հետո թարմ ներկված շենքերի պատերի գույները խամրեցին և թվում էր, թե այդ շենքերը պետք է արդեն ձուլվեին քաղաքային ընդհանուր միջավայրի մեջ։ Սակայն որքան էլ դա տարօրինակ չթվա, այդ շենքերն առ այսօր շարունակում են պահպանել իրենց բուտաֆոր տեսքը, որտեղ շենքերի արտաքին, իսկ ավելի շատ ներքին էլեմենտների միջև խզված է ժամանակային սինքրոնացումը։ Պատերը, լուսամուտները, հատակը, աթոռները, դռների բռնակներն ապրում են տարբեր ժամանակային ռեժիմների մեջ (չնայած որ ենթադրվում էր, որ նրանք լուծված են ընդհանուր ոճային և նույնիսկ պատմագրական առումով՝ ընդհանրական տրամաբանության մեջ)՝ նույնացվելով ավելի շատ ուշ խորհրդային՝ 1980-ականների կամաց-կամաց ձևավորվող հետարդիական կիտչի հետ իր սառը, անհաղորդ միջավայրով, որը որևէ կերպ չի առնչվում Թիֆլիսի իրական, հին, ինչպես նաև նոր՝ 20-րդ դարի քաղաքային միջավայրերը ձևավորող և ապրեցնող՝ առկա ֆորմալ և ոչ ֆորմալ հորիզոնական հարաբերությունների հետ։

«Հին Երևան» նախագիծը կարծես ի սկզբանե ավելի է ընդգծում այդ միջավայրի արհեստական, թատերական բնույթը: Պարզապես հանրությանը նախագիծը ներկայացվում է որպես միջավայրի վերականգնում: Դա ձևավորելու է միջավայրի, քաղաքի, պատմության նկատմամբ նույն տեսակի արհեստական վերաբերմունք քաղաքացիների կողմից: Հետևանքները շատ ավելի խորն են լինելու իրենց լրջությամբ: Հանրային գիտակցության մեջ ձևավորվելու է նույն քաղաքի, սեփական պատմության վերաբերյալ այնպիսի վերաբերմունք, որ այդ պատմությունը կարող է լինել շատ հեշտ սինթեզված, սարքված, հորինված: Հեգնական մոտեցում, որն ընդհանրապես հանրային գիտակցության մեջ վտանգավոր մի բան է: Քաղաքային միջավայրի հարցը չափազանց նուրբ և փխրուն ոլորտ է իրենից ներկայացնում և այն նախ և առաջ պայմանավորված է այդ միջավայրը ձևավորող բազմաթիվ գործոնների միջև բարդ կապերի օրգանականության առկայությամբ, ինչի բացակայությունը կարող է տալ Դիսնեյլենդ հիշեցնող՝ միգուցե բիզնես տեսանկյունից շատ հաջող նախագիծ, սակայն ոչ քաղաքի պատմության հետ առնչություն ունեցող միջավայր»։

ՀՀ կառավարության 2014թ. նոյեմբերի 6-ի 1227-Ա որոշման (Երևան քաղաքի Գլխավոր պողոտայի՝ Աբովյան, Փավստոս Բուզանդի, Եզնիկ Կողբացու և Արամի փողոցներով պարփակված և Երևան քաղաքի Կոնդ թաղամասում գերակա հանրային շահ ճանաչված տարածքներում կառուցապատման նախապատրաստական միջոցառումների մասին) 3-րդ կետով Հայաստանի Հանրապետության քաղաքաշինության նախարարին պատվիրակվել էր՝ ապահովել Երևան քաղաքի Գլխավոր պողոտայի՝ Աբովյան, Փավստոս Բուզանդի, Եզնիկ Կողբացու և Արամի փողոցներով պարփակված տարածքներում, «Հին Երևան» համալիրի կառուցապատման նախագծի մշակումը: «Հին Երևան» նախագծի հեղինակն ու  ճարտարապետը Լևոն Վարդանյանն է: Ծրագրում ընդգրկված է 30 հուշարձան: 2014-ին ՀՀ կառավարությունն ի դեմս ՀՀ քաղաքաշինության նախարար Նարեկ Սարգսյանի, «Մուլտիկոնտինենտալ Դիստրիբյուշն» ՍՊԸ-ն՝ ի դեմս շվեյցարաբնակ ներդրող Վարտան Սիրմակեսի լիազորված անձ Գևորգ Մաչանյանի, համաձայնագիր է ստորագրվել «Հին Երևան» կառուցապատման ներդրումային ծրագրի վերաբերյալ: Նախնական հաշվարկներով, ծրագրի իրականացման համար անհրաժեշտ է 120-150 միլիոն դոլար: Ծրագրի ավարտի վերջնաժամկետն է 5 տարի: Նշվում է, որ այս տարի արդեն  կսկսվեն լայնածավալ աշխատանքներ: 



Աղբյուր` Panorama.am
Share |

Հարակից հրապարակումներ`

Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

19:43
Արցախցիների խնդրանքով «Հայաստան» և «Պատիվ ունեմ» խմբակցությունները դիմել են ՍԴ
ՀՀ ԱԺ պատգամավորների 1/5-ը («Հայաստան» և «Պատիվ ունեմ» խմբակցությունների պատգամավորներ) ՀՀ Սահմանադրական դատարան է...
Աղբյուր` Panorama.am
19:27
Նիկոլը նաև լվանում է Թուրքիայի արյnւնnտ երեսը վերջինիս՝ ԵՄ հնարավոր անդամագրության գործընթացում. Աշոտյան
«Հայոց ցեղասպանության ուրացումը ոչ թե Միրզոյանի, այլ անձամբ Փաշինյանի նախաձեռնությունն է»
Աղբյուր` Panorama.am
19:16
Ջուլիետա Ավանեսյանը` ծանրամարտի Մ20 առաջնությունում Եվրոպայի չեմպիոն
Պոկում և հրում վարժություններում ևս Ավանեսյանն արժանացել է փոքր ոսկե մեդալներին։
Աղբյուր` Panorama.am
19:02
Հաջորդ շաբաթ 100 դրամների կրիզիս է լինելու. Մեսրոպ Մանուկյան
 Երևանի ավագանու «Մայր Հայաստան» խմբակցության անդամ Մեսրոպ Մանուկյանն այցելել է «Երևան ավտոբու» ՓԲԸ, ծանոթացել է...
Աղբյուր` Panorama.am
18:48
«Սուրբ Հովհաննես» մատուռի մոտից քաղաքացուն իջեցնելու համար անհրաժեշտ է եղել փրկարարների օգնությունը
Նոյեմբերի 2-ին, ժամը 16:28-ին Ճգնաժամային կառավարման ազգային կենտրոն ահազանգ է ստացվել, որ Լոռու մարզի Հարթագյուղ գյուղի «Սուրբ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:35
Խաղաղության Նոբելյան մրցանակակիր Քայլաշ Սաթյարթին կայցելի Հայաստան
Խաղաղության Նոբելյան մրցանակակիր Քայլաշ Սաթյարթին Հայաստանում կմասնակցի և կբանախոսի աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության նախաձեռնությամբ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:28
Մեծ Մանթաշի մոտակայքում հրդեհից ջերմահարվել են եղևնու և սոճու տնկիներ
Նոյեմբերի 2-ին, ժամը 15:13-ին Շիրակի մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոն տեղեկություն է ստացվել, որ Մեծ Մանթաշ ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:19
ՀՖՖ փոխնախագահը՝ հավաքականի գլխավոր մարզչի ու Մելիքբեկյանի հրաժարականի պահանջով երկրպագուների ակցիաների մասին
«Այն տարբերակը, որ մենք ընտրում ենք, չի լինելու հայաստանցի»,- ասել է ՀՖՖ փոխնախագահ Արմեն Նիկողոսյանը՝ պատասխանելով Հայաստանի...
Աղբյուր` Panorama.am
17:58
Քանյե Ուեսթը 1 միլիարդ դոլարով վավերագրական ֆիլմ է նկարահանել իր մասին
Ռեփեր Քանյե Ուեսթը  իր մասին վավերագրական ֆիլմ է նկարահանել. «Ո՞ւմ անունով» ֆիլմի համար նա ծախսել է 1 միլիարդ դոլար։ Variety-ի...
Աղբյուր` Panorama.am
17:42
Ակցիա՝ «Արարատ»-«Փյունիկ» խաղի ժամանակ ՀՖՖ նախագահ Արմեն Մելիքբեկյանի հրաժարականի պահանջով
Հայաստանի  Պրեմիեր լիգայի «Արարատ» - «Փյունիկ» խաղի ժամանակ երկրպագուները  ակցիա են իրականացրել՝ պահանջելով...
Աղբյուր` Panorama.am
17:30
COP29-ը՝ Ադրբեջանում, COP17-ը՝ Հայաստանում․ քաղաքական հատուցո՞ւմ
Հայաստանն ընտրվել է որպես Կենսաբազմազանության կողմերի համաժողովի հյուրընկալող երկիր և COP17-ը  2026թ,-ին անցկացվելու է մեր...
Աղբյուր` Panorama.am
17:18
Դիզայներները նորաձևության տարօրինակ հնարք են մտածել, որը խոստանում է դառնալ ձմեռան գլխավոր թրենդ
Վերջին Նորաձևության շաբաթներին հայտնի բրենդների դիզայներները հաճախ դիմում էին մեկ պարզ, բայց միևնույն ժամանակ անսովոր հնարքի։ Burberry-ի,...
Աղբյուր` Panorama.am
16:57
Ադելիա Պետրոսյանը Ռուսաստանի Գրան պրիի 2-րդ փուլում հաղթել է կարճ ծրագրում
Ռուսաստանի գեղասահքի չեմպիոն ազգությամբ հայ  Ադելիա Պետրոսյանը Կազանում ընթացող Ռուսաստանի Գրան պրիի 2-րդ փուլում լավագույն արդյունքն է...
Աղբյուր` Panorama.am
16:42
Հրդեհ Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթգծի Ախալքալաքի կայարանում
Նոյեմբերի 1-ին երեկոյան ժամը 22։00-ի սահմաններում հրդեհ է բռնկվել Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթուղու Ախալքալաքիի հատվածի հոսանքի տրանսֆորմատորային...
Աղբյուր` Panorama.am
16:30
Իրանը լուրջ հարվшծ կհասցնի Իսրայելին և ԱՄՆ-ին. հոգևոր առաջնորդ
Իրանը լուրջ հարված կհասցնի Իսրայելին և ԱՄՆ-ին՝ ի պատասխան Թեհրանի և Մերձավոր Արևելքում իսլամական դիմադրության ուժերի նկատմամբ թշնամական քայլերի։...
Աղբյուր` Panorama.am
16:13
Նախկին ՀՀԿ-ական, «Զովք»-ի փոխտնօրեն, «Պրոֆալ»-ի տնօրեն և այլք․ Աննա Հակոբյանի հետ ընթրած «հաջողակ տղամարդիկ»
Oragir.News-ը մանրամասներ է ընթրիքից, որին մասնակցելու համար «Իմ քայլը» հիմնադրամին նախապես 1 միլիոն դրամ պետք է վճարեին։
Աղբյուր` Panorama.am
16:00
Սերբիայում երկաթուղային կայարանում փլուզման հետևանքով 14 մարդ է զոհվել, երկրում սգո օր է
Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը ցավակցել է Սերբիայի երկաթուղային կայարանում տեղի ունեցած ողբերգական փլուզման հետևանքով զոհվածների ընտանիքին։
Աղբյուր` Panorama.am
15:32
Ծանրորդ Ալեքսանդր Լազարյանը` Եվրոպայի մինչև 20 տարեկաների չեմպիոն
Նա նվաճել է նաև փոքր բրոնզե և փոքր ոսկե մեդալներ
Աղբյուր` Panorama.am
15:19
Արցախյան հանրությունը պետք է իմանա` ովքե՞ր են այդ մարդիկ, որ իրենց իրավունք են վերապահում արցախցիների անունից խոսել. Ստեփանյան
ՀՀ Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարությունը տեղեկացրել է, որ «40+10 հազար» աջակցության ծրագիրը կշարունակվի մինչև ապրիլ,...
Աղբյուր` Panorama.am
15:07
Կոչ. COP29-ին ընդառաջ և ընթացքում հատուկ կարևորությամբ արծարծել արցախահայության նկատմամբ շարունակվող անարդարության մասին
Մեծի Տանն Կիլիկիո Կաթողիկոս Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Առաջինը, կաթողիկե հայոց կաթողիկոս պատրիարք Տ. Ռաֆայել Պետրոս ԻԱ Մինասյանը և Մերձավոր Արևելքի Հայ...
Աղբյուր` Panorama.am
14:41
Սիսիան-Աղիտու ավտոճանապարհին բախվել են բեռնատարն ու «VAZ»-ը, կան տուժածներ
Նոյեմբերի 2-ին, ժամը 13:23-ին Սյունիքի մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոն ահազանգ է ստացվել, որ Սիսիան-Աղիտու...
Աղբյուր` Panorama.am
14:36
Խաչանովը մեկնաբանել է Փարիզի «Մասթերսի» քառորդ եզրափակչում Դիմիտրովի նկատմամբ տարած հաղթանակը
Ռուսաստանը ներկայացնող Կարեն Խաչանովը դուրս է եկել Փարիզում ընթացող Masters շարքի մրցաշարի  քառորդ եզրափակչում հաղթել է բուլղարացի Գրիգոր...
Աղբյուր` Panorama.am
14:26
Արամ Առաջինն ու Օկամպոն քննարկել են արցախահայերի իրավունքներին վերաբերող հարցեր
Նոյեմբեր 1-ին Մեծի Տանն Կիլիկիո Կաթողիկոս Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Առաջինն ու  Միջազգային քրեական դատարանի նախկին գլխավոր դատախազ Լուիս Մորենո...
Աղբյուր` Panorama.am
14:11
Արման Ծառուկյանն ու Իսլամ Մախաչևը կարող են ռևանշ մենամարտ անցկացնել հունվարի 18-ին
Թեթև քաշային կարգում UFC-ի գործող չեմպիոն Իսլամ Մախաչևը և Արման Ծառուկյանը կարող են ռեւանշ-մենամարտ անցկացնել հունվարի 18-ին Լոս Անջելեսում...
Աղբյուր` Panorama.am
14:04
«Գոյ» թատրոնը կվերսկսի գործունեությունը
«Լիահույս ենք, որ Գ. Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոնի տնօրենը չի խոչընդոտի և կենթարկվի օրինական պահանջին»։
Աղբյուր` Panorama.am
14:00
Ջերմաստիճանը կշարունակի նվազել
Երևանում նոյեմբերի 2-ի ցերեկը, 5-7-ին սպասվում է առանց տեղումների եղանակ։ Նոյեմբերի 3-ի երեկոյան ժամերին, 4-ին հնարավոր է կարճատև անձրև։...
Աղբյուր` Panorama.am
13:54
Մեկ տարում պարեկային ծառայության մեքենաների մասնակցությամբ գրանցվել է 468 պատահար. Հետք
որից 150-ի մեղավորը պարեկային ծառայության աշխատակիցներն են
Աղբյուր` Panorama.am
13:46
Բժիշկը բացատրել է, թե ինչու է քնի պակասը հանգեցնում քաշի ավելացման
Քնի մշտական պակասը հանգեցնում է այնպիսի նյութերի արտադրության ավելացմանը, որոնց պարագայում մարդն ավելի մեծ հաճույքով է սկսում ուտել ճարպային և...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Հովհաննես Ավետիսյան. Ոստիկանությունը գտնվում է պատանդի կարգավիճակում
12:04 02/11/2024

Հովհաննես Ավետիսյան. Ոստիկանությունը գտնվում է պատանդի կարգավիճակում

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}