Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Քաղաքը չի կարող չզարգանալ:  Քաղաքը կենդանի օրգանիզմ է, որտեղ փոխվում է կյանքը, ապրելու պայմանները, նոր տեխնոլոգիաներ են մտնում կենցաղ, և կյանքի զարգացման հետ անհրաժեշտություն է առաջանում փոխել քաղաքաշինական մոտեցումները: Հետևաբար, քաղաքի զարգացումը անխուսափելի է: Բայց հարցն այն է, թե ինչպե՞ս փոխել քաղաքը:

Հին Երևանի շենքերը կարելի էր պահպանել իրենց տեղերում և վերականգնել՝ ադապտացնելով, նոր ֆունկցիա տալով, հարմարեցնելով նոր միջավայրին և պայմաններին: Ճարտարապետությունը և քաղաքաշինությունն ունեն նման հարցեր լուծելու իրենց սեփական ուժը:

Ցանկացած կառույց նախագծվում է որևէ հատուկ տեղի համար: Կառույցները, շենքերը մարդկանց նման ունեն կերպարներ: Այդ կերպարները կարելի է տեսնել, ճանաչել: Ընդհանրապես, քաղաքը կարելի է կարդալ: 

Ինչո՞ւ պետք է պահպանել հին շենքերը: Դրանք կարևոր են քաղաքի ժամանակագրական շերտերը կարդալու համար: Քաղաքը դառնում է հետաքրքիր և կենդանի միջավայր, երբ քաղաքի մեջ առկա է ժամանակը: Քաղաքը տարբերվում է բնակավայրից ժամանակի գործոնով: Զբոսնելիս, քաղաքը կարդալիս, կարծես ճամփորդում ես ժամանակի մեջ:

Հին շենքը և նոր կառույցը հարստացնում են մեկը մյուսին: Այդ հարցերի ներդաշնակ լուծումը պահանջում է որոշակի հմտություն: Ամենակարճ  ճանապարհն է՝ քանդել դրանք, հրաժարվել դրանցից:  Բայց ցանկացած կառույց ունի իր պատմությունը, կենսագրությունը և ,քանդելով այդ շենքերը, մենք ջնջում ենք քաղաքի կենսագրությունը:

«Հին Երևան» նախագծին վերաբերվում եմ որոշ վերապահումներով: Մեկ վայրում հավաքելով հին շենքերի ճակատները՝ միջավայրը վերածում ենք դեկորացիայի և ստանում շենքերի «ռեզերվացիա»: Բայց հին Երևանը մեկ թաղամասով չի սահմանափակվում: Հին Երևանը տարբեր տեղերում գտնվող շենքերն են կազմում՝ մի մասը արժեքավոր, մի մասը ոչ այդքան, բայց բոլորն էլ արժեքավոր են այնքանով, որ ապրել են ժամանակի մեջ:

Արդյոք «Հին Երևան» նախագծը հին Երևանի վերակառուցումն է, թե ընդամենը հին շենքերի ճակատներով երեսապատում ենք նորաստեղծ մի կառույց: Այս ամենը մտորումների տեղիք է տալիս:
Կարող էր այդ նախագիծը լինել և հին Երևանի շենքերը մնային իրենց տեղերում: Այդ նախագիծը չէ պատճառը, որ շենքերը քանդվում են: Պատճառը շատ ավելի խորն է. քաղաքաշինական կանոններին չհետևելը, քաղաքում սիրո բացակայությունը, անտարբերությունը և ագահությունը: Այդ մասունքների նկատմամբ սրտացավ վերաբերմունք չկա: Մենք կարող էինք համար նկարել նման հնաոճ ճակատներ և  ամեն ինչ կլուծվեր: Հին Երևան քաղաքը կապ չունի «Հին Երևան» նախագծի հետ:

Ինչպե՞ս  կարդալ քաղաքը:
Պատկերացրե՛ք մի գիրք են տալիս ու ասում են՝ կարդացե՛ք, պատմե՛ք գրքի բովանդակությունը: Սակայն գրքի մեջ պոկված էջեր կան, բնականաբար, բովանդակությունը ամբողջովին հասկանալի չէ: Նույնն է քաղաքը.գրքի բացակայող էջերը քաղաքում քանդված տարբեր ժամանակահատվածներում կառուցած շենքերն են:

Օրինակ կարդում եմ Պուշկին փողոցը, սկսում եմ Սախարովի հրապարակից: Մի կողմում  20-րդ դարի սկզբին Բունիաթյանի նախագծած հրշեջների  շենքն է, դիմացը Գևորգ Քոչարի  նախագծած բնակելի շենքը: Երկուսն էլ կոնստրուկտիվիզմի փայլուն օրինակ: Մեկ քայլ այն կողմ 19-րդ դարի վերջին կառուցված բնակելի տուն է, ենթադրում ենք, որ ունևոր մարդու տուն է եղել: Մի քիչ վերև 1960-70-ականներին կառուցված ժուռնալիստների տունն է: Տեսնում եմ Դոլմաման, շատ խղճուկ շենք՝ երկրորդ հարկը կավից կառուցված, բայց այն վերանորոգվել է և ներդաշնակ է միջավայրի մեջ: Աբովյան փողոցի խաչմերուկում տեսնում եմ 21-րդ դարի շենք: Տեսնում եմ ինչպես է փոխվում տեխնիկան, մարդկանց մտածողությունը: Հիմա եթե այդ ամենը քանդեն, չեմ կարողանա կարդալ:

Այսօրվա ճարտարապետության մասին:
Ճարտարապետությունն այնպիսի արվեստ է, որ փայլուն արտահայտում է ժամանակը, կառավարման սկզբունքները: Այսօրվա ճարտարապետությունն արտահայտում է այն, ինչ այսօր ունենք. մենք կարծես մոլորության մեջ ենք, պսևդո ազգային թեմաներ ենք օգտագործում՝ չպատկերացնելով, որ գուցե ազգայինը բնավ դա չէ, այլ քչախոսությունը, լակոնիկությունը»:

ՀՀ կառավարության 2014թ. նոյեմբերի 6-ի 1227-Ա որոշման (Երևան քաղաքի Գլխավոր պողոտայի՝ Աբովյան, Փավստոս Բուզանդի, Եզնիկ Կողբացու և Արամի փողոցներով պարփակված և Երևան քաղաքի Կոնդ թաղամասում գերակա հանրային շահ ճանաչված տարածքներում կառուցապատման նախապատրաստական միջոցառումների մասին) 3-րդ կետով Հայաստանի Հանրապետության քաղաքաշինության նախարարին պատվիրակվել էր՝ ապահովել Երևան քաղաքի Գլխավոր պողոտայի՝ Աբովյան, Փավստոս Բուզանդի, Եզնիկ Կողբացու և Արամի փողոցներով պարփակված տարածքներում, «Հին Երևան» համալիրի կառուցապատման նախագծի մշակումը: «Հին Երևան» նախագծի հեղինակն ու  ճարտարապետը Լևոն Վարդանյանն է: Ծրագրում ընդգրկված է 30 հուշարձան: 2014-ին ՀՀ կառավարությունն ի դեմս ՀՀ քաղաքաշինության նախարար Նարեկ Սարգսյանի, «Մուլտիկոնտինենտալ Դիստրիբյուշն» ՍՊԸ-ն՝ ի դեմս շվեյցարաբնակ ներդրող Վարտան Սիրմակեսի լիազորված անձ Գևորգ Մաչանյանի, համաձայնագիր է ստորագրվել «Հին Երևան» կառուցապատման ներդրումային ծրագրի վերաբերյալ: Նախնական հաշվարկներով, ծրագրի իրականացման համար անհրաժեշտ է 120-150 միլիոն դոլար: Ծրագրի ավարտի վերջնաժամկետն է 5 տարի: Նշվում է, որ այս տարի արդեն  կսկսվեն լայնածավալ աշխատանքներ: Այս տարվա փետրվարի 25-ին գործադիրն ընդունել է Երևան քաղաքի գլխավոր պողոտայի՝ Աբովյան, Փավստոս Բուզանդի, Եզնիկ Կողբացու և Արամի փողոցներով պարփակված տարածքների նկատմամբ բացառիկ՝ գերակա հանրային շահ ճանաչելու մասին որոշում: Դա հնարավորություն կտա ավարտին հասցնել քաղաքաշինական ծրագրի իրականացումը, որով մասնավոր ներդրումների հաշվին Երևանի կենտրոնից կվերանա կիսախարխուլ ոչ սեյսմակայուն, ոչ բավարար խտությամբ և հիմնականում վթարային հանդիսացող բնակելի ֆոնդը և գլխավոր պողոտայի վերոնշյալ տարածքում հնարավոր կլինի վերականգնել «Հին Երևան» պատմաճարտարապետական միջավայրը: