Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայաստանի տնային տնտեսությունների սնուցման խնդիրների մասին ՄԱԿ-ի՝ օրերս հրապարակված զեկույցում ներառված տվյալները Պարենային իրավունքի փորձագետ, Սննդամթերքի անվտանգության դոկտորանտ Դավիթ Պիպոյանն ահազանգ է որակում:

«Ես կարծում եմ, որ այս հետազոտության արդյունքներն արդեն ահազանգ են: Մենք բոլորս պետք է սթափվենք: Եթե մենք չհասկանանք, որ սա ազգային անվտանգության հարց է, տարիներ հետո լուրջ խնդրի առաջ ենք կանգնելու»,-Panorama.am-ի հետ զրույցում ասաց Պիպոյանը:

Հիշեցնենք, որ Պարենային ապահովության, խոցելիության և սնուցման ամբողջական վերլուծության  համաձայն, Հայաստանում 5 տարեկանից փոքր երեխաների 19%-ը թերաճ են: Այս թիվը   վերջին մի քանի տարվա ընթացքում ավելացել է: 2005-ին անցկացրած հետազոտության   համաձայն, թերսնուցման հետևանքով թերաճ են եղել,  այսինքն ըստ տարիքի նորմայից ցածր հասակ են ունեցել, մինչև հինգ տարեկան երեխաների 13%-ը:

Պարենային իրավունքի փորձագետի համոզմամբ, իրավիճակը շտկելու համար պետք է ստեղծվի գերատեսչությունների միասնական տանդեմ, որում ներառված կլինեն գյուղատնտեսության, առողջապահության, աշխատանքի ու սոցիալական հարցերի նախարարությունները:

«Հայաստանում սովոր չեն միջգերատեսչական տանդեմային գործողությունների, որովհետև մեզ մոտ ամեն մեկը սիրում է մյուսին մեղադրել, իր չարած գործը մյուսի վրա գցել, բայց սա այն հարցն է, որի լուծումը պահանջում է համալիր մոտեցում, որտեղ յուրաքանչյուրը պետք է ունենա հավասար պարտականություններ»,-ընդգծեց Panorama.am-ի զրուցակիցը:

Դավիթ Պիպոյանը  հիշում է, որ դեռևս 2011-ին Հայաստանում մշակվում էր պարենային ապահովության հայեցակարգը:  Ինքը եղել է այն փորձագետներից մեկը, ով պետք է եզրակացություն տար հայեցակարգի նախագծի վերաբերյալ:

«Ես կարդացել եմ նախագիծը, շատ գործիքազուրկ  էր, չկային այն գործիքները, որոնք ապահովելու են չափելի արդյունքը»,-ասաց նա:

Այս առումովփորձագտետը մատնացույց արեց եվրոպական փորձը՝ ռազմավարություն կոչվում է այն փաստաթուղթը, որի դրույթները ենթակա են պարտադիր կատարման, կա  հստակ ֆինանսավորում ու ժամանակացույց:

«Եթե չկա իրավական ու տեխնիկական այս գործիքակազմը, ապա ռազմավարություն բառը մոռացեք, կարելի է կոչել բանաձև ու վերջ»,-ասաց նա:

Պարենային իրավունքի փորձագետը կրկին անգամ շեշտեց, որ պարենային իրավունքի ոլորտում  Հայաստանը լուրջ բացեր ունի իրավական ու ենթակառուցվածքային առումով, որոնք հրատապ լուծում են պահանջում: 

«Այս ամենը սկսում է պարենայիքն իրավունքից: Ես  ուզում եմ ներկայացնել եվրոպական փորձը, երբ կազմավորվում էր Եվրոպական Միությունը, պարենայինիրավունքն ամրագրվեց որպես սահմանադրական իրավունք»,-ասաց նա, ավելացնելով, որ հասկացությունը տրվեց  ոչ միայն  բառերով, այլ տրվեցին գործիքներ ու սկզբունքներ, որոնք կարող էին խնդիրը կարգավորել:

Նրա խոսքով, դա առաջին հերթին գյուղատնտեսների ու գյուղացիական տնտեսությունների համար կյանքի համարժեք ռիթմի ապահովումն է, երկորդ հերթին՝ գյուղատնտեսական էքսպանսիան է նորագույն տեխնոլոգիաների միջոցով և երրորդ՝ իրատեսական գին սպառողների համար:

« Երբ մենք ասում ենք թերսնուցում կամ թեարճ, շարքային քաղաքացիները պատկերացնում են, որ խոսքը պարենի ֆիզիկական անհասանելիության մասին է:  Սակայն պետք է հիշել, որ պատշաճ սնուցումը ոչ միայն օրական կալորիաներն են, այլ սննդատարրերի, միկրո- և մակրոկոմպոնենտների,  վիտամիների համապատասխան քանակով ընդունումն է: Եթե մարդուն օրական անհրաժեշտ է 2 հազար կիլոկալորիա, ապա դրա մեջ պետք է տարբերակված լինեն սպիտակուցները, աշխաջրերը, ճարպերը: Եթե ցամաք  հացի միջոցով ստանում ես կալորաին, դա չի նշանակում, որ մարդու մոտ չի լինելու թերաճություն»,-բացատրեց մասնագետը:

Պիպոյանի խոսքով, Հայաստանում աղքատության մակարդակի վրա առավել մեծ ազդեցություն ունենում են գյուղական համայնքները, որոնք առավել անմխիթար վիճակում են:

«Այս պարագայում խնդրի լուծման  երկու մեխանիզմ կա. կամ մանր ու միջին գյուղացիական տնտեսությունները խթանման, խրախուսման միջոցոց արտադրության ավելացման հաշվին լուծեն պարենային խնդիրները, և երկորրդ գները պետք է լինեն մատչելի, որպեսի մարդը կարողանա իրեն թույլ տա ընդունել բավարար քանակությամբ սպիտակուցներ, մենք շատ լավ հասկանում ենք, որ Հայաստանում կենդանական ծագման հումքն ու արտադրանքը բավականին թանկ են, եթե համեմատում ենք նվազագույն աշխատավարձի հետ»,-նկատեց փորձագետը:

Եվրոպական մի շարք երկրների, ինչպես նաև հետխորհրդային երկիր համարվող Բելառուսին այս խնդիրը հաջողվել է լուծել ագրարային քաքականության շնորհիվ. «Բելառուսում կա սոցիալական սննդամթերք: Պետությունը պահպանել կոլխոզները: Կա պետական քաղաքականություն, որի արդյունքում այդ տնտեսություններին «պատվեր» է տրվում սոցիալապես անապահովների համար սննդամթերքի արտադրություն իրականացնել: Ես ականատես եղա, տատիկները, պապիկները հերթ էին կանգնած սոցիալական կաթի, հացի համար: Դրանք մատչելի գնով տրվում են թիրախային խմբերի»:

Պիպոյանը նկատեց, որ նման ծրագրեր Հայաստանում չեն իրականացվում, շուկան թողնված է բարձիթողի վիճակում, ազատ տնտեսական հարաբերություններ են, իսկ պետություն էլ չի կարող որևէ արտադրողից որևէ բան պահանջել:

«Այս առումով պետք է համալիր մոտեցում»,-ասաաց Դավիթ Պիպոյանը: