Քաղաքական 12:29 03/04/2016 Տարածաշրջան

Թոմաս դե Վաալ. Ադրբեջանական կողմը հրադադարը խախտելու առավել մեծ պատճառներ ուներ

«Շատերը մտավախություն ունեին, որ այս օրը կգա և այն եկավ», - գրում է «Քարնեգի» կենտրոնի բրիտանացի վերլուծաբան, Հարավային կովկասի հարցերով փորձագետ Թոմ Դե Վաալը` անդրադառնալով Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության շփման գծում մարտերի վերսկսմանը։

Հեղինակը նշում է, որ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը սառեցված չէ, ինչպես շատերն են պնդում, և որ 1994թ-ի հրադադարի համաձայնագիրը պահպանվել է հիմնականում կողմերի զսպվածության և Հայաստանի ու Ադրբեջանի կողմից քաղաքական հաշվարկների շնորհիվ։

Դե Վաալն արձանագրում է, որ վերջին տարիներին իրավիճակն, այնուհարդերձ, փոխվել է` դառնալով էլ ավելի վտանգավոր։

«Վերջին տարիներին Ադրբեջանը իր նավթային եկամուտների հաշվին միլիոնավոր դոլարներ է ծախսել նոր զինատեսակներ գնելով, այդ թվում ուղղաթիռներ, անօդաչուներ, ՄԻԳ մարտական ինքնաթիռներ և ծանր հրետանի` հիմնականում Ռուսաստանից։ Հայաստանը ևս ուժեղացրել է իր պաշտպանական կարողությունները` կրկին Ռուսաստանից ձեռք բերված զինամթերքներով», - գրում է դե Վաալը,  հավելելով, թե «բոլորն են գիտակցում, որ ղարաբաղյան նոր պատերազմը ողբերգական չի լինելու զուտ Հայաստանի կամ Ադրբեջանի համար, այլ ողջ Հարավային Կովկասի տարածաշրջանի համար»։

Անդրադառնալով միմյանց հասցված կորուստների վերաբերյալ երկու կողմերի պաշտոնական հաղորդագրություններին, դե Վաալը գրում է. «Այս սրումն ավելի լուրջ է, քան ամեն տարի շփման գծում գարնանը նկատվող ակտիվացումը։ Ղարաբաղյան հակամարտության հրադադարի խոշոր խախտումները պատահականություն չեն կարող դիտարկվել, այլ ունեն քաղաքական դրդապատճառներ։ Ադրբեջանական կողմը հրադադարը խախտելու առավել մեծ պատճառներ ուներ։ 1990թ-ի հակամարտությունից հետո որպես պարտված կողմ, կորցնելով իր «դե յուրե» տարածքների շուրջ մեկ յոթերորդը, Բաքուն գիտակցում է, որ Հայաստանի նկատմամբ ճնշում բանեցնելու գործիքներից մեկը հրադադարի խախտումն է, հիշեցնելով, որ ստատուս քվոն կարող է փոփոխվել»։

Հեղինակն արձանագրում է, որ մարտերը վերսկսվելուց հետո արդեն կարևոր չէ, թե ով այն սկսեց, քանի որ «հայկական կողմն ի զորու է ինքնուրույն ռազմական գործողություններ մղել շփման գծից այն կողմ` ադրբեջանական վերահսկողության տակ գտնվող տարածքներում»։

«Ադրբեջանից ստացված լուսանկարները  ցույց են տալիս, թե ինչպես է քաղաքացիական բնակչությունը լքում է հակամարտության գոտին, ոմանք` ոտքով», - գրում է հեղինակը։  

Ադրբեջանական կողմը վկայակոչում է 1990-ականներին ՄԱԿ ԱԽ չորս բանաձևերը հայկական զինված ուժերը դուրս բերելու վերաբերյալ, կարծես դրանով հիշեցնելով միջազգային հանրությանն իր ռազմական ուժ կիրառելու իրավունքի մասին,,-ասում է նա։

Նշված զարգացումների մեջ ամենաուշագրավ հանգամանքը, ըստ դե Վաալի, այն է, որ մարտական գործողությունների վերսկսման ժամանակ նախագահներ Սերժ Սարգսյանն ու Իլհամ Ալիևը գտնում էին Վաշինգտոնում և Միջուկային անվտանգության գագաթնաժողովի աշխատանքներից զատ, բանակցություններ էին վարում ԱՄՆ փոխնախագահի և պետքարտուղարի հետ։

«Բնական է, որ հարց պետք է առաջանա, ինչու մարտերը վերսկսվեցին հենց այդ պահին։ Ցանկացած վարկած այդ հարցում կարող է լինել զուտ ենթադրությունների հարթության մեջ։ Դրանցից մեկը կարող է հուշել, որ Մոսկվան է հրահրել հակամարտությունը, որպեսզի խարխլի ԱՄՆ-ի` միջնորդական համբավը` նույնիսկ ի հեճուկս այն հանգամանքի, որ Ռուսաստանն ու ԱՄՆ-ն հանդիսանում են ԵԱՀԿ Մինսկի խմբում գործընկեր միջնորդներ», - գրում է դե Վաալը և հավելում. «Այս սցենարի ներքո, ենթադրվում է, որ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը կարող էր միջամտել որպես իրական միջնորդ և թելադրել հակամարտության կարգավորման այնպիսի գործարքը, որով կնախատեսվի ռուսական զորքի տեղակայումն հակամարտության գոտում», -գրում է դե հեղինակը և մատնանշում այդ սնենարը բացերը ևս։

«Այս վարկածի անհավանականության մասին է խոսում է այն փաստը, որ Ռուսաստանը, լինելով նույնիսկ ամենակարևոր երկրորդական խաղացող, չի վերհսկում իրավիճակը տեղում»։  

«Այն (Ռուսաստանը) այդքան հզոր չէ, որպեսզի Հայաստանի ու Ադրբեջանի զինված ուժերին ստիպի անել այն, ինչ ցանկանում է։ Վերջիններս խիստ անկախ մարմիններն են` ենթակա միայն իրենց նախագահներին, և այդպիսով, Ռուսաստանի` դեպքերին ընթացք հաղորդելու ենթադրյալ կարողության մասին տեսակետները շատ ավելի անիրական են, քան կարող են թվալ»։ 

«Առավել հավանական է թվում վարկածը, որ կողմերից մեկը, ավելի հավանական է` Ադրբեջանն է նախաձեռնել մարտական գործողությունների վերսկսումը, դրա համար ունենալով առավել մեծ դրդապատճառներ, սահմանափակ ռազմական օպերացիայի միջոցով փորձելով փոխել իրավիճակն իր օգտին։ Այս ամենի վտանգավոր կողմն այն է, որ ռազմական գործողությունները սկսվելու դեպքում շատ արագ կարող են դուրս գալ վերահսկողությունից», - գրում է բրիտանացի վերլուծաբանը` զգուշացնելով հակամարտության անկանխատեսելի զարգացումների մասին` հաշվի առնելով, այդ թվում տեղում գործող քաղաքական այնպիսի միջավայրը, որտեղ փոխզիջման գնալը կարող է դիտարկվել որպես թուլության նշան։ 



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

23:07
Արթուր Պողոսյանը` Քննչական կոմիտեի նախագահի պաշտոնի թեկնածու
«Արթուր Պողոսյանի թեկնածությունն առաջադրել եմ Քննչական կոմիտեի նախագահի պաշտոնում»,-Հանրային հեռուստատեսությանը տված հարցազրույցում...
Աղբյուր` Panorama.am
22:56
Սաակաշվիլին հեղաշրջման կոչ է անում. Մամուկա Մդինարաձե
Վրաստանի նախկին նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլին կոչ է անում քաղաքացիներին երկրում հեղաշրջում իրականացնել՝ ասելով, որ ցուցարարները պետք է ավելի շատ...
Աղբյուր` Panorama.am
22:03
ՀՀ ԶՈՒ հավաքականը թիմային աղյուսակում հունահռոմեական ոճում զբաղեցրել է 3-րդ հորիզոնականը. ՀՀ ՊՆ
ՀՀ ՊՆ-ից հայտնում են, որ ըմբշամարտի զինվորականների աշխարհի առաջնության վերջնարդյունքում ՀՀ ԶՈՒ հավաքականը թիմային աղյուսակում հունահռոմեական...
Աղբյուր` Panorama.am
21:55
ՔՊ-ական Կարեն Սարուխանյանը վստահեցնում է, որ լավ քնելու համար բարբիտուրատներ պարունակող Կորվալոլ է խմել
ԱԺ ՔՊ-ական պատգամավոր Կարեն Սարուխանյանը գրում է. «2023թ. դեկտեմբերին, երբ «Քաղաքացիական պայմանագիր»  կուսակցությունը...
Աղբյուր` Panorama.am
21:34
Արամ Առաջինը Լիբանանի հայկական կուսակցապետերի և պատգամավորների հետ խորհրդակցություն է անցկացրել
Մեծին տան Կիլիկիո կաթողիկոսությունից հայտնում են, որ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Ա․ Վեհափառ Հայրապետի հրավերով, Հայ հոգևոր պետերի և Լիբանանի հայ քաղաքական...
Աղբյուր` Panorama.am
21:15
Առաջիկա օրերին սպասվում է ձյուն
ՇՄՆ «Հիդրոօդերևութաբանության և մոնիթորինգի կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի տնօրեն Լևոն Ազիզյանը գրում է. Նոյեմբերի 25-ի գիշերն առանձին...
Աղբյուր` Panorama.am
20:58
ՀՀ ՆԳՆ-ն որոշակիորեն արտաքին կառավարման տակ է գտնվում․ Ստեփան Դանիելյան
 «Իմ մոտ այն տպավորությունն է, որ գոնե ՆԳ նախարարության առումով արդեն ուղղակիորեն Հայաստանն արտաքին կառավարման տակ է գտնվում...
Աղբյուր` Panorama.am
20:33
Ես այդ խնդիրը լուծելու եմ կացնային ձևով․ Նիկոլ Փաշինյան
Նիկոլ Փաշինյանը հարցազրույց է տվել Հանրային հեռուստաընկերությանը և այդ մասին իր ֆեկսբուքյան էջում.․ «Հարցազրույցս Հանրային...
Աղբյուր` Panorama.am
20:23
Մուշեղ Մկրտչյանը՝ ըմբշամարտի զինվորականների աշխարհի առաջնության բրոնզե մեդալակիր
ՀՀ ԶՈՒ հավաքականի անդամ, ժամկետային զինծառայող Մուշեղ Մկրտչյանը (92 կգ) հաղթեց Հնդկաստանի մասնակցին և նվաճեց Երևանում անցկացվող ըմբշամարտի...
Աղբյուր` Panorama.am
20:10
Ճիշտ հոր պես․ Քիմ Քարդաշյանը սովորում է իրավաբանության յոթերորդ կուրսում
 Քիմ Քարդաշյանը ոչ միայն ռեալիթի աստղ է, գործարար և բազմազավակ մայր։ Նա նաև ջանասեր իրավագիտության ուսանող է։ Այս մասին գրում է...
Աղբյուր` Panorama.am
19:59
Տասը տարի առաջ այս օրը․․․ ․ Տիգրան Աբրահամյան
«Պատիվ ունեմ» խմբակցության պատգամավոր Տիգրան Աբրահամյանը գրում է․ «10 տարի առաջ այս օրը, Պաշտպանության բանակի հատուկ...
Աղբյուր` Panorama.am
19:47
Վաղվա «Իմնեմնիմի»-ի հիմնական ֆոկուսը լինելու է «հերձելու» վրա․ Նարեկ Սամսոնյան
«Իմնեմնիմի» փոդքասթի վարող Նարեկ Սամսոնյանը գրում է․ «Վաղվա «Իմնեմնիմի»-ի հիմնական ֆոկուսը լինելու ա...
Աղբյուր` Panorama.am
19:36
Թռչնամսում հայտնաբերվել են մանրէաբանական անհամապատասխանություններ․ ՍԱՏՄ
 ՀՀ սննդամթերքի անվտանգության տեսչական մարմնի ստուգումների արդյունքում կասեցվել է «Ոսկե հավիկ պլյուս» ՍՊԸ-ին պատկանող թռչնամսի...
Աղբյուր` Panorama.am
19:24
«Արտաշատ» ԲԿ-ն որպես կարմիր գիծ առողջապահությունում. Ծաղիկ Վարդանյան
«Առողջության իրավունք» իրավապաշտպան ՀԿ համանախագահ Ծաղիկ Վարդանյանը գրում է․ «ԱՐՏԱՇԱՏԻ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ԿԵՆՏՐՈՆԸ ՈՐՊԵՍ ԿԱՐՄԻՐ ԳԻԾ...
Աղբյուր` Panorama.am
19:09
Սարգիս Գալստյանը մեղավոր ճանաչվեց լրտեսության համար և դատապարտվեց 18 տարվա ազատազրկման
Լրտեսության համար մեղադրվող Լեռնային Ղարաբաղի նախկին պաշտոնյա, Ստեփանակերտում մոտ կես տարի մնալուց հետո Հայաստան տեղափոխված Սարգիս Գալստյանը...
Աղբյուր` Panorama.am
18:55
Փոքր պետություններն իրավունք չունեն սխալներ գործել․ Արտակ Զաքարյան
ՀՀԿ ԳՄ անդամ Արտակ Զաքարյանը գրել է. «2018թ. ապրիլի 17-ին, երբ հասարակության մի հատվածը, Նիկոլի հետ փողոցներն ընկած, փոփոխությունների...
Աղբյուր` Panorama.am
18:41
Էրդողան․ Մեր արտաքին առևտրի դեֆիցիտի ամենամեծ պատճառը էներգիայի դիմաց վճարելն է
Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը Ստամբուլում մասնակցել է «‎Anadօlu» պետական լրատվական գործակալության էներգետիկ ֆորումին,...
Աղբյուր` Panorama.am
18:28
Արփի Դավոյանը կնշանակվի ՊՎԾ պետ
Oragir.News-ի տեղեկություններով, առաջիկայում ԱԺ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Արփի Դավոյանը կնշանակվի ՊՎԾ պետի...
Աղբյուր` Panorama.am
18:12
Ազգային ողբերգություն է ունենալ մի իշխանություն, որը լեգիտիմացնում է Ցեղասպանությունը․ Լիլիթ Գալստյան
 «Հայաստան» խմբակցության պատգամավորնոր Լիլիթ Գալստյանը գրում է․ «Ազգային ողբերգություն է ունենալ մի իշխանություն, որը...
Աղբյուր` Panorama.am
18:04
Դժբախտ պատահարի հետևանքով մաhաgել է Հայաստանի կարատեի առաջնությունների բազմակի չեմպիոն Մկրտիչ Ղազարյանը
Այսօր դժբախտ պատահարի հետևանքով կյանքից անժամանակ հեռացել է Հայաստանի կարատեի ազգային ֆեդերացիայի մարզիկ Մկրտիչ Ղազարյանը: Լուրը հայտնում...
Աղբյուր` Panorama.am
18:00
Ախալքալաքում տարածված է կոկսակի վիրուսը
Ախալքալաքի մունիցիպալիտետում վերջերս տարածում է ստացել կոկսակի վիրուսը։ Jnews-ի հաղորդմամբ, հիվանդությունն Ախալքալաքում առաջին անգամն է...
Աղբյուր` Panorama.am
17:53
Բնակարանային գողությունը բացահայտվել է դատագենետիկական փորձաքննության եզրակացության արդյունքում
Այս տարվա  հունիսի 1-ին` ժամը 10։30-ին, անհայտ անձը Երևան քաղաքի Մամիկոնյանց փողոցի բնակարաններից մեկի պատուհանից ապօրինի մուտք էր գործել...
Աղբյուր` Panorama.am
17:44
Հայտնի են 2025 թվականի տարվա թռչնի քվեարկության արդյունքները
Հայտնի են «Տարվա թռչուն 2025» քվեարկության արդյունքները։ Ձայները բաժանվել են հետևյալ կերպ. 1․ Հայկական որոր (Larus armenicus)՝...
Աղբյուր` Panorama.am
17:30
Թալանում ու թալանում են, խաբելով, ստով ո՞ւմ փորն է կշտանում. Քաղաքացիները՝ թանկացումների մասին
Այս տարվա ընթացքում առաջին անհրաժեշտության տարբեր ապրանքներ, ծառայություններ թանկացել են, թեև ոչ աշխատավարձը, ոչ թոշակը գրեթե չի բարձրացել։...
Աղբյուր` Panorama.am
17:30
ՃՏՊ Աշտարակ-Ապարան ավտոճանապարհին․ կան տուժածներ
Նոյեմբերի 22-ին, ժամը 15:28-ին Արագածոտնի մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոն ահազանգ է ստացվել, որ Աշտարակ-Օհանավան...
Աղբյուր` Panorama.am
16:59
2024 թ.-ին մեկնարկած թանկացումներն ավելի մեծ թափով կշարունակվեն 2025 թ.-ին
Չկարողանալավ տնտեսության մեջ իրական աճ ապահովել՝ Հայաստանի կառավարությունը որդեգրել է ծառայությունների, գների թանկացման և հարկերի բարձրացման...
Աղբյուր` Panorama.am
16:37
Սիսիան-Կապան ավտոճանապարհին ավտոցիստեռնը բախվել է բետոնե արգելապատնեշին, վնասել ջրագիծը և հայտնվել Որոտան գետում
Նոյեմբերի 22-ին, ժամը 11:10-ին Սյունիքի մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոն ահազանգ է ստացվել, որ Շամբի ՀԷԿ-ի...
Աղբյուր` Panorama.am
16:37
Նոր կառուցվող էլիտար շենքի շինհրապարակում բետոնախառնիչը կողաշրջվել է. Կա վիրավոր
Այսօր՝ նոյեմբերի 22-ին, արտակարգ դեպք է տեղի ունեցել Երևանում: Shamshyan.com-ը հայտնում է, որ ժամը 12:40-ի սահմաններում Արշակունյաց 23/7...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Թալանում ու թալանում են , խաբելով, ստով ո՞ւմ փորն է կշտանում. Քաղաքացիները՝ թանկացումների մասին
17:35 22/11/2024

Թալանում ու թալանում են , խաբելով, ստով ո՞ւմ փորն է կշտանում. Քաղաքացիները՝ թանկացումների մասին

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}