Ձեր վստահելի աղբյուրը

ԱՄՆ պետքարտուղարությունը նախօրեին հրապարակել է մարդու իրավունքների վերաբերյալ ամենամյա զեկույցը, որտեղ առանձին բաժնով անդրադարձ է կատարված նաև Հայաստանին: 2015 թվականին արձանագրված հիմնական խնդիրների թվում Հայաստանի վերաբերյալ նշված են իշխանությունների կողմից պետական միջոցների օգտագործումը, կոռուպցիան, օրենքների խտրական կիրառումը, ինչպես նաև դատական համակարգի անկախությունը:

Զեկույցի նախաբանում նշվում է, որ պաշտոնյաների կողմից արձանագրվել են պետական միջոցների կիրառում իշխող կուսակցության դիրքերի ամրապնդման համար, խոսվում է նաև դատական համակարգի անկախության սահմանափակման, ինչպես նաև դեկտեմբերի 6-ին տեղի ունեցած սահմանադրական հանրաքվեի ժամանակ ընտրախախտումների արձանագրման մասին:

Յոթ բաժնից բաղկացած զեկույցի առաջին «Անձի անձեռնմխելիությունը» բաժնի «Կյանքից կամայական կամ ապօրինի զրկելը» ենթաբաժնում կարդում ենք. «որևէ տեղեկություն չի եղել այն մասին, որ կառավարությունը կամ իր գործակալները կամայական կամ ապօրինի սպանություններ են կատարել, սակայն բանակում խաղաղ պայմաններում զոհերը նախկինի պես խնդրահարույց են»: Այս համատեքստում զեկույցում անդրադարձ է կատարված 2015 թվականի հունվարի 29-ին կուրսանտ Հայկազ Բարսեղյանի սպանությանը: Նշվում է, որ այս և այլ դեպքերում շարունակում է խնդրահարույց մնալ սպանությունների բացահայտման և արդար դատաքննության հանգամանքը:

«Կտտանքները և այլ դաժան, անմարդկային, արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունքն ու պատիժները» ենթաբաժնում նշվում է, որ թեև օրենքով այս ամենն արգելված է, սակայն առանձին դեպքերում դրանք շարունակում են իրենց դրսևորումներն ունենալ:

Պետքարտուղարության ներկայացուցիչները խնդրահարույց են համարել ոստիկանության կողմից ցուցմունքներ վերցնելիս, ինչպես նաև բերման ենթարկելու և ձերբակալության փուլերում անձնաց նկատմամբ կիրառվող բռնաճնշումները: Այս առումով զեկույցում հղում են արված առանձին կազմակերպությունների հաղորդումներին և զեկույցներին: Միաժամանակ նշվում է,որ իշխանությունները խնդրի կարգավորման համար քայլեր են իրականացնում՝ վկայակոչելով ԱԺ-ում քրեական օրենսգրքում իրականացված փոփոխությունները:

Զեկույցի այս ենթաբաժնում քրեակատարողական հիմնարկների և կալանատների մասով կարդում ենք. «Անբարենպաստ պայմանները, անբավարար բժշկական ծառայությունները, ինչպես նաև գերծանրաբեռնվածությունը շարունակում են խնդիրներ մնալ»: Առկա խնդիրների թվում նշվում է նաև վաղաժամ ազատ արձակման ռեժիմի կիրառման հետ կապված դժվարությունները:

Միաժամանակ զեկույցում նշվում է, որ իշխանությունների կողմից իրականացվել են բարելավմանն ուղղված քայլեր: Մասնավորապես այն, որ իշխանությունները թույլ են տվել տեղական և միջազգային կառույցներին իրականացնել մոնիթորինգ, ինչպես նաև Արմավիրում նոր ուղղիչ գաղութ է բացվել, անհամեմատ ավելի լավ պայմաններով:

Ոստիկանական համակարգում առկա խնդիրների թվում նշվում են կոռուպցիան, երբեմն դրսևորվող անպատժելիությունը, ինչպես նաև օրենքի խտրական կիրառումը, նախնական կալանավորման ձևը:

«Քաղաքական նպատակներով ձերբակալվածներ» ենթաբաժնում կարդում ենք. «Քաղաքական նպատակներով ձերբակալությունների մասի որևէ դեպքեր չեն եղել, չնայած, որ իրավապաշտպանները շարունակում են պնդել իշխանությունների կողմից օրենքների խտրական կիրառման մասին առանձին անձանց քաղաքական նախընտրությունների հիման վրա»:

«Քաղաքացիական ազատությունների նկատմամբ հարգանք» բաժնի «Խոսքի և մամուլի ազատությունը» ենթաբաժնում զեկույցի հեղինակները նշում են, որ  հիմնականում քաղաքացիները հնարավորություն են ունեցել թե հրապարակային և թե մասնավոր քննադատություններ հնչեցնել իշխանությունների հասեցին և բարձրաձայնել հանրային շահի խաթարման դեպքերի մասին առանց իշխանությունների կողմից հաշվեհարդար տեսնելու վախի, այդուհանդերձ առանձին դեպքերում արձանագրվել են նաև քննադատություններից խուսափելու դեպքեր:

«Տպագիր մամուլի ազատություն» ենթաբաժնում կարդում ենք. «Կառավարությունը ընդհանրական առումով չի վերահսկել առցանց լրատվականների բովանդակությունը: Առցանց մեդիան և սոցիալական ցանցերը շարունակել են մնալ որպես տեղեկատվության կարևորագույն ռեսուրս: Վերջիններս մատուցել են տարբերակված քաղաքական տեսակետներ:Ողջ տարվա ընթացքում կարևոր նշանակություն են ունեցել առանցքային իրադարձությունների առցանց հեռարձակումները»: Զեկույցի այս բաժնում միաժամանակ նշվում է, որ տարվա ընթացքում արձանագրվել են նաև լրագրողների նկատմամբ բռնության առանձին դեպքեր: Հիշատակվում է մասնավորապես «Էլեկտրիկ Երևան»-ի ժամանակ լրագրողների նկատմամբ ոստիկանության գործադրած բռնությունների մասին:

Շարունակելով, զեկույցի հեղինակները գրում են. «Կառավարությունը չի սահմանափակել կամ խոչընդոտել երկրում համացանցի հասանելիությունը: Անհատները և խմբերը ամբողջությամբ կարողացել են արտահայտել իրենց հայացքները՝ կիրառելով համացանցի հնարավորությունները»:

«Խաղաղ հավաքների» ենթաբաժնում զեկույցի հեղինակները փաստում են, որ քաղաքական ղեկավարության կողմից չեն եղել հանրահավաքները կամ ցույցերը կանխելու դեպքեր, չնայած առանձին դեպքերում ոստիկանության կողմից ցուցարարների նկատմամբ բռնությամբ դեպքեր են գործադրվել: Միաժամանակ, հեղինակները նկատում են, որ երբեմն էլ ցուցարարներն են դիմել միտումնավոր գործողությունների՝ այս կերպ սադրելով ոստիկանության ներկայացուցիչներին:

Զեկույցի հեղինակները անդրադարձել են նաև կոռուպցիայի խնդրին՝ ընդգծելով կոռուպցիայի առկայությունը պետական մարմիններում, ինչպես նաև իշխանությունների առանձին ներկայացուցիչների կասկածելի բիզնես գործունեությունը: 

Զեկույցի հաջորդ հատվածներում անդրադարձ է կատարված խտրականության, թրաֆիքինգի, հաշմանդամների, աշխատողների իրավունքներին, խնդիրների կարգավորմանն ուղղված քայլերին, ինչպես նաև առկա խնդիրներին: