Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Հայոց Ցեղասպանության հարցով հատուցում պահանջելու իրավական հիմքերը եղել են դեռ 1915-1921 թթ. կայացած դատավարությունների արդյունքներով»,-Ծիծեռնակաբերդի բարձունքում Panorama.am-ի հետ զրույցում ասաց ՀՀ սահմանադրական դատարանի խորհրդական, ԵՊՀ իրավագիտության ֆակուլտետի Սահմանադրական իրավունքի ամբիոնի վարիչ Գևորգ Դանիելյանը:

Նրա համոզմամբ,  դատական այդ ակտերը լիարժեք հիմքեր են տալիս  ոչ միայն  հատուցման խնդիր, այլև պատասախանտվության ենթարկելու և տարածքային պահանջներ առաջադրելու:

«Երևի թե տեղյակ եք, որ ընդամենը երեք տարի անց՝ օգոստոսի 30-ին այդ մարդիկ, կարելի է ասել, արդարացվեցին: Նույն  բանը եղավ Ռամիլ Սաֆարովի դեպքում, ճիշտ է չարդարացվեց, բայց ներում շնորհեցին, ու հետո այնպիսի արտոնություններ տվեցին, որոնք ավելի շատ բնորոշ են արդարացված մարդուն»,-ասաց  Գ. Դանիելյանը:

Իրավաբան գործչի համար ընդունելի չեն հայտարարությունները, որ Հայոց Ցեղասպանության ճանաչման փուլն ավարտվել է, սկսել է հատուցման փուլը:
«Ճանաչման գործընթացն ավելի շատ քաղաքական հարթությունում է, իմ խորին համոզմամբ, դա բացարձակապես չի  կարող փոխկապակցվել իրավական հիմքերի հետ: Ես դեմ եմ ծայրահեղություններին, օրինակ երբ ասում են, չարժե այդքան մտածել ճանաչման գործընթացի շուրջ, այդ  ուղղությամբ աշխատանքներ տանել, մարդկանց, պետություններին, խորհրդարաններին համոզել այդ հարցում»,-ասաց Դանիելյանը:

Նրա խոսքով, Հայաստանը պարզապես ցանկանում է՝ մյուսներն էլ հասկանան,  որ այն, ինչ տեղի է ունեցել 100 տարի առաջ, կարող է կրկնվել և կրկնվում է:

«Մենք չենք ուզում, որ ուրիշ երկրներում այսպիսի հուշակոթողներ կառուցվեն, որ իրենք էլ զոհերի հիշատակի օրեր ունենան, իրենք էլ այդ ցավը զգան: Բայց, ցավոք, իմ խորին համոզմունքն այն է, որ խնդիրը համարժեք դեռևս չի ընկալվում: Միգուցե մենք էլ քիչ աշխատանք ենք տանում այդ ուղղությամբ: Բայց գիտեք վերջին հաշվով պետք է լինի միջազգային կամք, հասկանան մարդիկ, որ առօրյա հոգսերից, տնտեսական խնդիրներից զատ, կան շատ ավելի  առարկայական վտանգներ, որոնք միգուցե այս պահին տեսանելի չեն, բայց եթե չես նկատում, չես արձագանքում, կարող են տեսանելի լինեն»,-ասաց Panorama.am-ի զրուցակիցը:

Դանիելյանը կարծում է, որ պետք չէ Հայոց Ցեղասպանության հարցով նոր դատավարություններ նախաձեռնել:

«Շատ հաճախ ասում են՝ ինչու՞ չենք դիմում Հաագայի կամ ՄԱԿ-ի դատարան: Սա կամ թյուրիմացություն է, կամ հարցին  մի քիչ սիրողական մակարդակով մոտենալու դրսևորում ընդամենը: Վերջիվերջո, եթե Թուրքիան դատական ակտերով ընդունել է, այդ դատական ակտերը երբևիցե չեն բողոքարկվել, չեն բեկանվել, դատավճիռ արձակած բոլոր դատավորներն 30 թվականին մահապատժի են  ենթարկվել, այսինքն նրանցից ընդամենը վրեժխնդիր են եղել: Բայց դա չի նշանակում, որ ակտերը բեկանվել են կամ ինչ-որ մեկն արդարացվել է»,-մանրամասնեց Դանիելյանը:

Նրա խոսքով, այս իրավիճակում Թուրքիան պետք է հաշվի նստի իր դատական ակտերի հետ, ոչ թե մեր հորդորների:

Գևորգ Դանիելյանի խոսքով, հայկական կողմը պետք է ձեռնպահ մնա դատական ատյաններին դիմելուց կամ ինչ-որ փորձեր անելուց, քանի որ մենք նոր փուլ ենք սկսելու, իբր ոչինչ տեղի  չի ունեցել:

«Սա շատ վտանգավոր է, մենք պետք է բարձրաձայնենք արդեն եղած դատական ակտերի մասին ու փորձենք գնահատական տալ արդեն միջազգային կազմակերպությունների միջոցով»,-ընդգծեց նա:
Իրավաբանն ուշադրություն է հրավիրում Թուրքիայի այն հայտարարություններին, որ իրենք իբր պատրաստ են արխիվները  բացել հետազոտողների, պատմաբաների առաջ:

«Ես ուղղակի տեղյակ պահեմ, որ այստեղ մեծ  կեղծիք կա, քանի որ նույն Թուրքիան հայտարարել է, որ  1915-21 թթ. քրեական գործերի նյութերն արխիվներում այլևս չեն պահպանվում, ոչնչացվել են: Ավելին, մոտ յոթ տարի առաջ հայտարարություն էր տարածվել, որ քրեական գործերի նյութերն ամենայն հավանականությամբ հափշտակվել են  հայերի կողմից»,-ասաց Դանիելյանը:

Նա հիշեցրեց, որ բացի թուրքական արխիվներից  դատավճիռներ են այլ տեղերում պահպանվել,  հիմա դրանցից մի քանիսը Գիտությունների ազգային ակադեմիայի կողմից հրապարակվում են:

«Դատավճիռներում կան նկարագրություններ, որոնք դասական իմաստով Ցեղասպանություն են: Դատավճիռներում հստակ նշվում է, որ ոչ թե պատերազմական գործողություններով թելադրված սպանություններ են եղել, այլ կոնկրետ էթնիկական շարժառիթներով, իսկ տեղաշարժն էլ եղել է ոչ թե մարդկանց անվտանգությունն ապահովելու նկատառումով, այլ նրանց հնարավորինս մատչելի ու դյուրին եղանակներով ոչնչացնելու նպատակով»,-ասաց նա:

Գ. Դանիելյանն անդրադարձավ նաև 1919-21 թթ. Թուրքական կողմի նախաձեռնած դատավարությունների պատճառներին:

«Այստեղ կար երկու հանգամանք. նախ միջազգային կազմակերպություններն արդեն հայտարարում էին, որ իրենք են ստեղծելու միջազգային դատական ատյաններ, եթե դա չանի Թուրքիան: Նախաձեռնած դատավարություններով Թուրքիան փորձեց մեղմել  հնարավոր զարգացումները: Երկրորդը,  տեղի էր ունեցել իշխանափոխություն: Ցանկացած երկրում, նման հետամնած երկրներում հատկապես, նոր  իշխանության եկած ուժերը միգուցե շատ հեռուն չնայելով փորձում են դատապարտել  նախորդ իշխանություններին: Այդ դատապարտումները սահմանափակված էին ոչ թե Հայոց Ցեղասպանության խնդիրներով, այլ հանգամանքով, որ Թուրքիայի նախկին իշխանությունները կորցրել էին տարածքների մի զգալի մաս՝ Իրաքը, Սիրիան, Կիպրոսի մի մասը: Այս հակասությունն էլ ինչ-որ կերպ օգնեց դատավարությունների անցկացմանը»: