«Ես այնտեղ եմ, որտեղ իմ կարիքը կա»
Արցախյան պատերազմի տարիներից բազմաթիվ հիշողություններ ունի վիրաբույժ, գնդապետ Սամվել Գևորգյանը: Ապրիլյան պատերազմի օրերն էլ հիշողություն կդառնան, իսկ մինչ այդ վաստակաշատ բժիշկն, իր կոչմանը հավատարիմ, շարունակում է կյանքեր փրկել:
Ռազմաբժշկական ծառայության ստեղծմանաշխատանքները սկսվեցին բանակաշինությանը զուգահեռ: ԼՂՀ ՊԲ գլխավոր վիրաբույժ, գնդապետ Սամվել Գևորգյանը կանգնած է բուժծառայության կազմավորման ակունքներում: Նա իր փորձն ու գիտելիքներն է ներդրել չափազանց կարևոր այդ գործում ու այսօր էլ շարունակում է իր առաքելությունը:
Արցախյան պատերազմի տարիներին Սամվել Գևորգյանը բազմաթիվ վիրավոր զինվորների կյանքեր փրկեց: Այսօր էլ բժիշկը զինվորի կողքին է, նրան է վստահված ամենածանր վիրավորների կյանքը:
Վիրաբույժի խոսքերով՝ եթե պլանային վիրահատությունների ժամանակ ամեն ինչ նախապես քննարկվում է, յուրաքանչյուր քայլը նախանշվում, ապա ռազմական գործողությունների ժամանակ ամեն վայրկյանը կարևոր նշանակություն ունի. պետք է անմիջապես կողմնորոշվել, հակառակ դեպքում կորուստներն անխուսափելի կլինեն:
«Վիրավորներին մեկ րոպեում պետք է փրկել, մենք ժամանակ չունենք: Ապրիլյան պատերազմի ընթացքում եղան դեպքեր, երբ վայրկյանների ընթացքում վիրավորի թոքը բացել ենք, արյունը կանգնեցրել, հետո նոր արդեն սկսել վիրահատությունը: Երիտասարդ բժիշկները զարմանում էին, երբ տեսնում էին, թե ինչ արագությամբ ենք աշխատում: Մենք հապաղելու իրավունք չունենք, ամեն վայրկյանը կյանք արժե»,- Panorama.am-ի հետ զրույցում ասաց վիրաբույժ Սամվել Գևորգյանը:
Նրա խոսքերով՝ գրագետ առաջնային բուժօգնությունը մեծ նշանակություն ունի հիվանդի հետագա բուժման համար։ Վիրաբույժը փորձում է իր հարուստ փորձը փոխանցել նաև իր երիտասարդ գործընկերներին և, կարծում է, որ դա իրեն հաջողվում է:
«Մենք շատ լավ երիտասարդներ ունենք, որոնք պատրաստ են ամեն ինչ սովորելու, կարևորը, որ ձգտում ունեն»,- նշեց նա:
Վիրաբույժը, ով զրույցի պահին Ջրակնում (Ջաբրաիլ) էր, պատմեց, թե վերջին ռազմական գործողությունների ժամանակ ինչպես են կազմակերպել վիրավորների բուժօգնությունը. «Ես այնտեղ եմ, որտեղ իմ կարիքը կա»:
Ապրիլի առաջին օրերին, երբ արդեն պարզ էր, որ բազմաթիվ վիրավորներ կան, բժիշկներն անցնում են իրենց գործին:
«Ես վիրահատություններ էի կատարում Ջաբրաիլում, հետո նույն օրը գնում Մարտակերտ: Ամեն զինվորի կյանքը մեզ համար թանկ է: Այդ պահին մտածում ես միայն նրանց փրկելու մասին: Ի վերջո մենք հիվանդների չենք վիրահատում, այլ վիրահատում ենք առողջ տղաների, որոնք վիրավորվել են: Այո, շատ բարդ վիրահատություններ ենք կատարել, բայց մենք փորձել ենք անել հնարավորինս մեր զինվորների համար: Ցավոք, եղան զոհեր, բայց անհնար է, որ նման ռազմական գործողությունների ժամանակ կորուստներ չունենանք»,- նշեց Սամվել Գևորգյանը:
Վիրաբույժը հիշում է 90-ականների արցախյան պատերազմը, ռազմաբժշկության ձևավորումը: Այն ժամանակ Արցախում էին հայտնի բժիշկներ Վալերի Մարությանը, Բորիս Դանիելյանը և ուրիշներ:
Ծավալվող պատերազմի պայմաններում, եթե մինչ կանոնավոր զինված ուժերի ստեղծումը, սահմանների պաշտպանությունը ստանձնեցին կամավորական ջոկատները, ապա ռազմաբժշկական գործի կազմակերպումը՝ քաղաքացիական առողջապահության համակարգը:
Նախկինի նման, այս անգամ ևս՝ ապրիլյան պատերազմի ժամանակ, բժիշկները համախմբվեցին: Ջաբրաիլում և Մարտակերտում տեղի ունեցող ռազմական գործողությունների ընթացքում ռազմական բժիշկների կողքին են եղել նաև քաղաքացիական հիվանդանոցների բժիշկները և համատեղ ուժերով իրականացրել իրենց առջև դրված խնդիրները:
Անհամեմատ բարձր է ներկայիս հոսպիտալային բուժման հնարավորությունները նախկինի՝ 1990-ականների համեմատ: Սամվել Գևորգյանն նշեց, որ եթե նախկինում չկային շատ սարքավորումներ, ներկայումս մեր բանակի հոսպիտալները համալրված են նորագույն սարքավորումներով, հիմա արդեն կարողանում են նույնիսկ դաշտային հոսպիտալային պայմաններում ցանկացած վիրահատություն կատարել: Նաև պլաստիկ վիրահատություններ են կատարել՝ փրկելով զինվորի ոտքը:
Ապրիլը բժիշկի համար ծանր ամիս էր, օրերով տուն չի գնացել, սակայն այդ դժվարին օրերի արդյունքը փրկված, առողջացող զինվորներն են: Որպես բժիշկ զարմացած է նրանց ոգու արիությամբ:
«Առաջին օրը՝ ապրիլի 2-ին գնացի Ջաբրաիլ, բազմաթիվ վիրավորներ ունեինք: Ընդունում էի ծանր վիրավորների, բայց ապշել էի, որ նրանք մտածում էին ոչ թե բուժօգնություն ստանալու, այլ՝ կրկին ճակատ վերադառնալու մասին: Մի վիրավոր կար, անունը Համբարձում, վիրավորում էր ստացել վզի հատվածում: Զրույցի ժամանակ հարցրեցի՝ թուրք սպանել ես, թե մի 20 թուրք սպանել եմ, իսկ հետո ասաց՝ բժիշկ ժամանակ չկա, արագ վիրակապեք, որ հետ գնամ: Նման տղաները շատ էին, մոտենում էին ինձ ու ասում, որ դուրս գրեք, մեր ընկերներն այնտեղ կռվում են, իսկ մենք էստեղ պառկած ենք, պետք է իրենց հասնենք: Իսկապես զարմացել էի, թե ինչ ուժ ունեն այդ տղաները: Մենք հրաշալի սերունդ ունենք, արժանի զինվոր են, նրանք ամեն ինչի պատրաստ են, միայն թե պաշտպանեն իրենց հողը»,- նշեց Սամվել Գևորգյանը:
Վիրաբույժը խոստովանում է, որ յուրաքանչյուր զինվորի ընդունում է ինչպես իր զավակի, քանի որ՝ որպես ծնող, շատ լավ է հասկանում, թե այդ տղաների ծնողներն այսօր ինչ հոգեվիճակում են:
«Այնքան լավ եմ նրանց հասկանում, իմ տղան էլ այսօր առաջնագծում է, ու իմ վիճակը պատկերացրեք: Տղաս ասաց, որ պետք է գնա, իսկ ես նրան հետ չեմ կանգնեցրել: Մենք պատերազմ չենք ուզում, բայց Աստված ոչ անի, եթե լայնամասշտաբ պատերազմ սկսվի, պատրաստ ենք կռվել մեր հայրենիքի համար»,- ասաց վիրաբույժը՝ հավելելով, որ ինչպես զինվորներ են պատրաստ, բանակն է պատրաստ, այնպես էլ առողջապահության օղակը:
«Վստահ եմ, որ մեծ թվով բժիշկները կգան Արցախ ու մենք միասին կհաղթահարենք այդ փորձությունը ևս»,- նշեց Սամվել Գևորգյանը:
Լուսանկարները՝ Սամվել Գևորգյանի անձնական արխիվից:
Լրահոս
Տեսանյութեր
Օր չկա, որ մենք փողոցում չտեսնենք բողոքի դուրս եկած տարբեր խմբեր. Բագրատ Սրբազան
