Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայաստանում 10 տարի առաջ խնամքի տարբեր հաստատություններում ապրում էր 11 հազար երեխա, իսկ 2015 թվականին՝ 3500 երեխա: Այս մասին այսօր Մեդիա նախաձեռնություններրի կենտրոնում կազմակերպված քննարկման ժամանակ ասաց Հայաստանում ՄԱԿ-ի մանկական հիմնադրամի (ՅՈՒՆԻՍեՖ-ի) ներկայացուցիչ Տատյանա Ռադոչայը:

Նրա խոսքերով՝  վերջին տասը տարիների ընթացքում այս թիվը 75 տոկոսով նվազել է` շնորհիվ համակարգում ընթացող բարեփոխումների: 

«Մեր նպատակն է ավելի մեծ ջանքեր գործադրել և այնպես անել, որ երեխաները չառանձնացվեն իրենց ընտանիքներից, իսկ եթե դա այնուամենայնիվ տեղի  է ունենում  ու  այլ ճանապարհ չկա,  ապա  երեխաները պետք է  տեղավորվեն այլընտրանքային ընտանիքում»,- նշեց Տատյանա Ռադոչայը:
 
Նա կարևորելով ՀՀ կառավարության ընդունած որոշումը, ըստ որի՝  հաստատվել է կյանքի դժվարին իրավիճակում հայտնված երեխաների՝ այլընտրանքային խնամքի տրամադրման նպատակով ուղղորդման կարգը և չափորոշիչները, նշեց, որ այսպիսով հստակ սահմանվում են կյանքի դժվարին իրավիճակում հայտնված երեխաների՝ այլընտրանքային խնամքի տրամադրման առաջնահերթությունները՝ նախապատվությունը տալով խնամատար ընտանիքին:

Ինչ վերաբերում է խնամքի կենտրոններին, ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի ներկայացուցիչն ասաց, որ նպատակը խորհրդային հաստատությունների փակելը չէ, նպատակին հասնելու ճանապարհին դա հընթացս տեղի կունենա:

«Մեր՝ ՀՀ կառավարության և միջազգային կազմակերպությունների նպատակն է առանց բացառության անհատականացված  և սատարող խնամք ցուցաբերել յուրաքանչյուր հայ երեխայի: Դա նշանակում է, որ երեխաները պետք է մեծանան ընտանեկան միջավայրում, բնակվեն հրենց համայնքում և հաճախեն իրենց համայնքի դպրոցը, որը պետք է լինի ներառական: Այդ նպատակին ենք ձգտում հասնել, բայց դա դյուրին չէ, քանի որ երեխաների և ընտանիքների առջև ծառացած են բազմաթիվ և բազմաբնույթ դժվարություններ»,- ընդգծեց Տատյանա Ռադոչայը:

Ներկայացնելով, թե ինչ պատճառով են երեխաները հայտնվում խնամքի տարբեր հաստատություններ, նա նշեց, որ թիվ մեկ պատճառը աղքատությունն է: Մինչդեռ, ըստ նրա, որևէ երեխա իր ընտանիքի աղքատության պատճառով չպետք  է հայտնվի խնամքի  հաստատություններում. «Կա ավելի լավ տարբերակ՝  աջակցել այդ ընտանիքներին: Խոսքը վերաբերում է նյութականին, ինչպես նաև հատուկ վերապաստրաստված սոցիալական աշխատողների կողմից ընտանիքներին պատշաճ ուղղորդմանը: Սակայն գիտենք, որ բոլոր երկրներում էլ կան ծնողներ և ընտանիքներ, որոնք չեն կարողանում համապատասխան հմտություններ և գիտելիքներ ձեռք բերել, որպեսզի կարողանան խնամել իրենց երեխաներին: Այս դեպքում մենք խոսում ենք ոչ միայն աղքատության, այլ ծնողների կարողությունների մասին, որոնք կարող են խաթարված լինել տարբեր ժամանակահատվածներում»:

Ուստի, ըստ Տատյանա Ռադոչայի, ցանկացած հասարակությունում նման ընտանիքներ կան, սակայն պետք է միջոցներ գտնել,  այդ երեխաների համար պաշտպանիչ լուծումներ գտնել, սակայն դա չպետք է լինի երեխաներին խնամքի  հաստատություններում տեղավորելը:

«Շատ երեխաների համար լուծումը կարող է լինել խնամատար ընտանիքը, հատկապես, եթե կենսաբանական ընտանիքը ներկայումս գտնվում է ճգնաժամի մեջ և հավանական է, որ մոտ ապագայում դուրս է գալու այդ վիճակից»: Ուստի պետք է ավելի մեծ ջանքեր գործադրվեն այլընտրանքային ընտանիքի համար: Ես գիտեմ, որ դա հնարավոր է: Հայաստանում կան հիասքանչ, հոգատար ընտանիքներ, որոնք կարող են հոգ տանել այն երեխաների մասին, որոնք իրենց կենսաբանական երեխաները չեն», - ընդգծեց նա: 

Խնամքի հաստատություններում հայտնելու պատճառներից մեկն էլ երեխաների հաշմանդամությունն է: Դա, ըստ ՅՈՒՆԻՍեՖ-ի ներկայացուցչի, սխալ մոտեցում է: Ըստ նրա՝ եթե երեխան ունի որոշակի հաշմանդամություն, ապա այդ նույն երեխան միևնույն ժամանակ ունի բազմաթիվ հնարավորություններ: 

Տատյանա Ռադոչայի խոսքերով՝ երեխաները պետք է մեծանան հոգատար ընտանիքներում, իսկ եթե դա հնարավոր չէ կենսաբանական ընտանիքներում, ապա  այս դեպքում ևս երեխաները պետք է  տեղավորվեն այլընտրանքային ընտանիքում:

Ըստ ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի ներկայացուցչի՝ ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, թե ինչ վնաս են պատճառում երեխաներին խնամքի հաստատությունները: Գիտական բազմաթիվ հետազոտություններ են հրապակվել, որոնք ապացուցել են դրա վնասները: «Ուստի երեխայի համար բնական է հասակ առնել ընտանեկան միջավայրում, որտեղ երեխային կընդունեն որպես յուրահատուկ անձնավորության»,- ասաց նա:

Ի դեպ, Տատյանա Ռադոչայը այցելել է Հայաստանի խնամքի կենտրոններ և մեծ ցավ է ապրել. «Ես տխրեցի, երբ տեսա այդ կենտրոնների սենյակները, որտեղ կան միանման մի քանի մահճակալներ, իսկ պատերին ոչինչ չկա: Դա է կոլեկտիվ և անհատականացված խնամքի տարբերությունը: Մեր երեխաները նման սենյակում չեն ապրում, երեխաներին պետք են  անհատական իրեր, որոնք ի ցույց կդնեն նրանց անհատականությունը, իսկ հաստատություններում դրանց պակասը կա»: