Մինչ պապը Հայաստանում խաղաղություն էր ցանկանում Արցախին, Ադրբեջանում այլ տրամադրություններ են
Քանի դեռ հունիսի 24-26-ը հայ հասարակությունը հետևում էր Հռոմի Ֆրանցիսկոս պապի պատմական «ուխտագնացությանը» դեպի առաջին քրիստոնյա երկիր` Հայաստան, տեղի ունեցան մի քանի իրադարձություններ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության խաղաղ կարգավորման գործընթացում, որոնք թերևս վրիպեցին ոմանց աչքից։
Նախ, Ադրբեջանի նախագահի աշխատակազմի ղեկավարի տեղակալ Նովրուզ Մամեդովը, ով սովորաբար հնչեցնում է Իլհամ Ալիևի դիրքորոշումները նախնական խմբագրությամբ, հունիսի 22-ին ասել էր ադրբեջանական պետական ANS հեռուստաալիքին տված հարցազրույցում, թե Սանկտ Պետերբուրգի հանդիպմանը «…առավելությունը տրվել է հակամարտության լուծման փուլային եղանակին»։
«Այսինքն, այսուհետ, հակամարտության կարգավորման համար պետք է փուլ առ փուլ շարժվել՝ Ադրբեջանի հինգ շրջանների ազատում, հետո՝ ևս երկու շրջանի, ապա՝ միջանցքի որոշում: Հետո՝ Ղարաբաղի կարգավիճակի որոշում: Այդ ուղղությամբ կողմերը սկզբունքորեն պայմանավորվածություն են ձեռք բերել»,- ասել էր Մամեդովը:
Հունիսի 23-ին, երբ Երևանում վերջին պատրաստություններն էին արդեն ընթանում Հռոմի պապի այցելության հետ կապված, Մամեդովին նախ պատասխանեց ՌԴ ԱԳՆ մամուլի խոսնակ Մարիա Զախարովան, ով ասաց հետևյալը. «Ես կխնդրեի առաջնորդվել հայտարարության հենց օրգինալով, այլ ոչ թե այս տեքստի վերաբերյալ բավականին անբարեխիղճ մեկնաբանություններով»։
«Կա կոնկրետ հայտարարություն, այն հնչեցվել է և հանդիսանում է պաշտոնական փաստաթուղթ և դրա վրա է պետք հիմնվել, այլ ոչ թե որևէ մեկի կողմից դրա ազատ ընթերցման կամ անբարեխիղճ մեկնաբանության վրա», - եզրափակել է Մ.Զախարովան՝ ընդգծելով, որ հանդիպման այս ձևաչափով որևէ կերպ փորձ չի արվել ստվեր նետել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում համանախագահների համատեղ ջանքերի վրա։
Նույն օրը երեկոյան Մամեդովին ՀՀԿ ԳՄ նիստից հետո պատասխանեց ՀՀ ԱԺ փոխխոսնակ Էդուարդ Շարմազանովը. «Դա Մամեդովի հիվանդ երևակայության արդյունքն է»։
Հունիսի 23-ին տեղի ունեցավ ևս մեկ հույժ կարևոր իրադարձություն։ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահներին Բեռլինում հանդիպեց կազմակերպության գործող նախագահ, Գերմանիայի ԱԳ նախարար Վրանկ-Վալտեր Շտայնմայերը, ում թերևս սխալ մեջբերեց ռուսական ՌԻԱ Նովոստի գործակալությունը, պնդելով, որ Շտանյմայերը պատրաստվում է այցելել Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն։
«Վալտեր Շտայնմայերը ողջունել է առաջընթացը, որը գրանցվել է հրադադարի ռեժիմի պահպանման հարցում: Հանդիպման մասնակիցները համաձայնել են, որ հրադադարի կայունությունն ու վերադարձը քաղաքական բանակցություններին անփոխարինելի են: Քննարկվել են նաև Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հետագա քայլերն, ինչպես նաև՝ Վալտեր Շտայնմայերի առաջիկա տարածաշրջանային այցի հետ կապված հարցեր»,- իրականում ասված էր ԵԱՀԿ մամուլի գրասենյակի հայտարարության մեջ:
Շտայնմայերի հետ հանդիպումից բացակայող ամերիկացի համանախագահ դեսպան Ջեյմս Ուորլիքը aysor.am-ի հետ զրույցում նույն օրը ասել էր հետևյալը. «Կարևոր է, որ Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի դիրքորոշումը ներկայացված լինի, ինչի համար եռանախագահները կանոնավոր հանդիպում են Լեռնային Ղարաբաղի դե ֆակտո իշխանությունների հետ»։ Ուորլիքը նաև ասել էր, որ «կողմերը շարունակում են հետամուտ լինել վստահության ձևավորման միջոցների ապահովման, այդ թվում՝ ԵԱՀԿ հետաքննությունների մեխանիզմի ձևավորման հարցին: Եռանախագահները կշարունակեն մեխանիզմին վերաբերող հարցերին զուգընթաց աշխատել համակողմանի կարգավորման քննարկումների շուրջ»:
Հաջորդ օրը, հունիսի 24-ին, երբ Ֆրանցիսկոս պապը արդեն վայրէջք էր կատարել Զվաթնոց օդանավակայանում, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները հանդես եկան աննախադեպ կոշտ հայտարարությամբ, կողմերին կոչ անելով իրականացնել Վիեննայում և Սանկտ Պետերբուրգում իրենց ստանձնած հանձնառությունները` մասնավորապես հետաքննության մեխանիզմների ներդրման և դիտորդական առաքելության կարողությունների ավելացման հարցերում։
Statement by Co-Chairs of OSCE Minsk Group https://t.co/1LGIUnKmnB
— James Warlick (@AmbJamesWarlick) June 24, 2016
Համանախագահները նաև կոչ արեցին անցնել բովանդակային բանակցությունների` այս նախապայմանների կատարումից հետո։ Մշտադիտարկման և հետաքննության մեխանիզմների վերաբերյալ համանախագահների հայտարարությունը կարծես կրկնում էր տարիներ ի վեր Հայաստանի կողմից բարձրաձայնվող պաշտոնական դիրքորոշումը` կայունության և անվտանգության ապահովման և դրանից հետո միայն բանակցությունների մեջ մտնելու առումով։
Բաքվում այս նորությունները 24 ժամ մարսելուց հետո, հունիսի 25-ին պատրաստեցին երկրի ղեկավար Իլհամ Ալիևի կոշտ պատասխանը, որը հրապարակավ և առանց դիվանագիտական սեթևեթումների մերժում էր համանախագահների և Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի միջնորդությամբ ձեռքբերված պայմանավորվածությունները։
«Այս փուլում (հետաքննական մեխանիզմների) անհրաժեշտություն չկա։ Ոչ մեկ մեզ չի բացատրում, թե ինչպես պետք է աշխատի այդ մեխանիզմը…», - ասել էր Ալիևը` շարադրելով վերջին տասնամյակներում Ադրբեջանի որդեգրած դիրքորոշմումը մի հերթական անգամ։
Ալիևը միայն դրական էր արտահայտվել մշտադիտարկման առաքելության հնարավորությունների ավելացման վերաբերյալ` պնդելով, որ 12 մարդը չեն կարող մի քանի հարյուր կիլոմետր երկարությամբ հետևել հրադադարի ռեժիմին և իրադրության փոփոխության դա չի բերի։ Հետաքրքիր է, որ Ջեյմս Ուորլիքը, խոսելով «Ամերիկայի Ձայն»-ի հայկական և ադրբեջանական ծառայությունների առաջին համատեղ հարցազրույցին, ասել էր, որ հետաքննության մեխանիզմները պետք է դիտել, որպես բանակցությունների շարունակման նախապայման։ Նա մասնավորապես ասել էր. «Ես համոզված եմ, որ միայն և միայն հրադադարի պահպանման դեպքում է հնարավոր արդյունավետ բանակցություններ վարել։
Երկու կողմերը համաձայնել են ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի առաքելության ընդլայնմանը։ Վիեննայում հնչեցին այս հարցի շուրջ որոշ հակասություններ, սակայն մենք պետք է լուրջ քայլեր ձեռնարկենք այս ուղղությամբ։ Խոսքը գնում է ԵԱՀԿ մինսկի խմբի կողմից ձեռնարկվող հետաքննական մեխանիզմի մասին, որը կերաշխավորի հրադադարի պահպանումը։ Միևնույն ժամանակ հարկավոր է բանակցային կայուն գործընթաց սկսել»։
Այսպիսով, ակնհայտ է, որ Ադրբեջանը հերթական անգամ փորձ է անում չեղարկել հետպատերազմյա երկու գագաթաժողովներում ձեռք բերված պայմանավորվածությունները` դուրս գալով ամբողջ միջազգային հանրության դեմ։ Եթե Ալիևին հաջողվի այս անգամ ևս խուսափել հասցեական քննադատությունից, եթե քննադատությունները կրկին մնան սպիտակ վարտիքների գաղտնի բանակցությունների կուլիսներով, և հաշվի առնելով, որ միջազգային ուշադրությունը մոտակա ամիսներին զբաղված կլինի ամերիկյան ընտրություններով և Brexit-ով, Ադրբեջանի բռնակալը կարող է հերթական ռազմական արշավի պատրաստությունները սկսել առանց հատուկ քողարկումների։
Հեղինակ՝ Ասատուր Սարգսյան
Լրահոս
Տեսանյութեր
Հայաստանի ու հայ ժողովրդի շահերը պաշտպանող իշխանություն գոյություն չունի. Բագրատ Սրբազան
