Ձեր վստահելի աղբյուրը

Երևան-Հռոմ թռիչքի ընթացքում կազմակերպված ասուլիսի ընթացքում Ֆրանցիսկոս պապը պատասխանել է լրագրողների հարցերին: Հարցազրույցն ամբողջությամբ ստորև.

Թուրքիային ուղղված հաշտության ուղերձը խիզախ քայլ է այդքան տառապանք տեսած ժողովրդի կողմից

Հայաստան կատարած եռօրյա ուխտագնացությունից ստացած տպավորությունների և ապագայի վերաբերյալ տեսլականի մասին հարցին ի պատասխան Սրբազան Քահանայապետը ասել է.
«Եկեք մտածենք ապագայի մասին, հետո կգանք անցյալին։ Ես լիահույս եմ հայերի համար արդարության և խաղաղության համար և ես աղոթում եմ դրա մասին, քանի որ նրանք խիզախ ժողովուրդ են։ Ես աղոթում եմ, որպեսզի նրանք գտնեն արդարություն և խաղաղություն։ Ես գիտեմ, որ շատերն են աշխատում այս ուղղությամբ, և նախորդ շաբաթ ես շատ ուրախ էի տեսնել Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահների նկարը նախագահ Պուտինի հետ միասին… նրանք գոնե խոսում են միմյանց հետ։

Նաև Թուրքիայի հետ կապված` (Հայաստանի) նախագահը իր ողջույնի խոսքում շատ հստակ ասաց, նա խիզախություն ուներ դա ասելու` եկեք գանք համաձայնության, ներենք իրար և նայենք ապագային։ Եվ սա մեծ խիզախություն է մի ժողովրդի համար, որը այդքան շատ տառապանք է տեսել, այնպես չէ՞։

Դա հայ ժողովրդի խաչն է։ Ես այս մտքին եկա, երբ աղոթում էի… Ժողովուրդը, որ տառապել է այդքան իր պատմության ընթացքում և միայն հավատքն է նրանց կանգուն պահել… Միայն առաջին քրիստոնյա ազգ լինելը բավարար չէ։ Նրանք առաջինն էին ընդունել քրիստոնեությունը, որովհետև Աստված օրհնել է այդ ժողովրդին…

Հիմա անդրադառնամ Ձեր առաջին հարցին։ Ես հաճախ էի հայերի հետ միասին գնում պատարագների։ Միայն մի բան, որ ինձ սովորաբար դուր չի գալիս այլ դեպքերում, բայց իրենց հետ ես գնում էի ընթրիքների, և բավականին ծանր (ուտելիքներիով առատ – Panorama.am) ընթրիքների։

Բայց նրանք շատ լավ ընկերներ են։

Ավելի կարևոր, քան առաքելական կամ կաթոլիկ եկեղեցու մաս լինել է, դա «Արմենիզմն» է, և դա ես հասկացա այն ժամանակ»։

Ղարաբաղյան կարգավորման մասին

«Նովել դ՛Արմենի» պարբերականի լրագրող Ջեանին Փալուլյանը հարցրել է Հռոմի պապին, թե ինչ կոնկրետ քայլ կանի նա մի քանի շաբաթ հետո Ադրբեջան կատարելիք այցելության ընթացքում։

Ֆրանցիսկոս պապը պատասխանել է. «Ես կխոսեմ ադրբեջանցիների հետ այն ճշմարտության մասին, ինչ ես տեսել եմ (Հայաստանում), ինչ ես զգացել եմ, և ես նրանց նույնպես կքաջալերեմ։ Ես հանդիպել եմ Ադրբեջանի նախագահի հետ և խոսել եմ նրա հետ…. (2015թ մարտի 6-ին – Panorama.am) Ես Ձեզ ասեմ նաև, որ փոքր հողակտորի հետ կապված խաղաղություն չկնքելը լավ հեռանկար չէ, դա այդքան էլ մեծ խնդիր չէ։ Ես սա ասում եմ բոլոր հայերին և ադրբեջանցիներին։ Հավանաբար, նրանք չեն կարողանում համաձայնության գալ խաղաղության հասնելու ճանապարհների շուրջ և այստեղ նրանք աշխատանք ունեն անելու։ Չգիտեմ էլ ինչ ասեմ… Ես կասեմ այն ամենն ինչ կա իմ սրտում այդ պահին, միշտ դրականորեն նայելով ամեն ինչին և կայուն լուծումներ գտնելու ակնկալիքով` առաջ շարժվելու համար»։

Նախագահի ելույթը լսելուց հետո, չէի կարող չասել, որ դա Ցեղասպանություն է. Հռոմի պապը վերջին պահին ելույթը փոխելու մասին

«…Այս (հունիսի 24-ի) ելույթի մեջ սկզբում այդ բառը չկար, դա ճիշտ է։ Ես ավելացրեցի դա։ Ես արեցի դա միայն նախագահի ելույթի տոնայնությունը լսելուց հետո…»,- ասել է Ֆրանցիսկոս պապը Հայաստանից դեպի Հռոմ թռիչքի ընթացքում պատասխանելով Agence France-Presse-ի լրագրողի հարցին, թե ինչու էր Սրբազան Քահանայապետը վերջին պահին որոշել փոփոխություն մտցնել նախապես պատրաստված իր ելույթում։

«Արգենտինայում, երբ խոսում են հայերի ոչնչացման թեմայի շուրջ, միշտ օգտագործվում է ցեղասպանություն եզրը։ Ես այլ բան չեմ էլ իմացել։ Բուենոս Այրեսի տաճարում, մենք մի խաչքար էինք դրել խորանի մոտ` Հայոց ցեղասպանության հիշատակի համար… Ես այլ բառ չեմ էլ իմացել։ Ես այդ բառը գիտեի սկզբում։ Երբ ես եկա Հռոմ, ես մեկ այլ բառ լսեցի. «Մեծ ոճիր» կամ «սարսափելի ողբերգություն», բայց չգիտեմ, թե հայերեն ինչպես են ասում (նկատի ունի Մեծ եղեռնը – Panorama.am): Եվ ինձ ասացին, որ ցեղասպանություն բառը այլևս չօգտագործեմ, փոխարենը այլ բառ օգտագործեմ։ Ես միշտ խոսել եմ 20-րդ դարի երեք ցեղասպանությունների մասին… Առաջինը Հայերի ցեղասպանությունն էր, հետո Հիտլերի կողմից իրագործածը, և վերջինը Ստալինի կողմից… Կան նաև ավելի փոքր ծավալների [ցեղասպանություններ], օրինակ Աֆրիկայում, բայց երկու համաշխարհային պատերազմների ընթացքում այս երեքն են տեղի ունեցել։

Մի իրավաբան ինձ մի անգամ ասաց, որ ցեղասպանությունը ավելի տեխնիկական բնույթի տերմին է։ Ցեղասպանություն ճանաչելով բացվում են հատուցումների վերաբերյալ հարցերը… Դա այն է, ինչ ինձ իրավաբանները ասացին։ Անցյալ տարի, երբ ես պատրաստում էի իմ տեքստը, ես տեսա, որ Սուրբ Հովհաննես Պողոս Երկրորդը օգտագործել էր այդ բառը, նա օգտագործել էր երկուսն էլ. Ցեղասպանությունը և Մեծ եղեռն։ Եվ ես դա մեջբերեցի չակերտների մեջ…

…Այս (հունիսի 24-ի) ելույթի մեջ սկզբում այդ բառը չկար, դա ճիշտ է։ Ես ավելացրեցի դա։ Ես արեցի դա միայն նախագահի ելույթի տոնայնությունը լսելուց հետո, նաև հաշվի առնելով իմ անցյալը այդ տերմինի [ընկալման] վերաբերյալ, և Սբ Պետրոսի տաճարում անցյալ տարի այդ բառը հրապարակային օգտագործելուց հետո այժմ արդեն շատ տարօրինակ կլիներ գոնե նույն բանը չկրկնելը։ 

Բայց այդտեղ ես կցանկանայի ընդգծել մեկ այլ կողմ. գերտերությունները իրենց հայացքները թեքել էին մի կողմ այս և մյուս երկու ցեղասպանությունների ժամանակ… Առաջին աշխարհամարտի ժամանակ, որտե՞ղ էր հայկական հարցը իր կարևորությամբ։ Պետք է սա ընդգծել։ Եվ պատմական հարց է պետք ուղղել նրանց. ու՞ր էիք նայում դուք, հզոր պետություններ»։

Հիշեցնենք, որ Հայաստանի նախագահի նստավայրում հունիսի 24-ին Սերժ Սարգսյանը և Ֆրանցիսկոս պապը հանդես էին եկել հայտարարություններով, որտեղ երկրի ղեկավարը, մասնավորապես, ասել էր. «Ինչպե՞ս չհավատալ արդարության հաղթանակին, երբ անգամ 1915-ը 2015-ից բաժանող 100-տարիներից հետո կաթոլիկ աշխարհի սրտից աշխարհին է ուղղվում արդարադատ այն ուղերձը, որ մարդկությանը պատուհասած զանգվածային ոճիրներից առաջինը՝ Հայոց ցեղասպանությունը պատմական փաստ է և անհերքելի իրողություն. երբ անկախ ամեն ինչից կեղծիքն ու ժխտողականությունը սկսում են երերալ պատմական արդարության առաջ։ Հայոց ցեղասպանության ճանաչման նոր ալիքը, որ հաջորդեց Ֆրանցիսկոս Պապի կողմից մատուցված պատարագին հենց դա վկայեց։

Մենք մեղավորներ չենք փնտրում, մենք մեղադրանքներ չենք սփռում, պարզապես ցանկանում ենք, որ իրերն իրենց անունով կոչվեն, ինչը թույլ կտա երկու հարևան ժողովուրդներին, ճանաչելով անցյալը, ներողամտությամբ ու մաքուր խղճով շարժվել դեպի իրական հաշտություն և համատեղ բարեկեցիկ ապագա»։