Սիրիայում հրադադարի ապագան մշուշոտ է. Արաբագետ
Ռուս-ամերիկյան տևական բանակցությունների արդյունքում Սիրիայում հաստատված հրադադարն, ըստ էության, դեռևս ընթացիկ տարվա փետրվարի վերջից այդ երկրում հայտարարված կրակի դադարեցման ռեժիմի վերախմբագրված մոտեցումն է, որի հիմնական նպատակը նախկինում առաջ եկած խոչընդոտների հաղթհարումն է, մինչդեռ բովանդակային առումով, սիրիական հակամարտության հիմքում առկա խորքային խնդիրների լուծումն առնվազն պայմանավորվածությունների ներկա փուլում ամփոփված չէ. Panorama.am-ի հետ իր մտքերը կիսեց արաբագետ Արմեն Պետրոսյանը՝ մեկնաբանելով սեպտեմբերի 12-ից Սիրիայի տարածքում հայտարարված հրադադարի ռեժիմի արդյունավետության հնարավորությունները:
Ըստ փորձագետի խոսքի.
«Հրադադարի հաստատման հերթական պայմանավորվածությունն արդեն 17-րդն է և իր բովանդակությամբ ու գործընթացի երաշխավորների առումով ամենալուրջն է շուրջ 5 ու կես տարի շարունակվող սիրիական հակամարտության շրջանակներում, մինչդեռ անգամ այս պարագայում խնդրի լուծման վերջնական արդյունավետության հեռանկարը ևս բավական մշուշոտ է:
Այն իր բնույթով, մեծ հաշվով, վերախմբագրումն է դեռևս ս.թ. փետրվարի վերջին, դարձյալ նույն գերտերությունների երաշխավորությամբ, սիրիական հակամարտ կողմերի միջև սահմնաված կրակի դադարեցման պայմանավորվածության, որն, անշուշտ, ունեցավ որոշակի հաջողություններ, սակայն անհրաժեշտ արդյունավետություն այդպես էլ չարձանագրվեց: Ներկա պայմանավորվածությունների առանցքային դրույթերը փորձում են հարթել այն հիմնական խոչընդոտները, որոնք պատճառ հանդիսացան նախորդ հրադադարի փաստացի տապալման համար։
Արտաքին որոշ իրողությունների առումով՝ հրադադարի ներկա ռեժիմի հնարավոր արդյունավետության համար էական նշանակություն կարող են ունենալ ռուս-թուրքական հիմնախնդրի հանգուցալուծումն, ինչպես նաև՝ սիրիական հակամարտության հիմնական արտաքին դերակատարների համաձայնությամբ ընթացող թուրքական զինուժի սահմանափակ ռազմագործողությունները Սիրիայի հյուսիսում: Արտաքին քաղաքական տեսանկյունից կարևոր է այն իրողությունը, որ Սիրիայում կրակի դադարեցման ռուս-ամերիկյան պայմանավորվածություններին իրենց աջակցության մասին են հայտարարել սիրիական հակամարտության այնպիսի առանցքային արտաքին դերակատարներ,ինչպիսիք են Իրանը, Թուրքիան, Սաուդյան Արաբիան, լիբանանյան «Հիզբալլահը», եվրոպական մի շարք երկրներ և այլն:
Ի տարբերություն արտաքին դրական ազդակների ամեն բան միանշանակ չէ Սիրիայի ներսում ակնկալվող գործընթացների մասով: «Այս համատեքստում, Մոսկվան, ինչպես նախկինում, պատասխանատվություն է ստանձնել՝ պարտադրելու սիրիական իշխանություններին՝ դադարեցնելու բոլոր տեսակի ռազմական գործողություններն ինչպես ընդդիմադիր, այնպես էլ ահաբեկչական խմբավորումների դեմ. երկրի տարածքում հակաահաբկչական գործողություններ իրականացնելու իրավունք է վերապահված բացառապես ՌԴ օդատիեզերական ուժերին և ԱՄՆ-ի գլխավորած կոալիցիոն օդուժին: Սա բավական հանգուցային կետ է, քանի որ հնարավորություն կընձեռի խուսափել հրադադրի նախկին ռեժիմի շրջանականերում սիրիական իշխանություններին պարբերաբար ուղղված մեղադրանքներից առ այն, որ երկրի օդուժը ծայրահեղականների փոխարեն հարվածում է չափավոր ընդդիմության դիրքերին։
Վաշինգտոնի ստանձնած պարտավորություների շրջանակն էլ, ըստ էության, գրեթե նույնն է՝ մասնավորապես ազդել, նպաստել սիրիական չափավոր ընդդիմության և ծայրահեղական խմբավորումների՝ հատկապես նախկինում «Ալ-Կաիդայի» սիրիական ճյուղավորումը հանդիսացող Ջաբհաթ ալ-Նուսրայի (ներկայում՝ Ջաբհաթ Ֆաթհ ալ-Շամ) տարանջատմանն. հենց այս իրողությունն էր հրադադարի նախկին ռեժիմի տապալման ամենաառանցքային հիմնապատճառը, քանի որ Ջաբհաթ Ֆաթհ ալ-Շամի ազդեցությունը բավական զգայուն է հատկապես Սիրիայի հյուսիսում և հարավ-արևմուտքում, ինչն էլ լուրջ խոչընդոտներ է ստեղծում կրակի դադարեցմանը հասնելու հարցում, քանի որ հրադադրի ռեժիմին նախնական համաձայնություն տված մյուս ընդդիմադիր կառույցերն իրենց ներուժով բավական թույլ են և հիմնականում լոկալ ազդեցություն ունեն:
Գնահատելով հրադադրի ռեժիմի հնարավորությունները՝ թեպետ միջազգային հանրության ջանքերին, հնարավոր ամենաբարձր մակարդակի ջանքերին, այնուամենայնիվ, սիրիական հակամարտության կարգավորման հարցում դրական տեղաշարժեր արագ արձանագրել բավական բարդ կլինի, քանի որ առկա խնդիրները խիստ խորքային են, իսկ դրանց հանգուցալուծման ներկա դեղատոմսերը՝ ոչ լիարժեք: Հետևաբար, կարճաժամկետ հեռանկարում հավանական առավելագույն ակնկալիքները կարող են սահմանափակվել պատերազմական գործողությունների թատերաբեմում տարիներ շարունակ բնակվող խաղաղ բնակչության տառապանքների որոշակի մեղմացման, այդ շրջաններ մարդասիրական օժանդակության առաքումների հնարավորություններով, իսկ երկարաժամկետ հեռանկարում ամեն բան կախված է հատկապես սիրիական հակամարտության արտաքին դերակատարների սկզբունքայնությունից ու հետևողականությունից, որին բավարար չափով ականատես չեղանք նաև առնվազն անցած կես տարվա ընթացքում Սիրիայի տարածքում հայտարարված ֆորմալ հրադադարի ռեժիմի դեպքում: Այսինքն՝ կստացվի այնպես, որ միջազգային հանրությունն ընդամենը իրականացնում է ինչ-որ քայլեր, ձևական նախաձեռնություններ՝ պարզապես անգործության մեջ մեղադրանքներից խուսափելու համար»:
Լրահոս
Տեսանյութեր
Հայաստանի ու հայ ժողովրդի շահերը պաշտպանող իշխանություն գոյություն չունի. Բագրատ Սրբազան
