Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Արցախում ունեցած հաղթանակի ու ձեռքբերումների շնորհիվ հայ ժողովուրդը դուրս եկավ զոհի կերպարից և ասաց «ոչ» էթնիկ զտմանն ու ցեղասպանությանը», -Panorama.am-ի հետ հարցազրույցում ասաց հայտնի ամերիկահայ գրող, Ավազի ամրոցի աղջիկները և Նյու Յորք Թայմզի կողմից բեսթսելլեր ճանաչված մի շարք այլ գրքերի հեղինակ Քրիս Բոհջալյանը, ով վերջերս այցելել էր Արցախ:

«Երբ այցելեցի Ղարաբաղ և ազատագրված տարածքներ ու խոսեցի խրամատներում գտնվող զինվորների հետ, ես հասկացա, որ Արցախյան գոյամարտում ունեցած մեր հաղթանակով մենք ասել ենք «այլևս երբեք» ցեղասպանությանը և էթնիկ զտումներին: Այն, ինչ անում են սահմանի վրա կանգնած հայ զինվորները, խոսում է մեր ինքնության մասին և այն մասին, թե ով ենք մենք որպես ազգ և ժողովուրդ: Ես մեծ հպարտության զգացում ունեցա նրանց տեսնելով: Սումգայիթում և Բաքվում ջարդերից հետո մենք վերականգնեցինք մեր պատմական հայրենիքում ապրելու իրավունքը: Այս անգամ այցելելով Քարվաճառ՝ Դադիվանք, որը հայ քրիստոնեության բնօրրանն է, ես տեսա այնպիսի որմնանկարներ, որոնք իրենց գեղեցկությամբ կարող են մրցել Իտալիայի ամենահայտնի որմնանկարների հետ: Արցախի պաշտպանությամբ մենք նաև մեր լուման ենք ներդնում աշխարհում ցեղասպանությունների դեմ պայքարում»,-ասաց Քրիս Բոհջալյանը:

«Ես միշտ զուգահեռներ եմ անցկացրել ԱՄՆ-ի և Արցախի միջև ինքնորոշման տեսանկյունից, բայց Արցախի հարցը տարբերվում է նրանով, որ այն իր պատմական հայրենիքում ապրող ժողովրդի ինքնորոշման և առանց ոչնչացման վտանգի ապրելու իրավունքի մասին է»,-ասաց Բոհջալյանը` ընդգծելով, որ Ադրբեջանը բազմիցս ապացուցել է, որ սպառնալիք է հանդիսանում արցախաբնակ հայերի համար (Սաֆարովի հերոսացումով, ապրիլյան պատերազմով և այլն), հետևաբար Արցախի հարցը հայ ժողովրդի գոյության հարցն է:

Խոսելով այն խնդիրների մասին, որ այսօր առկա են Հայաստանում` Բոհջալյանն ասաց, որ դրանք բոլորը հատուկ են երիտասարդ պետություններին:

«Թեև մենք հնագույն ժողովուրդ ենք, մենք ընդամենը 25 տարեկան ենք որպես անկախ պետություն, իսկ դա շատ քիչ է երկրաբանական ժամանակի տեղանկյունից: Անկախության հռչակումից 25 տարի հետո ԱՄՆ-ը գերտերություն չէր, այն հյուսիսային Ամերիկայի արևելյան մասն էր` շրջապատված իսպանական, ֆրանսիական և բրիտանական տարածքներով: Միայն դրանից 11 տարի անց տեղի ունեցավ ԱՄՆ-ի պատերազմը Բրիտանիայի հետ, որից հետո ԱՄՆ-ը ամրագրեց իր տարածքները: Այնպես որ Հայաստանին դեռ ժամանակ է պետք ազատական շուկա և ժողովրդավարություն կառուցելու համար»,-նշեց նա:

Ամերիկահայ գրողը նաև նշեց, որ Հայաստանն այժմ ունի բազմաթիվ խնդիրներ, այդ թվում սովետական մտածելակերպ ունեցող վերնախավ (որը չի հասկանում, որ ժողովրդի կամքը պետք է լինի առաջին տեղում), թշնամի հարևան պետություններ, որոնք ցանկանում են ոչնչացնել Հայաստանը, երկրի որոշ հատվածներում դեռևս 1988թ.-ի երկրաշարժից մնացած հետևանքներ և այլ խնդիրներ, որոնք խոչընդոտում են երկրի զարգացմանը:   

«Այս առումով առաջին բանը, որ կասեի հայաստանաբնակ հայերին, այն է, որ նրանք համբերատար լինեն և երբեք չհանձնվեն: Երևանի փողոցներում այսօր քայլող մարդկանց կհորդորեի, որ նրանք շարունակեն պայքարել իրենց իրավունքների պաշտպանության համար, որ չվախենան ոչ մի տեսակի ճնշումներից և երբեք չնահանջեն… քանի որ պետություն կառուցելը հեշտ գործ չի», – ասաց Քրիս Բոհջալյանը:

Խոսելով այն մասին, թե ինչ անելիքներ ունի սփյուռքը այս հարցում` սփյուռքահայ գրողն ընդգծեց, որ պետք է նախ և առաջ համահայկական ջանքերն ու ռեսուրսները կենտրոնացնել Հայաստանի զարգացման վրա: Նրա կարծիքով՝ սփյուռքը պետք է շարունակի ցեղասպանության միջազգային ճանաչման համար պայքարը, բայց հայության ներկայիս իրականությունից կտրված չլինելու համար կարևոր է, որ իր հայացքն ուղղի ո°չ միայն 1915թ., այլև գլխավորապես 2016 թվական և ապագա:

«Սփյուռքը պետք է ՀՀ-ում աջակցի գյուղական համայնքների զարգացմանը, որպեսզի հնարավորինս կրճատվի դեպի Ռուսաստան արտագաղթը, իսկ Արցախում սփյուռքը պետք է նպաստի անվտանգության խնդիրների լուծմանը, ինչպես նաև ենթակառուցվածքների բարելավմանը` որպես տուրիզմի զարգացման կարևոր գրավական:

Այն հարցին, թե արդյոք ինչով են հայերը որպես ազգ յուրահատուկ, Բոհջալյանը պատասխանեց, - «Մենք բոլորս որոշ չափով կրում ենք 1,5 միլիոնի շշուկները մեր մեջ, ինչը մեզ դարձնում է ավելի ճկուն, ուժեղ և կյանքով լի: Երբ մենք ծիծաղում ենք, ծիծաղում ենք բարձր, երբ լաց ենք լինում` առանց ամոթի և երբ ապրում ենք, ապրում ենք մեծ կյանք»:

Խոսելով իր` Ավազի ամրոցի աղջիկները գիրքի մասին, որը թարգմանվել է 30 լեզուներով և որը մեծ լումա է ունեցել աշխարհում Հայոց ցեղասպանության մասին իրազեկության բարձրացման հարցում՝ Բոհջալյանն ասաց, որ փորձել է ընթերցողին հետաքրքրել այս պատմական թեմայի մեջ՝ ներկայացնելով այն մի սիրո պատմության միջոցով, որի հերոսներն ապրում են 1915թ.-ին Սիրիայում: Նա նաև նշեց, որ իր գրքի հիմնական ուղերձներից մեկն այն էր, որ ցեղասպանությունը միայն անցյալում չէ, քանի որ դրա հետևանքով է, որ մենք այսօր ունենք սփյուռք և որ մեր հայրենակիցների 70%-ը այժմ ապրում է հայրենիքից դուրս: 

«Թուրքիան չէր լինի այն ցավալի իրավիճակում մարդու իրավունքների (և մասնավորապես քրդերի իրավունքների) տեսանկյունից, որում հիմա է, եթե այն ժամանակ՝ 1918թ.-ին, միջազգային հանրությունը թույլ չտար, որ Թուրքիան անպատիժ մնար 1.5 միլիոն հայերի սպանության համար և չասեր, որ նրանք կարող են կառուցել իրենց ժողովրդավարությունը՝ ցեղասպանության վրա աչք փակելով», -նշեց Բոհջալյանը:

Պատմելով իր գրքի պատմությունը՝ Բոհջայլանը նշեց, որ այն ժամանակ, երբ գրքի բնօրինակը նոր էր լույս տեսել, թուրքերը բավականին ակտիվ և համակարգված կերպով բացասական արձագանքներ էին գրում գրքի մասին բոլոր հնարավոր հարթակներում: Նա նաև հայտնեց, որ Ավազի ամրոցի աղջիկները գրքի թուրքերեն թարգմանությունը ներկայումս պատրաստվում է հրատարակության Թուրքիայում:

Գրքի հիման վրա 2017թ.-ին համանուն ֆիլմ է պատրաստվում նկարահանման ԱՄՆ-ում, որի սցենարիստ և պրոդյուսերն է Էրիկ Նազարյանը: Բոհջալյանը մեծ սպասելիքներ ունի այդ ֆիլմից, քանի որ շատ բարձր է գնահատում Էրիկ Նազարյանի աշխատանքը: