Ձեր վստահելի աղբյուրը

Երիտասարդ գյուղատնտես Հարություն Մնացականյանն այս տարի չի կարողացել ոչ մի կիլոգրամ հաճար արտահանել: Նախկինում լավ սպառվող հացահատիկի ներքին պահանջարկը կրճատվել է, եվրոպական շուկայում գինը կտրուկ նվազել՝ նախկին 250 եվրոյի փոխարեն այսօր մեկ տոննայի համար 80 եվրո են առաջարկում, իսկ օրգանական հաճարի մեկ տոննայի համար 250 եվրո:

«Գյուղացիները սկսեցին մեծ քանակությամբ հաճար աճեցնել, որովհետև լավ սպառվում էր, հիմա բերքը մնացել է գյուղացիների վրա: Վերջին 5 տարվա ընթացքում հաճարի ցանքատարածությունները Հայաստանում ու Արցախում  300 հեկտարից դարձել են  3.5-4 հազար հա»,-Panorama.am-իհետ զրույցում ասաց  Հ. Մնացականյանը:
Արցախում մի քանի հարյուր հեկտար հաճարի արտադրություն հիմնած երիտասարդն այժմ բերքն իրացնելու տարբերակներ է փնտրում, մտածում է էկոլոգիապես մաքուր, առանց գլյուտենի հաց արտադրելու մասին, հաճարի հացը հղիների, երեխաների, դիաբետիկների համար անվտանգ հաց արտադրելու լավ հումք է:

Իր արտադրանքն իրացնելու  կամ այլ խնդիրների համար նա պետական որևէ մարմնի չի դիմել. «Ես երբեք պետությանը որևէ հարցով չեմ դիմել, ես իմ համար արտադրել եմ, արտահանել եմ: Ես միշտ այդպես եմ արել, ոչ մեկի վրա հույսս չեմ դրել: Համենայն դեպս պետությունն ինձ չի խանգարել»:

Այս տարի կրծողներն էլ են մեծ վնաս պատճառել՝ մոտ 30 մլն դրամի: Օրգանական  սննդամթերքի արտադրության սերտիֆիկատ ունեցող ֆերմերը չէր կարող նրանց դեմն առնել թունաքիմիկատների միջոցով: Չի հիշում, անոմալ նման երևույթ մեկ էլ երբ է  եղել: Աջակցություն պետությունից չի ակնկալում:

Հ. Մնացականյանին անհանգստացնում է փաստը, որը հաճախ ներկրված սննդամթերքը ներկայացվում է տեղականի անվան տակ:

«Բերքի տոնի միջոցառումներին, որ ես մասնակցում եմ, տեսնում եմ՝ տեղականի անվան տակ չինական կամ հնդկական ապրանք են ներկայացնում՝ սիսեռ, սխտոր: Ծիծաղելի է, բայց ձեն չեմ հանել»,-ասում է Մնացականյանը:

Գյուղատնտեսը եկել է մի եզրակացության՝ գյուղացին Գյուղատնտեսության նախարարությանը չի վստահում, նրա հետ չի համագործակցում, նախարարությանը հիշում է կարկուտի ու փոխհատուցման ժամանակ:



ԳԱԱ Էկոլոգանոոսֆերային հետազոտությունների կենտրոնի Սննդի շղթայի ռիսկերի գնահատման տեղեկատվավերլուծական կենտրոնի փորձագետ Մելինե Բեգլարյանը Panorama.am-ի հետ զրույցում ընդգծեց, որ պարենային ոլորտում կարագավորումները պետք է լինեն ի նպաստ տեղական  հումքի արտադրության ծավալների ավելացման:

«Պետք է ստեղծվեն այնպիսի նախադրյալներ, որ արտադրողը միշտ շահագրագռված լինի արտադրանքի քանակի ավելացմամբ»,-նշեց Մ. Բեգլարյանը:

Նա բացատրեց՝ եթե ոչ պարենային ապրանքերի շուկայում կարող ենք խոսել մրցակցությունից ու ասել, որ ցածր գինը ցանկալի է, նույնը չենք կարող ասել պարենային շուկայի մասին: Այստեղ շուկան պետք է առաջնորդվի իրատեսական գին հասկացությամբ:

«Ազատ թողնել չի նշանակում՝  պետական վերահսկողություն չպետք է լինի, նշանակում է, որ մոնոպոլիաներ չպետք է լինեն: Մեզ մոտ լրիվ հակառակ վիճակն է: Այսինքն ազատ ասելով պետք է ոչ թե հասկանանք, ով ցանկանա, կարող է կաթի փոշի ներկրել, այլ արտադրողները պետք է ազատ լինեն իրենց արտադրության տեսակը, քանակը, էքսպանսիաների ձևը ընտրելու հարցում»,-ասաց փորձագետը:

Նա ուշադրություն հրավիրեց փաստին, որ Հայաստանում առավել շատ բողոքում են ոչ թե ներկրողները, այլ արտադրողները:

«Այսօր մարդկանց ավելի շատ հետաքրքում է ոչ թե արտադրության ծավալների ավելացման խնդիրը, այլ իրացման շուկաները: Պետք է հասկանալ, որ ազատ շուկայական հարաբերությունն այն շուկան է, որտեղ հումքի արտադրողներն ունեն հավասար պայմաններ, նրանց համար ստեղծվում են նպաստավոր պայմաններ»,-ընդգծեց Panorama.am-ի զրուցակիցը:

Մատնանշելով Հայաստանում առկա խնդիրները՝ Մ. Բեգլարյանը մատնացույց է   անում միջազգային փորձը, երբ պետությունը խթանում է գյուղատնտեսության մի ճյուղ՝ օրինակ օրգանիկ ու սկսում է օգտվել այդ արտադրանքից:



«Հայաստանում մտեք իրացման ցանց: Որտե՞ղ եք տեսել տեղեկատվություն սննդամթերքի ծագման մասին, սպառողի իրավունքը, որով ինքը կարող է նպաստել տեղական արտադրության որևէ ուղղության զարգացմանը:  Մարդը կարող է մեծ ցանկություն ունենալ նպաստել, բայց երաշխավորված չէ, որ ձեռք է բերել ոչ թուրքական լոլիկ»,-օրինակ ներկայացրեց նա:

Մ. Բեգլարյանը մատնացույց է անում  իտալական պարմեզանի օրինակը, երբ հայտնի պանիրը պատրաստում են միայն Իտալիայում արտադրված կաթից:

«Այսինքն, մի կողմից սպառողը գիտի, որ դա իտալական սննդամթերք է՝ պատրաստված իտալական հումքից, մյուս կողմից էլ՝ ամբողջ կաթն արտադրվում է Իտալիայում, դա իր հետ բերում է բազմաթիվ այլ ոլորտների՝ անասնակերի արտադրության, անասնապահության զարգացում: Սա իր հերթին բերում է կայուն տնտեսության զարգացման ու պարենային ապահովության»,-շղթան մանրամասնեց փորձագետը:

Կենտրոնի ներկայացուցիչն այստեղ խիստ կարևորում է պետական վերահսկողության պատշաճ մակարդակը: Եվրոպական երկրներում իրացման ցանցում սպառողը կարող է գտնել տարբեր սորտերի կաթնամթերք, փոքր ընկերությունները, որոնք չեն կարողանում մեծ ներդրումներ անել, ավելի ցածր սորտի  կաթը վաճառում են էժան:

«Սա է հավասարությունը, և ոչ թե այն, երբ շուկայում իրար հետ հավասար մրցակցում են մսով ու ոչ մսով երշիկ պատրաստած ընկերությունները, կաթնայուղով ու ոչ կաթնայուղով սննդամթերք արտադրողները: Այս ոլորտում պետական թույլ վերահսկողությունը նպաստում է  երկրում պարենի ապահովության խնդրի չլուծվելուն: Եթե տնտեսվարողը տեսնում է, որ արտադրության մեջ թարմ կաթ օգտագործողն ու կաթի փոշի օգտագործողը նույն պայմաններում են, կամաց-կամաց այդ շուկայում դիմակայելու համար ինքն էլ պիտի սկսի կրճատել ինքնարժեքը: Այստեղ ստեղծվում է հակառակ պատկերը, լավ խաղացողը պայմաններին հարմարվելու համար դառնում է վատը, լավին խրախուսող որևէ ծրագիր չկա»,-նշեց նա:


Բեգլարյանն ընդգծեց, հիմա Հայաստան ներկրվում է թանկ կաթնամթերք, որն ունի գնորդներ: Սակայն ինչո՞ւ  նույն ալպյան  մարգագետիներ ունեցող Հայաստանում չի կարելի արտադրել բարձրորակ սննդամթերք:

Փորձագետն այս առումով կարևորում է նաև սննդի հետագծելիությունը, որը Հայաստանում չկա: Օրինակ, այսօր ամբողջ աշխարհում գործում է 0 կմ հասկացությունը, որի նպատակը հումքը հնարավորինս քիչ տեղափոխելն է: Դա նշանակում է  տրանսպորտային ծախսերի կրճատում, կոնսերվանտների հնարավորինս քիչ օգտագործում, գյուղերում արտադրությունների հիմնում:

«Երկիրը պետականամետ կառավարման տեսլական պետք է ունենա: Շատ երկրներում կա «think thank» հասկացություն, այդ խմբերում պրոֆեսիոնալներ են, կամայական որոշում պետք է ուղարկվի այդ խմբի անդամների մոտ փորձաքննության: Ոլորտի պրոֆեսիոնալները պետք է որոշում կայացնեն, քաղաքական լիդերները փոխվում են, բայց պրոֆեսիոնալը պետք  միշտ մնա իր աշխատանքին»,-ընդգծեց փորձագետը:

Հաճարի և հացի լուսանկարները՝  Հարություն Մնացականյանի ֆեյսբուքյան էջից: