Ձեր վստահելի աղբյուրը

Օրերս ԱՄՆ Կենտրոնական հետախուզական վարչության կողմից  հրապարակված գաղտնազերծված փաստաթղթերն ուշագրավ տեղեկություններ են պարունակում նաև Խորհրդային Հայաստանի ու Լեռնային Ղարաբաղի մասին:

1988 թվականի ապրիլի 21-ին թվագրված փաստաթղթերից մեկը առանձին կետով անդրադառնում է Լեռնային Ղարաբաղին: Այն ԿՀՎ ղեկավարին ուղղված ԽՍՀՄ-ի հարցերով հետախուզության աշխատակից Ռոբերտ Բլեքվելի ամենամսյա կանխատեսումների զեկույցն է:  

Փաստաթուղթը պատրաստվել է ապրիլի 19-ին ամենամսյա կանխատեսումների վերաբերյալ հանդիպման արդյունքներով:

Հանդիպմանը քննարկվել են ԽՍՀՄ-ում ղեկավարության հետ կապված իրադրությունն ու ընթացող բարեփոխումները, ԽՍՀՄ-ում պահպանողականների և ռեֆորմիստների հակամարտությունը և Միխայիլ Գորբաչովի բարեփոխումների օրակարգի վրա դրա ազդեցությունը:

Հանդիպմանը քննարկվել է նաև ԽՍՀՄ-ում ազգային հուզումների հետ կապված իրավիճակը՝ անդրադառնալով Լեռնային Ղարաբաղի վերադարձի հետ կապված Հայաստանի պահանջների վերաբերյալ խորհրդային ղեկավարության դիրքորոշման ու վերջին որոշումներին:

«Մոսկվայի կողմից «մտրակի և բլիթի» մեթոդի կիրառումը՝ Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակը վերանայելուց հրաժարվելը՝ առաջարկելով զիջումներ մշակութային և կրթական ոլորտներում (օրինակ՝ շրջանի մեծ մասամբ հայ բնակչության համար հայկական հեռուստատեսության բարելավված հասանելիություն) և, միևնույն ժամանակ, ռազմական ուժի ցուցադրմամբ, կարծես մեղմացրել են կարճաժամկետ ճգնաժամը: Փողոցները հարաբերականորեն հանգիստ են, և Լեռնային Ղարաբաղի մայրաքաղաքում գործադուլները դադարեցվել են ապրիլի 5-ին:

Երկարաժամկետ հեռանկարում հետախուզական համայնքը կարծում է, որ Մոսկվայի արած մշակութային զիջումները բավական չեն լինի բավարարելու համար հայերին, և Խորհրդային իշխանությունները մեծացող ճնշման տակ կհայտնվեն ավելի էական քայլերի դիմելու խնդրի առաջ»,- ասվում է փաստաթղթում:

Զեկույցում նախազգուշացում է պարունակվում նաև ապրիլի 24-ին նախատեսվող երթի կապակցությամբ:
Փաստաթղթում նշվում է, որ ապրիլի 24-ին՝ 1915թ-ի «հայերի կոտորածի» տարելիցի օրը, կարող է խախտվել գոյություն ունեցող փխրուն կայունությունը: «Իշխանությունները հավանաբար թույլ կտան հայ ակտիվիստներին երթով շարժվել դեպի զոհերի հիշատակին նվիրված հուշարձանը: Նրանք կփորձեն օգտագործել չափավոր առաջնորդներին՝ վերահսկելու մասնակիցներին, բայց լուրջ անհանգստությունների վտանգը մնում է»,- ասված է փաստաթղթում: