«Արծվաբույն». Քարերի հետ մեջք-մեջքի տված
Փետրվարի 7-ին և 8-ին Գաբրիել Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոնում տեղի կունենա Հրաչ Բեգլարյանի «Արծվաբույն» պիեսի բեմադրության պրեմիերան: Բեմադրության ռեժիսորն է Դավիթ Հարությունյանը, բեմադրող նկարիչը՝ Սեդրակ Վելիկոդնին, կոմպոզիտորը՝ Արման Էլբերտը: Ներկայացման մեջ հանդես են գալիս ՀՀ վաստակավոր արտիստ Ջուլիետա Ստեփանյանը, Անդրանիկ Զաքարյանը, Մարիամ Դավթյանը, Ծովինար Մարտիրոսյանը և ուրիշներ: «Արծվաբույնը» նվիրվում է Արցախյան ազատամարտին։
Panorama.am-ի հետ զրույցում ռեժիսոր Դավիթ Հարությունյանը ներկայացրեց, թե ինչու է որոշել նման բեմադրությwunամբ հանդես գալ. «Վաղուց կար նման ձգտում, վաղուց էի հետաքրքրված այս թեմայով որևէ ներկայացում բեմ բարձրացնել։ Առհասարակ, արվեստի մարդը պարտադիր պիտի լսի ու զգա ժամանակի զարկերը, ավելին, նայի առաջ, տեսնի այն։ Դա, իհարկե, հեշտ չէ։ Այսօր, ինչպես երբևէ անհրաժեշտ է անդրադառնալ մեր ինքնության հարցերին, մեր արագ ընթացող ժամանակին, իրադարձություններին ու մարդկային ճակատագրերին: Համոզված եմ, որ մեր նորագույն պատմության մասին պետք է շատ մտմտանք և անդադար նոր ստեղծագործություններ ծնենք: Այս առումով ահագին անելիքներ ունեցել ենք և ունենք։
Ազատամարտի թեմային վերաբերող հետաքրքիր և ուշադրության արժանի կինոնախագծեր ունենք, սակայն շատ քիչ։ Նույնը չեմ կարող ասել թատերարվեստում դրա անդրադարձի մասին։ Չնայած այն բանի, որ արվեստը չի ընդունում ցանկացած տեսակի պարտադրանքներ կամ թելադրանք, այնուամենայնիվ, թատրոնը միշտ էլ ի զորու է իր ժամանակակցին ներկայացնել ու բացահայտել այս կամ այն խնդիրը: Նոր թատերգությունն, ինչ խոսք, ազատագրական պայքարի մասին արել է մի քանի փորձ։ Արձակագիրները գրել են իրական և ոչ իրական պատմություններ։ Իսկապես, ինձ մղող առաջին ուժը հենց այդ ցանկությունն էր։ Սա կարծես նաև պարտքի զգացումի պես մի բան է, որն անընդհատ կուտակվում է քո մեջ։
Ամիսներ շարունակ փնտրում էի նման մի ստեղծագործություն։ Այնպիսի մի բան, որտեղ բոլորը լինեին ռեալ, հոգեհարազատ և առանց որևէ վերամբարձ ճառերի, առանց պաթոսի։ Փնտրտուքների ժամանակ գրողներից մեկի օգնությամբ իմացա, որ Հրաչ Բեգլարյանն ունի մի այդպիսի պիես: Պիեսի առաջին տարբերակը կոչվում էր «Օրը» և այդ ժամանակ դեռ չէր տպագրվել: 2015 թվականին հեղինակի հետ համաձայնեցնելով և անկաշկանդ համատեղ ստեղծագործելու արդյունքում «Օրը» պիեսը դարձավ այժմյան «Արծվաբույնը»: Պիեսի բեմադրական աշխատանքները սկսվել են 2015 թվականից»:
Նա ասաց, որ ներկայացման առաջնախաղը պետք է կայանար Ստեփանակերտում՝ 2016 թվականի մայիսյան տոների ժամանակ, սակայն տեղի ունեցան ապրիլյան դեպքերն ու ամեն ինչ ժամանակավորապես դադարեցվեց:
«Այդ իրադարձությունները մեզ ավելի շատ լարեցին, ձգեցին ու պարտավորեցրեցին»,- ընդգծեց Դ. Հարությունյանը:
Հարցին, թե ապրիլյան պատերազմից հետո ներկայացման մեջ որևէ բան փոխեցի՞ք, ռեժիսորն ասաց. «Ոչ թե նյութը փոխեցինք, այլ մեր ներսում ինչ-որ բան փոխվեց: Դժվարանում եմ ասել, որ դա պատահական զուգադիպություն էր։ Չգիտեմ․․․ Պիեսում դեպքերը տեղի են ունենում 1990-ականների սկզբներին, արցախյան ռազմաճակատի սահմանամերձ Քարակապ գյուղում: Իրադարձությունները հասնում են մինչև մեր օրեր։ Հնարավորինս ընդգծել ենք երեկվա և այսօրվա ամենակարևոր աղերսները:
«Արծվաբույնը» ժամանակակից է։ Այն մեր 25 տարիների տառապանքների, մտածմունքների, հաղթանակների և վերապրած զանազան հույզերի մասին է: Անշուշտ, հնարավոր չէ այդ ամենը տեղավորել 2,5 ժամվա մեջ։ Հեղինակը պիեսի մեջ ներառել է նաև մի քանի իրական դեպքեր»:
Խոսելով ներկայացման նախապատրաստական աշխատանքների մասին, Դավիթ Հարությունյանն ասաց, որ բեմադրող նկարչի հետ նայել են մի շարք լուսանկարներ, տեսանյութեր՝ արված ռազմի դաշտում, փորձել են ստանալ այդ պատկերները, փոխանցել շունչը, միաժամանակ տեղ տալով մի շարք թատերական լուծումների: Նրա խոսքով, հետաքրքիր ստեղծագործական որոնումների շրջան են անցել նաև ներկայացման կոմպոզիտորի հետ, ում նրբին ու զգայական ստեղծագործությունները զգույշ ու խնամքով են անցնում ողջ ներկայացման միջով։
«Թեման անասելի պարտավորեցնող է և այդ իսկ պատճառով մի շարք նախասիրություններից ու երևակայություններից հետ կանգնեցի։ Քարերի հետ մեջք-մեջքի տված մարդկանց ճակատագրերի մասին այլ լեզվով էր պետք խոսել… Ծանր թեմա է, ներկայացումը՝ նույնպես, չնայած տեղ-տեղ այն ողողված է հումորով։ Այս բոլոր մտածմունքների մեջ մարդկանց թևեր տվող և վաղվա օրվա հանդեպ հույս ներշնչող բաներ էլ կան։ Եվ արվեստը արվեստ չէ, եթե այն չի թևավորում, չի ոգեշնչում, չի բարձրացնում, չի գոտեպնդում ու չի լուսավորում»,- ասաց ռեժիսորը:
Դ. Հարությունյանի խոսքով, «Արծվաբույն»-ն իր հիմնական ասելիքով, բոլոր բաղադրիչներով, ռազմավարական նշանակություն ունեցող ներկայացում է:
Այս տարվա ընթացքում «Արծվաբույն»-ը պետական ծրագրի շրջանակներում կցուցադրվի Վանաձորում, Գյումրիում, Գորիսում, Կապանում ու Ստեփանակերտում:
Լրահոս
Տեսանյութեր
ԱՄՆ-ում հրդեհների հետևանքով մոխրացել է Սահակ-Մեսրոպ հայ քրիստոնյա վարժարանը
