Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հավանականությունը, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանը նորից կբախվեն Լեռնային Ղարաբաղի հետ կապված հաջորդ 12 ամիսների ընթացքում բավական մեծ է: Այս մասին նշված է «Արտաքին հարաբերությունների խորհուրդ» վերլուծական կենտրոնի հրապարակած ծավալուն զեկույցում: 

Զեկույցում վերջին շրջանում շփման գծում տեղի ունեցող լարվածության և 2016 թվականի ապրիլյան քառօրյա պատերազմի փաստն հաշվի առնելով մտահոգություն է հայտնվում առ այն, որ հակամարտությունը նոր թափով կարող է բորբոքվել և ավելի մեծ վտանգ ներկայացնել թե՛ տարածաշրջանի ընդհանուր կայունությանն ու անվտանգությանը և թե՛ Միացյալ Նահանգների շահերին Հարավային Կովկասում: Զեկույցը հնարավոր բռնկման երկու տարբերակ է առաջ քաշում. կամ անսպասելի բռնկում կամ կանխամտածված սադրանքներ:

Այս առումով զեկույցում նշվում է, որ Ադրբեջանը կարող է ստատուս քվոն փոխելու նպատակով ռազմական գործողություններ նախաձեռնել՝ միաժամանակ այս կերպ քողարկելով երկրում առկա ներքաղաքական խնդիրներն ու տնտեսական դժվարացող վիճակը.

«2016 թվականի ապրիլյան բախումները ցույց տվեցին այս մարտավարության արդյունավետությունը: Ալիևը սուր քննադատությունների էր ենթարկվում ընդդիմադիրներին ճնշելու, ակտիվիստներին կալանավորելու և խոսքի ազատության սահմանափակումների համար: Իսկ երբ Հայաստանի հետ բախումները բռնկվեցին հայրենասիրական տրամադրություններն արթանացան, պատուհաններից դրոշներ ծածանվեցին, իսկ երիտասարդներն էլ զինվորագրվելու պատրաստակամություն հայտնեցին»,- նշված է զեկույցում:

Հայաստանի պարագայում նշվում է, որ այն կարող է ճանաչել Լեռնային Ղարաբաղի անկախությունը, ինչի մասին ասվել է նաև անցյալ տարի ապրիլին:

Անդրադառնալով հակամարտության լարվածության դեպքում ԱՄՆ տարածաշրջանային շահերի վտանգմանը, զեկույցում նշվում է, որ կխաթարվեն ոչ միայն տարիներ շարունակ ԱՄՆ կողմից իրականացված քաղաքական ու տնտեսական ներդրումները, այլ նաև Եվրոպայի համար Ադրբեջանը Ռուսաստանի փոխարեն որպես էներգետիկ այլընտրանք ներկայացնելու ԱՄՆ մտադրությունները: Ըստ զեկույցի, մյուս կողմից էլ առճակատման նոր փուլ կարող են մտնել ԱՄՆ-ն ու Ռուսաստանը, ինչպես նաև կարող են բարդանալ ԱՄՆ-ի հարաբերությունները Թուրքիայի ու Իրանի հետ: Հակամարտության վերջնական լարվածությունը լրջագույն վնաս է հասցնելու նաև ԵԱՀԿ-ին՝ խաթարելով այդ կառույցի միջազգային վարկը:

Գործոնների ու վտանգների այս խումբն հաշվի առնելով զեկույցում առաջարկվում է հակամարտության գոտում լարվածությունը թուլացնող կանխարգելիչ մի շարք քայլերի իրականացում, ինչպես օրինակ՝ ՄԱԿ-ի դերակատարման մեծացում, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի լիազորությունների ընդլայնում՝ զուտ միջնորդական ջանքերից նաև պարտավորեցնող բանաձևեր ու առաջարկներ թելադրողի կարգավիճակով օժտում, ԱՄՆ կողմից սպառնալիքներ առ այն, որ եթե կողմերը չկարողանան երկխոսության գալ, ապա Միացյալ Նահանգները դուրս կգա ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահությունից, կողմերին ստիպել՝ վստահության և անվտանգության ամրապնդման միջոցների շուրջ ձեռք բերված պարտավորությունների պարտադիր կատարում, ընդհալայնել այդ մեխանիզմների ու միջոցների ցանկը, կողմերին քաղաքական ու տնտեսական օժանդակության տրամադրումից զրկում, Թուրքիայի՝ կառուցողական ներգրավվում:

«Եթե Բաքուն շարունակի արգելակել վստահության և անվտանգության միջոցների շուրջ ձեռք բերված պայմանավորվածություններն, ապա համանախագահները պետք է դիտարկեն այլընտրանքային տարբերակ, որը կարող է հանգել սահմանի կողմում՝ Հայաստանի հատվածից, վերահսկողական մեխանիզմների տեղադրմանը»,- նշված է զեկույցում:

Զեկույցում նաև առաջարկվում է՝ սահմանային խախտումների վերջը տալու համար ՄԱԿ Անվտանգության խորհուրդը պետք է անվանական մատնացույց անի խախտումն անող կողմին, իսկ դրան էլ պետք է հետևեն պատժիչ քայլեր՝ ընդհուպ մինչև սանկցիաների կիրառում:

«Թրամփի վարչակազմը զգուշավոր ուշադրություն պետք է դարձնի Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ զարգացումներին և արագորեն արձագանքի կանխարգելիչ քայլերով, այդ կերպ օժանդակելով խուսափել բռնությունից, ռազմական գործողությունների ծավալումից և աջակցի այս հակամարտության խաղաղ կարգավորմանը»,- նշված է զեկույցում:

(Լուսանկարը՝Մաքս Սիվասլյանի, Ապրիլյան պատերազմից)