Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Ծխախոտի համաշխարհային շուկայում վերջին տարիներին լրջագույն պայքար է ծավալվել: Ծխելու դեմ պայքարի թելադրած պայմաններին հարմարվելով՝ ծխախոտագործներն իրենց բիզնես շահերը չզիջելու համար ձևացնում են, թե չափազանց մտահոգ են մարդկանց առողջության համար, իսկ իրականում մանիպուլացնում են առողջության թեման և նորանոր բիզնես բարձունքներ նվաճում: Այս պայքարում առաջամարտիկը ոլորտի համաշխարհային լիդեր Philip Morris-ն է»:

EurAsia Daily պարբերականը, անդրադառնալով համաշխարհային ծխախոտագործության հսկայի՝ Philip Morris-ի գործունեությանն ու  ռուսական շուկայում դիրքավորվելու փորձերին, գրում է, թե ռուսական շուկա մուտք գործելու արգելքներն այս կորպորացիան փորձում է շրջանցել Հայաստանում հաստատվելու ճանապարհով՝ օգտագործելով ԵԱՏՄ անդամ երկրների միջև գործող առևտրային համաձայնագրերի առավելությունը: Ստորև ներկայացնում ենք ամբողջական հոդվածի հայերեն թարգմանությունը:

«Տեխնոլոգիաների կիրառության մեթոդով անվտանգության պատրանք ձևավորելու նպատակով ամերիկյան ընկերությունը դեռևս 2014 թվականին՝ «այլընտրանքային ծխախոտ» անվան տակ շուկա էր մտցրել iQOS սարքը: Վերջինիս առանձնահատկությունը կայանում է նրանում, որ սարքը լիցքավորվում է խտացված թութունի հաբերով, իսկ թութունը սարքի ներսում ոչ թե այրվում է, այլ պարզապես տաքանում մինչև 350 աստիճան:  Ըստ արտադրողների՝ «թութունի գոլորշին ավելի անվտանգ է, քան սովորական ծխախոտի»: Եվ այս հիմքով էլ ընկերությունը «ամբիցիոզ պլան» է ներկայացնում. «Մենք գիտակցում ենք, թե ինչն է մտահոգում  միլիոնավոր ծխող տղամարդկանց և կանանց... և մենք ընդառաջ ենք գնում այդ սպասումներին՝ ստեղծելով ապագա՝ առանց ծխախոտի ծխի»: Ինչպես նշել է Philip Morris International-ի գլխավոր տնօրեն Անդրե Կալանտզոպուլոսը՝ իրենց նպատակն է, որպեսզի «20 տարի հետո բոլոր չափահաս ծխողներն օգտագործեն այսպիսի արտադրանք»:

Ծխող մարդկանց մասին այս հոգատարությունն իրականում այնքան էլ միանշանակ չէ: Նախ նոր արտադրանքի որակի մասին ոչ մի դրական եզրակացություն չկա, բացի հենց Philip Morris-ի կողմից ֆինանսավորված հետազոտության արդյունքները: Փոխարենն առկա է լուրջ մասնագիտական կառույցների կարծիք, ըստ որի՝ ծխախոտի հետևանքով մարդու առողջությանը վնաս հասցնող նյութերը օրգանիզմ են ներթափանցում ոչ միայն թութունի այրման, այլև տաքացման արդյունքում: Ավելին, ըստ մասնագետների՝ վնասակար նյութերն օրգանիզմ են ներթափանցում նույնիսկ նիկոտինային հիմքով ծամոններ օգտագործելու դեպքում:
Խնդիրը կարգավորված է նաև միջազգայնորեն.  Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության շրջանակներում ընդունված «Ծխախոտի դեմ պայքարի շրջանակային կոնվենցիայի» 11-րդ հոդվածի համաձայն՝ պնդումը, թե ծխախոտի հիմքով որևէ արտադրանք ավելի անվտանգ է, քան մեկ ուրիշը, ի սկզբանե սխալ է: 

Ասել է, թե Philip Morris-ի ներկայացրած iQOS սարքի վերաբերյալ ծավալված գովազդային արշավի հիմքում ընկած է սպառողի վստահությունը շահելու միջոցով իրացման շուկան ընդլայնելու ստրատեգիան: Այն որ Philip Morris-ը հենց դրան է ձգտում, վկայում են ընկերության ֆինանսական ցուցանիշների մանրամասները:

Մարտի 6-ին Nasdaq-ի հրապարակած տվյալների համաձայն՝ նախորդ տարի Philip Morris-ն էականորեն բարելավել է դիրքերը համաշխարհային շուկայում և զգալի շահույթ ապահովել՝ իրացնելով ավելի քիչ քանակի ավանդական ծխախոտ: Այս պարադոքսի պատասխանն ընկերության ռազմավարությունն է՝ շուկայում ոչ ավանդական ծխախոտի առաջմղումը, ինչն իրականացվում է ագրեսիվ գովազդային արշավով: Ըստ որում՝ գովազդային արշավը ներառում է տարբեր երկրների կառավարությունների հետ կոնկրետ աշխատանք: Այդ աշխատանքի մասին ակնարկել, բայց չակերտները չի բացել հենց Անդրե Կալանտզոպուլոսը: «Այս նոր կատեգորիայի ապրանքների համար անհրաժեշտ է մշակել ու ընդունել հավասարակշռված կարգավորում, այդ թվում հարկային քաղաքականության, արտադրության չափորոշիչների, շրջանառության և կիրառության կանոնների ոլորտներում»:

Գործնականում սա նշանակում է, որ ընկերությունը հյուրընկալող երկրից պահանջում է հարկային արտոնություններ, թույլ վերահսկողություն, ինչպես նաև արտոնյալ պայմաններ (օրինակ՝ հանրային վայրերում «այլընտրանքային սիգարետների» օգտագործման թույլտվություն): Մի խոսքով՝ iQOS-ի անվան տակ, Philip Morris-ը մրցակցային առավելություններ է պահանջում, ինչի շնորհիվ էլ մեծացնում է շուկայում իր ներկայությունը:

Դատելով ամենայնից՝ մարքեթինգային այս քայլն ընկերությունը փաթեթավորել է «Հետազոտությունների և մշակումների (R&D) կենտրոն» անվան տակ: Եվ այն երկրները, որոնք տեղի են տալիս ծխախոտային գիգանտի պահանջներին, իրենց մոտ ունենում են նման կենտրոններ: Սակայն կան երկրներ, որոնք տեղի չեն տալիս Philip Morris-ի պահանջներին: Դրանցից մեկը Ռուսաստանն է:

Ռուսաստանում «Հետազոտությունների և մշակումների (R&D) կենտրոն» հիմնելու հայտ Philip Morris ընկերությունը ՌԴ կառավարությանը ներկայացրել էր դեռևս 2014 թվականին, իսկ ահա 2016 թվականին, դատելով մամուլի հրապարակումներից, Մոսկվայում այն մերժել են: Թե որն է պատճառը, դժվար է ասել: Հնարավոր է, որ Ռուսաստանի կառավարությունում իսկապես մտադիր են պայքարել ծխելու դեմ, ուստի դեմ են նաև «այլընտրանքային սծխախոտներին»: Չի բացառվում նաև, որ Մոսկվայում պարզապես քաղաքական որոշում են կայացրել, որի իմաստն է՝ թույլ չտալ արևմտյան ընկերությանը սպառողին մոլորեցնելու միջոցով դուրս մղել տեղական արտադրողներին շուկայից:

Բայց փաստ է, որ Ռուսաստանում ոչ միայն մերժել են Philip Morris-ին, այլև հետագա կարգավորումներով խոչընդոտում են նրա հաստատումը ծխախոտի ռուսական շուկայում: Մասնավորապես՝ նախորդ տարի ձեռնարկվել է ակցիզային հարկի էական բարձրացում, իսկ այս տարվա փետրվարին Մոսկվայի քաղաքային դուման այլընտրանքային ծխախոտը օրենսդրորեն հավասարեցրել է ավանդականին՝ դրանով իսկ կանխելով ցանկացած արտոնյալ շրջանառում: Ներկայումս այս օրինագիծը մտել է Պետական դումա և հնարավոր է շատ մոտ ապագայում հաստատվի: Ի լրումն, մարտի 7-ին Պետդումայի պատգամավոր Գենադի Օնիշենկոն ծխախոտային այլընտրանքային արտադրանքն անվանել է «ռուսաստանի ազգային անվտանգության սպառնալիք»:

Մեկ այլ պատգամավոր՝ Գենադի Կուլիկն էլ պարզապես հասկացրել է, որ «այդ արտադրանքը Ռուսաստանին առհասարակ պետք չէ»: Փաստորեն Philip Morris-ի գովազդած «այլընտրանքը» թույլ չեն տալիս մուտք գործել Ռուսաստան: 

Բնականաբար՝ Philip Morris-ն այս մերժումների հետ չի համակերպվելու և կփորձի ծխախոտի իրացաման խոշորագույն շուկաներից մեկը մուտք գործել հետնամուտքից: Նման հնարավորություն տալիս է ԵԱՏՄ գոյությունը: Ընկերությունը կարող է գոծունեություն սկսել Միության անդամ երկրներից մեկում, և այնտեղից սպասարկել Ռուսաստանի շուկան:

Հավանաբար հենց այս մտադրությամբ է Philip Morris-ն ակտիվացել Հայաստանում, որտեղ ընկերության ներկայացուցչին ընդունել են վարչապետի մակարդակով և կանաչ լույս վառել «Հետազոտությունների և մշակումների (R&D) կենտրոն» հիմնելու մտադրության առջև:

Սակայն Մոսկվայում կրկին մեկ քայլ առաջ են անցել. նախորդ շաբաթ արդեն իսկ կայացվեց որոշում, համաձայն որի՝ «պատժամիջոցների տակ գտնվող» ապրանքների ներմուծումն արգելվելու է նույնիսկ ԵԱՏՄ երկրներից: Ակնկալվում է, որ iQOS-ն ու նմանատիպ այլ նորամուծություններ Ռուսաստանում կհայտնվեն այդ ցուցակում: Պատահական չէ, որ այդ ցուցակի մեծ մասնագետ Օնիշչենկոն արդեն իսկ արտահայտել է իր կարծիքը  խնդրի վերաբերյալ: