Ձեր վստահելի աղբյուրը

Առողջապահությունն ազգային և պետության անվտանգության ապահովման կարևորագույն բաղադրիչներից մեկն է։ Բնականաբար, գիտակցելով ոլորտի նշանակությունը, խորհրդարանական ընտրություններին մասնակցող յուրաքանչյուր քաղաքական ուժ իր նախընտրական ծրագրերում ներկայացրել է ոլորտի զարգացման իր տեսլականը։

Ներկայացնում ենք ապրիլի 2-ին խորհրդարանական ընտրություններին մասնակցող քաղաքական ուժերի նախընտրական ծրագրերում առողջապահության ոլորտին վերաբերող դրույթները:

Հայաստանի Հանրապետական կուսակցությունն իր նախընտրական ծրագրում մեծ ուշադրություն է դարձրել առողջապահության ոլորտին:  «Առողջապահություն» հատվածում մասնավորապես նշվում է.

«Մեզ անհրաժեշտ է առողջ քաղաքացի, և պետության պարտավորությունների մեջ մտնում է հանրային առողջապահական ծառայությունների առավելագույն հնարավոր որակ ապահովելը: Առողջ ապրելակերպը պետք է դառնա մեր կյանքի անբաժանելի մասնիկը: Այդ իսկ պատճառով մեր խնդիրն է ապահովել պետության կողմից երաշխավորված բժշկական օգնություն և սպասարկում ստացող մարդկանց մատուցվող բժշկական ծառայությունների բարձր որակ, ինչպես նաև բժշկական ապահովագրության ինստիտուտի աստիճանական ներդրում։ Անապահովության և սոցիալական արդարության սկզբունքի հիման վրա պետք է տրամադրվի անվճար բժշկական օգնություն: Միաժամանակ, պետությունը պետք է կանգնած լինի անհետաձգելի վիրահատության կարիք ունեցող ցանկացած մարդու կողքին:

Մեր ախտորոշումը. Հայաստանի առողջապահական համակարգն ունի՝

• հատկացվող բյուջետային միջոցների և ստացված արդյունքների անհամաչափություն,
• առողջապահական ենթակառուցվածքների և մասնագիտական ներուժի տարածքային անհամաչափ բաշխում,
• որակյալ բժշկական օգնության և սպասարկման միասնական ստանդարտների բացակայություն,
• առողջապահական ծառայությունների նպատակայնության ապահովման, հատկացվող ֆինանսական միջոցների վերահսկման, որակի կառավարման գործուն մեխանիզմների արդյունավետության ցածր մակարդակ՝ պայմանավորված ոլորտում միասնական էլեկտրոնային համակարգի բացակայությամբ։

Արդյունքում՝
• ՀՀ քաղաքացին հաճախ ստիպված է հավելյալ վճարել պետության կողմից անվճար սահմանված ծառայությունների համար,
• առավել խոցելի խավերի համար հաճախ չի պահպանվում սոցիալական արդարության սկզբունքի իրականացումը։
Մեր նպատակն է. ներկայում գործող բարձր ստվերայնությամբ, ոչ շուկայական մեխանիզմներով իրականացվող գնման համակարգից անցում նպատակայնության, հատկացվող ֆինանսական միջոցների վերահսկման և որակի կառավարման գործուն մեխանիզմների վրա հիմնված առողջապահական համակարգի ձևավորում:

ՀՀ առողջապահական համակարգի արդյունավետությունը և ծառայությունների որակը բարձրացնելու համար գալիք տարիներին անհրաժեշտ է հետևյալ քայլերի փուլային իրականացում՝

• վերանայել պետության կողմից երաշխավորված բժշկական օգնության և սպասարկման ոլորտը կարգավորող օրենսդրությունը։ Հիմնական առողջապահական ծրագրերով անվճար բժշկական օգնության շահառուների շրջանակը որոշելիս՝ հիմքում դնել անապահովության հանգամանքը և սոցիալական արդարության սկզբունքը,
• ներկայում գործող՝ բյուջետային միջոցների բուժհաստատությունների միջև փաստացի բաշխումից աստիճանաբար անցում կատարել առողջապահական ծառայությունների գնման մոդելի՝ միաժամանակ բժշկական ծառայությունների ինքնարժեքի հաշվարկման և գնային քաղաքականության մշակման նպատակով ուժեղացնելով կիրառվող մեթոդաբանական և վերլուծական մոտեցումները,
• տեղայնացնել առավել առաջադիմական համարվող եվրոպական և ամերիկյան բժշկական ասոցիացիաների վավերացված գործելակարգերը և դրանց հիման վրա ներդնել պացիենտների վարման կլինիկական ուղեցույցներ և պարտադիր կատարման գործելակարգեր,
• իրականացնել արտահիվանդանոցային և հիվանդանոցային հատվածների գործառույթների հստակ տարանջատում և ներդնել բժշկական անձնակազմի մասնագիտական գործունեության ստանդարտների և գործունեության արդյունքներով խրախուսական մեխանիզմներ, մշակել և իրագործել պետական ամբուլատոր հաստատություններում առկա թերությունների և խնդիրների վերացմանն ուղղված կադրային, գույքային և մասնագիտական բարեփոխումների ծրագիր։

«Ծառուկյան» դաշինքը առողջապահության ոլորտում գերակա խնդիր է համարում պետական պատվերի համակարգի ամբողջությամբ սերտիֆիկացումը:

Դաշինքի նախընտրական ծրագրի «Առողջապության» բաժնում նշվում է.

«Առողջապահական հիմնարկներում բացառել  անարդարությունը, հիվանդների իրավունքների ոտնահարումը։ Առողջապահական ոլորտում արմատապես փոխել պետական պատվերի տրամադրման համակարգը՝  սոցիալապես անապահով խավերին, զինծառայողներին և օրենքով սահմանված այլ շահառուներին տրամադրել իրենց  հասանելիք   սերտիֆիկատը: Պետական պատվերի համակարգը ամբողջությամբ սերտիֆիկացնել։
• Մարզերում և հատկապես սահմանամերձ համայնքներում լրացնել որակյալ մասնագետների «բացը»՝ սահմանելով արտոնյալ պայմաններ, որոնք գրավիչ կլինեն մասնագետների համար։
• Արգելել անորակ դեղերի ներմուծումը և բացառել դեղերի անհարկի բարձր գների մենաշնորհային  դրսևորումները»:

«Հայկական վերածնունդ» կուսակցության՝ 30 կետից բաղկացած նախընտրական ծրագրում առողջապահության ոլորտը 19-րդ կետում է: ՀՎԿ-ն առաջարկում է.

«Առողջապահության ապահովագրության քաղաքակիրթ համակարգի ներդրում, այս ոլորտում բազմաթիվ չարաշահումների և կոռուպցիոն ռիսկերի պատճառ դարձած պետպատվերի համակարգի փոխարինում հասցեական գումարային սերտիֆիկատներով և բոլոր կարիքավոր քաղաքացիներին դրանց տրամադրում:

Երկրում տարածված հիվանդությունների և վիրահատությունների համար երաշխավորված պետական աջակցության մեխանիզմների ներդրում: Բժիշկների, բուժաշխատողների աշխատավարձերի շարունակական բարձրացում և ինդեքսավորում»:

«Օհանյան-Րաֆֆի-Օսկանյան» դաշինքի նախընտրական ծրագիրը, որն ունի  «365 օր. ամենօրյա փոփոխությունների ժամանակացույց» անվանումը, առողջապահության ոլորտում շեշտը դնում է օրենսդրական դաշտի կատերլագործմանը, ապահովագրական համակարգի ներդրմանը.

«Անհրաժեշտ ենք համարում օրենսդրական դաշտի կատարելագործման և բյուջետային քաղաքականության միջոցով հասնել առողջապահության ոլորտում էական դրական տեղաշարժերի:

Բնակչության բոլոր խավերի բուժսպասարկումը մատչելի դարձնելու նպատակով հարկավոր է կիրառել պարտադիր և կամավոր բժշկական ապահովագրության համակարգի ներդրում՝ հետագայում անցում կատարելով ամբողջական ապահովագրական համակարգի:

Նպատակ ենք հետապնդում, որ ամենամոտ ապագայում քառասուն տարին լրացած ՀՀ յուրաքանչյուր քաղաքացի տարին առնվազն մեկ անգամ ենթարկվի ամբողջական պարտադիր բուժհետազոտության:

Կարևորում ենք պոլիկլինիկաներում և Շտապ օգնության ծառայությունում աշխատողների աշխատավարձեր բարձրացումը:

Պետությունը պետք է անապահով խավերի համար իրականացնի առողջության պահպանման հասցեական քաղաքականություն, ըստ որի՝ պետական միջոցները պետք է հատկացվեն ուղղակիորեն հիվանդներին՝ նրանց հնարավորություն տալով ինքնուրույն ընտրել բուժհաստատությունը:

Կարևորում ենք հիվանդությունների կանխարգելման քաղաքականությունը, ինչը մենք տեսնում ենք ոչ միայն պոլիկլինիկաների ակտիվ գործունեության, այլ նաեւ առողջ ապրելակերպի մշտական քարոզի և մարզաձևերը քաղաքային ու գյուղական համայնքներում զարգացնելու միջոցով»:

«Ելք» դաշինքը ևս իր նախընտրական ծրագրում մեծ ուշադրություն է դարձրել առողջապահության ոլորտին: Հատկանշական է, որ միայն «Ելք» դաշինքն է առաջարկում ծննդատներում ներդնել հոգեբանի ինստիտուտը, կանխելու համար նոր ծնված՝ առողջական խնդիրներ ունեցող երեխաների տեղափոխումը հատուկ հաստատություններ:

«Առողջապահություն» բաժնում մասնավորապես նշված է.

« ա) Պետպատվերի համար պետական բյուջեով նախատեսված գումարը կտրամադրվի ոչ թե հիվանդանոցներին, այլ (սերտիֆիկատի տեսքով) այն հիվանդներին, ովքեր պետպատվերից օգտվելու իրավունք ունեն, և նրանք հնարավորություն կունենան ընտրելու՝ ո՞ր բուժհաստատությունում բուժվել:

բ) Կիրականացվի ՀՀ բոլոր քաղաքացիների առողջության հետազոտություն, որի արդյունքում կստեղծվի քաղա- քացիների առողջության վերաբերյալ տեղեկատվական բազա: Բազայի ձևավորման արդյունքում ռիսկային խմբերը պարբերաբար կենթարկվեն պարտադիր հետազոտության՝ հիվանդությունների զարգացումը կանխելու համար:

գ) Հաջորդ հինգ տարիների ընթացքում առողջապահությանը հատկացվող բյուջետային միջոցները կկրկնապատկվեն:

դ) Դեղերի արտադրությունը և վաճառքը կազատվեն ավելացված արժեքի հարկից:

ե) ԵՄ-ում, ԱՄՆ-ում, Կանադայում, Ճապոնայում և Ավստրալիայում գրանցված դեղերը Հայաստանում ինքնաբերաբար գրանցված կհամարվեն:

զ) Երրորդ, չորրորդ երեխայի ծննդյան պետական միանվագ դրամական օգնության չափերը կկրկնապատկվեն, հինգերորդ և վեցերորդ երեխայի ծննդյան դեպքում՝ կեռապատկվեն:

է) Ծննդատներում կներդրվի հոգեբանի ինստիտուտը, կանխելու համար նոր ծնված՝ առողջական խնդիրներ ունեցող երեխաների տեղափոխումը հատուկ հաստատություններ, և կստեղծվի ընտանիքների աջակցության մշտական ծառայություն, կզարգացվեն խնամատարության և որդեգրման ինստիտուտները»:

Ըստ «Ելք»-ի ծրագրի՝  4-րդ և 5-րդ կետերում նշված միջոցառումների արդյունքում առաջիկա մեկ տարվա ընթացքում դեղերի գները կնվազեն:

«Հայ Յեղափոխական Դաշնակցություն» կուսակցությունը, կարևորելով քաղաքացուն բժշկական մատչելի և որակյալ ծառայության տրամադրումը, նախընտրական ծրագրում նշում է.

«Ստեղծել առողջապահական ապահովագրության այնպիսի համակարգ, որ մեր որևէ հայրենակից զուրկ չլինի բուժում ստանալու հնարավորությունից: Որևէ մեկը չպետք է տառապի կամ մահանա, քանի որ դեղի կամ բժշկի փող չունի»:

«Կոնգրես-ՀԺԿ»  դաշինքը ծրագրում «Առողջապահություն և Սոցիալական Արդարություն»  ընդհանուր բաժնում  նշվում է՝ «Առողջապահության ոլորտի պետական բյուջետային ֆինանսավորումը հասցնել ՀՆԱ առնվազն 3 տոկոսի։ Ներդնել պարտադիր համընդհանուր բժշկական ապահովագրության համակարգ»:
Դաշինքը առաջարկում է գյուղատնտեսության ոլորտում ևս պետական աջակցությամբ ստեղծել ապահովագրական համակարգ, որը գյուղատնտեսությունը կպաշտպանի ցրտահարությունից, կարկտահարությունից և այլ բնական աղետներից»:

«Ազատ դեմոկրատների» նախընտրական ծրագրի «Բնակչության եկամուտներ, զբաղվածություն, ծնելիություն, հանրային և սոցիալական ծառայությունների ոլորտ»  բաժնում ասվում է.

«Առողջապահության բնագավառում անցում հավաստագրային ֆինանսավորման։ Պետությունը առողջապահության պետական հաստատված ծրագրի շրջանակներում պետք է անցնի հավաստագրային ֆինանսավորման։ Պետք է ֆինանսավորվեն ոչ թե առողջապահական հիմնա՚րկություններն ու ձեռնարկությունները, այլ առողջապահական խնդիրներ ունցող քաղաքացիները։ Ներկայումս այս մեթոդը կիրառվում է միայն ծննդօգնության ու ծննդաբերության դեպքում։ Մոտեցման համատարած կիրառման դեպքում կբարձրանա բժշկական ծառայությունների որակն ու մատչելիությունը, կբարելավվի ֆինանսական հոսքերի կառավարելիությունը, կնվազի կոռուպցիան։

Առողջապահության ոլորտի պետական բյուջետային ֆինանսավորումը պետք է կազմի ՀՆԱ-ի առնվազն 2.75%-ը (ներկայումս 2.2%)։ Արդյունքում, նկատի ունենալով նաև մասնավոր տրանսֆերտները, առողջապահության ֆինանսավորումը պետք է կազմի ՀՆԱ-ի առնվազն 5-5.5%-ը։

Առողջապահության ոլորտում պետական պատվերի համավճարների ձևով իրացում։ Պետության հաշվին բուժօգնություն ստանալու միակ մեխանիզմը համավճարների ձևով ֆինանսավորումն է։ Նույնիսկ չնչին, օրինակ, պետական պատվերի դեպքում բուժման ընդհանուր ծախսերի մեջ քաղաքացիների կողմից 5%-ի չափով համաֆինանսավորման պարագայում, կոռուպցիոն ռիսկերը կտրուկ նվազում են, իսկ առողջապահության ֆինանսական արդյունավետությունը շեշտակիորեն աճում է։

Առողջապահության ոլորտում պետական պատվերի մրցութային տեղաբաշխում: Միայն մրցույթում հաղթած կազմակերպություններին պետք է իրավունք տալ հավաստագիր ընդունել քաղաքացիներից»:

Հայաստանի կոմունիստական կուսակցությունն իր նախընտրական ծրագրում ևս կարևոր տեղ է հատկացրել առողջապահության ոլորտին:

Մասնավորապես «Առողջապահության» բաժնում նշված է.

«Առողջապահությունը ազգային անվտանգության հիմնախնդիր է: Առողջապահության համակարգին 2017թ. հատկացվելու է բյուջեի ծախսային մասի 4.3%-ը (85.7 մլրդ դրամ), որն առաջացնում է լրջագույն խնդիրներ մարդու առողջության վերականգնման և պահպանման հարցերում: Այդ ոլորտում առկա իրավիճակը պահանջում է արմատական μարեփոխումներ: Վճարովի բուժումը, պետպատվերի սահմանափակությունը ու համաֆինանսավորման համակարգը սոցիալապես անապահով խավերին զրկում է լիարժեք բուժման հնարավորությունից:

Պետական պատվերը շատ հիվանդությունների՝ հատկապես շարունակական բուժում պահանջող չարորակ նորագոյացություններով հիվանդներին (8500-ից ավելի) բուժվելու համար, լավագույն դեպքում, ապահովում է բուժման ծախսերի 30%-ը: Պետության հոգածությունը առողջապահական համակարգում պետք է լինի գերակա ուղղություն սոցիալապես անապահով և սոցփաթեթներից չօգտվող մարդկանց համար: Առողջապահական ապահովագրության համակարգը անհրաժեշտ է բարեփոխել՝ ստեղծելով նաև առողջապահական հիմնադրամ, պետական, բարեգործական և այլ միջոցների ներարկման հաշվին:

Դեղագործության ոլորտում անհրաժեշտ է մեծացնել տեղական արտադրության ծավալները, նկատի ունենալով, որ Հայաստանում արտադրվող դեղերը կազմում են երկրում իրացվող դեղերի մոտավորապես 10%-ը: Անհրաժեշտ է միջոցներ հատկացնել Հայաստանում մշակված և նախակլինիկական փորձաշրջանն անցած մեկ տասնյակից ավելի դեղերի արտադրման համար: Խիստ հսկողություն սահմանել դեղերի որակի և օգտագործման ժամկետների վրա: Դեղերի վրա չկիրառել ավելացված արժեքի հարկը: ՀՆԱ-ի շարունակական աճին զուգընթաց մեծացնել անվճար բուժօգնության ֆինանսական հատկացումները»: