Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Տեղեկատվության ազատության մասին» օրենքում մի շարք փոփոխություններ կկատարվեն,- այս մասին այսօր օրենքի նախագծի վերաբերյալ կազմակերպած կլոր-սեղան քննարկման ժամանակ ասաց ՀՀ արդարադատության նախարարի տեղեկալ Սուրեն Քրմոյանը։

Նա նշեց, որ «Տեղեկատվության ազատության մասին» նոր օրենքի կենսագործման համար քննարկվում է տեղեկատվության ազատության լիազոր մարմին ստեղծելու նախագիծը. «Նախատեսվում է այդպիսի մարմին ստեղծել՝ Մարդու իրավունքների պաշպանի գրասենյակին առընթեր, խորհրդի տեսքով: Մեզ համար լրացուցիչ պետական մարմին ստեղծելը ինքնանպատակ չէ: Եթե քննարկումների արդյունքում դա նպատակահարմար չհամարվի, այդ մարմնի համար նախատեսված լիազորությունները և պատասխանատվության կդրվեն ՄԻՊ-ի և դատական համակարգի կառույցների վրա»։

Լրագրողների հետ զրույցում Քրմոյանն ասաց, որ նախարարությունը շուրջ երկու տարի է քաղհասարակության հետ աշխատում է տեղեկատվության ազատության ոլորտի օրենսդրության կատարելագործման ուղղությամբ։

«Ընդունել ենք ենթաօրենսդրական ակտեր գործող օրենքից, բայց ի հայտ են եկել խնդիրներ, որոնք օրենքի կարգավորման առարկա են և փորձել ենք մեր գործընկերների հետ լուծումներ տալ օրենքում։ Հիմնական խնդիրը հետևյալն է՝ ապահովել սահմանադրությամբ ամրագրված տեղեկություններ ստանալու մարդու իրավունքը և ծառայեցնել տեղեկատվության ազատությունը որպես արդյունավետ պետական կառավարման համակարգ ունենալու գործիք, ինչպես նաև որպես հակակոռուպցիոն գործիք, քանի որ ինչքան թափանցիկ են պետական մարմինները, ՏԻՄ-երը, ինչքան քաղաքացիների համար տեղեկությունները բաց են, այնքան կոռուպցիոն ռիսկերը ցածր են։ Հիմնական թիրախներն ընտրվել են այն չկարգավորված հարաբերությունները, որոնք ծագել են նախորդ օրենքի ընդունման ժամանակից, մասնավորապես տեղեկատվական տեխնոլոգիաների զարգացմամբ պայմանավորված տեղեկատվության ազատության համապատասխան գործիքների ամրագրելուն»,- նշեց նա։

Քրմոյանն օրինակ բերեց, որ օրենքում ամրագրել են տեղեկատվության ազատության միասնական էլեկտրոնային հարթակի գաղափարը, որը թույլ է տալու քաղաքացիներին, կազմակերություններին հարթակի միջոցով բոլոր պետական մարմիններին հարցումներ կատարել և տեղեկատվություն ստանալ, բացի դրանից փորձել են լուծել էլեկտրոնային հարցումների հետ կապված բոլոր այն խնդիրները, որոնք ծագում էին օրինակ վճարովի տեղեկատվության հետ կապված։

«Որպես հիմնական սկբունք ամրագրվել է, որ տեղեկության տրամադրումն անվճար է, բացառությամբ օրենքով նախատեսված դեպքերի, վճարն էլ կարող է գանձվել բացառապես մեծածավալ փաստաթղթերի համար, միայն այդ փաստաթղթերի պատրաստման և առաքման ծախսերը»,-ասաց նախարարի տեղակալը։

Կլոր-սեղանի կազմակերպիչ Գերմանական միջազգային համագործակցության ընկերության (GIZ) փորձագետ, Համբուրգի համալսարանի պրոֆեսոր Օտտո Լուխտերհանդթի խոսքով՝ 2003 թվականին Հայաստանում ընդունված տեղեկատվության ազատության մասին օրենքն ունի բազմաթիվ թերություններ և տեխնիկական առումով այս օրենքի նախագիծը դեռևս բարելավման կարիք ունի:

«Ամենասկզբում, գուցե և հենց առաջին հոդվածում պետք է հղում արվի սահմանադրության 51-րդ հոդվածին, որը հենց վերաբերում է տեղեկատվության ազատությանը։ 2015 թվականին բարեփոխված սահմանադրության 51-րդ հոդվածը շատ մանրամասն է կարգավորում մատչելիությունը պաշտոնական տեղեկատվության քաղաքացիների համար, նկատի ունեմ այն տեղեկությունները, որոնք ունեն պետական մարմինները, ՏԻՄ-երը և այլն։ Սա շատ ժամանակակից և ակտուալ կարգավորում է, եթե համեմատենք այսօրվա այլ երկրներում գործող օրենքների հետ»,- ասաց նա։

Գերմանացի փորձագետի կարծիքով՝ չինովնիկները միշտ էլ ձգտել են գաղտնի պահել սովորական քաղաքացուց տեղեկությունները, քանի որ տեղեկություն ունենալը նշանակում է նաև իշխանություն ունենալ։

«Պետությունը պարտավոր է ուղղված լինել քաղաքացու շահերին և ըստ այս օրենքի ապահովված է հենց այն հանգամանքը, որ պետությունն ապահովի քաղաքացու համար անհրաժեշտ տեղեկատվությունը։ Սակայն, մյուս կողմից, բնականաբար, այդ ազատությունը ենթարկվում է նաև որոշակի սահմանափակումների, և դա արտացոլված է նաև այս օրենքում։ Երբ խոսում ենք տեղեկատվության ազատության այս հիմնական իրավունքի մասին, պետք է հաշվի առնել, որ այստեղ հնարավոր է նաև բախումներ պետության և քաղաքացու շահերի միջև, կարող են լինել օրինակ պետական, ծառայողական, հեղինակային իրավունքի գաղտնիքներ և վերջապես կան նաև անձնական տվյալների գաղտնիքներ, որոնք պետք է ապահովված լինեն»,- մանրամասնեց Օտտո Լուխտերհանդթը։