Ձեր վստահելի աղբյուրը

«ՆԱՏՕ հանրային դիվանագիտություն» ծրագրի շրջանակներում օրերս Ծաղկաձորում անցկացված սեմինար-քննարկման շրջանակներում պաշտպանական ոլորտի բարեփոխումների, մարտահրավերների շուրջ Panorama.am-ի թղթակցի հետ զրույցում իր տեսակետներն է հայտնել «Տարածաշրջանային հետազոտությունների կենտրոնի» տնօրեն Ռիչարդ Կիրակոսյանը:

Panorama.am- Պարոն Կիրակոսյան, հաշվի առնելով այն փաստը, որ մենք գտնվում ենք «ոչ պատերազմ, ոչ խաղաղություն» իրավիճակում, պաշտպանական ոլորտի զարգացումն առաջնային կարևորության հարցերից է: Ինչ եք կարծում, այդ հանգամանքից ելնելով բարեփոխումներն ինչ մակարդակի հրատապություն ունեն, և ինչպիսին պետք է լինեն:

Ռ. Գիրագոսյան- Առաջին հերթին կարևոր է նշել, որ մենք չենք ապրում այնպիսի տարածաշրջանում որտեղ ոչ պատերազմ է ոչ խաղաղություն: Ցանկանում եմ պնդել, որ Հայաստանն իր անկախության առաջին իսկ օրվանից բախվում է մի իրականության հետ, որտեղ միշտ կա պատերազմի ռիսկ: Դա նշանակում է, որ պաշտպանական և ռազմական բարեփոխումները Հայատսնայնան իրականության մեջ առաջին իսկ օրվանից առաջնային կարևորություն են ունեցել: Այլ կերպ ասած՝ պաշտպանության առումով մենք մենք չենք կարող այդ ամենին լուրջ չվերաբերվել: Անցյալ տարվա ապրիլից ամենակարևոր բանը, որ մենք սովորեցինք, դա ոչ թե ռազմական գործողություններն էին, այլ այն, որ մենք կարողացանք դասեր քաղել դրանից: Ուստի դա նաև նշանակում է, որ Հայաստանում պաշտպանական բարեփոխումների էությունը կայանում է նաև նրանում, որ մենք պետք է պատրաստվենք հաջորդ պատերազմին:
Իսկ Ադրբեջանը շարունակում է պատրաստվել նախկին պատերազմին: Դա նշանակում է, որ մենք ունենք որակական առավելություն: Ռազմական այդ ոլորտում կարևոր է ոչ թե քանակը, այլ որակը: Եվ պաշտպանության բնագավառում կան մի քանի բարեփոխումներ, որոնք յուրահատուկ են Հայաստանի համար և շատ կարևոր: Օրինակ՝ ռազմական կրթությունը Հայաստանի համար ավելի կարևոր է, քան մնացած երկրներում, որովհետև այն ավելի շատ կենտրոնանում է հոգեբանական զարգացվածության վրա: Երկրորդ կարևոր ոլորտն այն է, որ հիմնական շեշտադրումն արվում է ոչ թե զինվորականության բարձր, այլ ավելի ցածր դասի վրա: Այլ կերպ ասած՝ այժմ ղեկավարումը լիդերությունը գալիս է ոչ թե վերևից, այլ ներքևից: Այսօրվա կապիտանները մայորները և փոխգնդապետերն ու գնդապետերը ավելի կարևոր են քան ավելի բարձրերը: Սա ոչ թե քննադատություն է, ուղղված գեներալներին, այլ իրականություն: Քանի որ նախկինում ոչ թե գեներալներն են ունեցել ռազմական փորձ, այլ կապիտանները և միջին սպայական դասի ներկայացուցիչները: Եվ մյուս տարբերությունն այն է, որ այժմյան գեներալները խորհրդային միության դպրոցն են անցել, իսկ ավելի երիտասարդ սպաները հայկական ռազմակրթական համակարգի հետնորդ են: Եվ անցած տարվա ապրիլից հետո երկրորդ փաստը, որ պետք է ընդունել, ինչն անշուշտ, ընդունվեց, այն էր, որ կոռուպցիան շատ մեծ վտանգ է ներկայացնում մեր անվտանգությանը:

Panorama.am-Բարեփոխումների տիրույթում կարելի է դիտարկել նաև ռազմարդյունաբերության զարգացմանը խթանելու հանգամանքը: Ինչպե՞ս կգնահատեք Հայաստանի ռազմարդյունաբերության զարգացման քայլերը:

Ռ. Գիրագոսյան- Պատճառը որ ես դրական եմ վերաբերվում այս ամենին այն է, որ մենք այժմ բարեփոխումների նոր փուլի մեջ ենք: Մենք այլևս չենք բավարարվում նրանով, որ մեզ համեմատենք Ադրբեջանի հետ: Մենք արդեն մեզ համեմատում ենք ինքներս մեզ հետ՝ հիմնվելով մեր պահանջների ու չափանիշների վրա: Լավատեսությանս երկրորդ պատճառն այն է, որ այժմ հիմնվում ենք ավելի շատ ուսումնասիրությունների ու գիտության վրա, որը նաև բարեփոխումների ապագան է: Օրինակ, ռազմադաշտը փոխվում է ռոբոտների և նոր տեխնոլոգիաների առկայութմաբ: Ինչքան էլ որ հեգնական է կամ տարօրինակ է հնչում, Հայաստանն այս ոլորտում աշխարհի առաջատար երկրների շարքում է: Եվ ի տարբերություն Հայաստանի տնտեսության խնդիրներին՝ օլիգարխիա, կոռուպցիա և այլն, ռազմական արդյունաբերությունը ավելի բաց է: Երկրորդ խնդիրն այն է, որ գիտության մեջ շատ քիչ են ներդրումներ կատարվում վերջին տարիներին: Սա նաև առիթ կդառնա, որպեսզի նորից վերադառնանք դրան, որովհետև խորհրդային ժամանակաշրջանում պաշտպանական և գիտական ոլորտները Հայաստանում բարձր մակարդակի վրա են եղել: Իրականում պաշտպանական համակարգի բարեփոխումներն այնքան էլ կախված չեն քաղաքականությունից: Ուստի կատարվելու են այդ բարեփոխումները:

Panorama.am- Եկեք խոսենք մարտահրավերներից: Չավարտված այս պատերազմը ստիպում է միշտ պատրաստ լինել հաղթահարելու որոշակի մարտահրավերներ ու նաև պատրաստ լինել սպասվող մարտահրավերներին ու սպառնալիքներին: Գիտենք նաև որ Ադրբեջանը շարունակ զինվում է՝ ավելացնելով իր սպառազինության քանակն ու տեսականին, կարծես վաղը պետք է սկսվեն պատերազմական գործողությունները: Ինչպիսի սպառնալիքներ կան մեր առջև ծառացած:

Ռ. Գիրագոսյան- Մենք պետք է պատրաստվենք այն սպառնալիքներին, որոնց մասին անգամ տեղյակ չենք: Օրինակ ամերիկյան պաշտպանական ոլորտը բավականին ուժեղ էր, սակայն նրանք չէին կարող կանխագուշակել թե որտեղից կարող է գալ սպառնալիքը (նկատի ունի 2001թ.-ի սեպտեմբերի 11-ի ահաբեկչությունը – հեղ.): Այլ կերպ ասած՝ մենք պետք է պատրաստ լինենք այնպիսի մարտահրավերների, որոնք կարող են սպառնալ Մեծամորին: Պետք է պատրաստ լինենք երկրաշաչժի վտանգին, անգամ Վրաստանի կամ Թուրքիայի քայլերին: Այլ կերպ ասած՝ մենք պետք է պատրաստ լինենք ոչ միայն Ադրբեջանի այլ նաև նրա ընկերների քայլերին:

Հարցազրույցը՝ Վահագն Սարոյանի