Ձեր վստահելի աղբյուրը

ԵԱՀԿ Ժողովրդավարական հաստատությունների և Մարդու իրավունքների գրասենյակը նախօրեին հրապարակել է 2017 թվականի ապրիլի 2-ին Հայաստանում տեղի ունեցած խորհրդարանական ընտրությունների դիտորդական առաքելության վերջնական, ամփոփիչ զեկույցը: Զեկույցում գնահատականներ են հնչեցված ընտրական գործընթացի բոլոր փուլերի, իրավական դաշտի, ընտրական գործընթացում ներառված սուբյեկտների գործունեության մասին, արված են արձանագրված խնդիրների հիման վրա դիտարկումներ և այդ հիմքով ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի կողմից հնչեցված են առաջարկներ, որոնք կոչված են ավելի բարելավելու ընտրական գործընթացները:

Զեկույցի համաձայն՝ միջազգային դիտորդական առաքելությունը խորհրդարանական ընտրությունները գնահատում է որպես «լավ կազմակերպված և հիմարար ազատություններն ընդհանուր առմամբ պահպանված»: Ընտրությունները կարգավորող իրավական դաշտը դիտորդները բնութագրել են որպես համապարփակ: Անդրադառնալով ԿԸՀ-ի գործունեությանը՝ դիտորդները նշել են, որ ընտրությունների կազմակերպման ողջ գործընթացում ԿԸՀ-ն պահպանել է բոլոր իրավական վերջնաժամկետները և գործել է արդյունավետ.

«Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը պահպանել է բոլոր իրավական
վերջնաժամկետները և իր գործունեությունն իրականացրել է թափանցիկ ձևով՝ գործելով կոլեգիալության սկզբունքի հիման վրա և արդյունավետորեն։ Այն հրապարակել է մի շարք պարզաբանումներ Ընտրական օրենսգրքի վերաբերյալ՝ մեծամասամբ ՀԿ-ների կողմից ներկայացված դիմումների հիման վրա, և նախաձեռնողաբար արձագանքել է քարոզարշավի ընթացքում տեղ գտած խախտումներին»,- նշված է զեկույցում:

Ընտրական օրենսգրքի վերաբերյալ զեկույցում դրական է գնահատվում այն հանգամանքը, որ օրենսգրքի մշակումը և ընդունումը եղել է լայն կոնսոլիդացիայի միջոցով, և որ հաշվի են առնվել թե Վենետիկի հանձնաժողովի և թե ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի մի շարք առաջարկություններ ու դիտողություններ:

ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի դիտորդական առաքելությունը զեկույցում արձանագրել է, որ մինչև բուն ընտրական փուլը, պատկան մարմինները միջգերատեսչական համագործակցության ընդլայնման արդյունքում բարձրացրել են ընտրողների ցուցակների ճշգրտությունը: Միաժամանակ, զեկույցը հանրության շրջանում ընտրական գործընթացի հանդեպ վստահության բարձրացման տեսանկյունից կարևոր ձեռքբերում է համարում արդեն ընտրություններից հետո ընտրողների ստորագրված ցուցակների օրինակների հրապարակումը:

Հանրության շրջանում ընտրական գործընթացի հանդեպ վստահության բարձրացման առումով հաջորդ կարևոր կատարված քայլն, ըստ զեկույցի, ընտրողների ինքնության ստուգման էլեկտրոնային սարքերի նորամուծությունն է.«Ընտրությունների օրն ընտրողների ինքնությունը ստուգվել է ընտրողների ինքնության ստուգման էլեկտրոնային սարքերի միջոցով, որոնք արդյունավետ են աշխատել։ Սկանավորվել են ընտրողների մատնահետքերը, ինչը ԿԸՀ-ին հնարավորություն է ընձեռել կատարելու խաչաձև ստուգումներ՝ բազմակի քվեարկության հնարավոր դեպքերը բացահայտելու համար: Առաջին անգամ՝ ընտրությունների հաջորդ օրը հրապարակվեցին տեղամասային ընտրական հանձնաժողովների՝ ընտրողների ստորագրված ցուցակների սկանավորված օրինակները, ինչը ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ ընտրությունների դիտորդական առաքելության բոլոր զրուցակիցները դիտարկել են որպես այլ անձի փոխարեն քվեարկությունը կանխող կարևոր զսպող միջոց, թեև  բացահայտվում էին ընտրողների անձնական տվյալները»,- ասված է զեկույցում:

Կուսակցությունների, կուսակցական դաշինքների և թեկնածուների գրանցման գործընթացն, ըստ զեկույցի, եղել է համընդգրկուն, իսկ արդեն բուն քարոզարշավի ընթացքում էլ բոլոր մասնակից սուբյեկտները հիմնականում կարողացել են առանց սահմանափակումների քարոզարաշավ անցկացնել: Նմանապես զեկույցը փաստում է, որ ընտրությունների և հատկապես քարոզարշավի լուսաբանումը եղել է հիմնականում հավասարակշռված և ընդգրկուն. «Դրական է այն հանգամանքը, որ համացանցային ազատության հարցում միջամտություն առկա չէ, ինչը նպաստում է քաղաքական բազմակարծության ընդլայնմանը լրատվությունում: ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի ընտրությունների դիտորդական առաքելության կողմից լրատվամիջոցների մշտադիտարկումը ցույց է տվել, որ քարոզարշավի ժամանակահատվածում հանրային հեռուստաընկերությունն իր լուրերի թողարկումներում հավասարաչափ է լուսաբանել բոլոր մասնակիցներին»,- նշված է զեկույցում:

Բուն ընտրությունների օրվա հետ կապված դիտորդական առաքելության անդամներն արձանագրել են, որ ընտրությունների օրն ընդհանուր առմամբ անցել է հանգիստ և խաղաղ,  հիմնականում պահպանվել են քվեարկության ընթացակարգերը, իսկ քվեարկության արդյունքների հաշվարկն իրականացվել է թափանցիկ կերպով:

ԵԱՀԿ ԺՀՄԻԳ-ի կողմից ներկայացված զեկույցը նաև ներառում է ընտրական գործընթացում արձանագրված խնդիրների մասին դիտարկումների հիման վրա առաջարկներ: Ըստ այդմ, օրինակ զեկույցում իշխանություններին ու կուսակցություններին առաջարկվում է ընտրությունների օրինականության նկատմամբ հանրության վստահությունը բարձրացնելու, ներառյալ՝ ձայներ վաճառելու և գնելու հարցում հանրությանը տարհամոզելուն ուղղված լուրջ միջոցներ ձեռնարկել: Դիմում բողոքների վերաբերյալ զեկույցում առաջարկվում է, որ գործընթացին առնչվող դիմում բողոքների քննարկումը պետք է կազմակերպվի և իրականացվի պատշաճ կերպով, ընտրական ժամանակահատվածի ընթացքում և նախքան ընտրությունների արդյունքների ամփոփումը:

Առաջարկվում է նաև կազմակերպել ընտությունների հարցերով զբաղվող անձնակազմի, ինչպես նաև ընտրական գործընթացի կարևոր սուբյեկտ համարվող քաղաքացիների խորացված ուսուցանում, ընտրական ցուցակներում ներառված հասցեների և ընտրողների անձնական տվյալների ճշգրտմանն ուղղված միչգերատեսչական համագործակցության խորացում, հոգեկան խնդիրներ ունեցող անձնանց ընտրական իրավունքների վրա դրված  սահմանափակումների վերացում, կին թեկնածուների թվի ավելացում և այլն: