Տիզբոնից մինչև Մոսկվա. «առերես ուրացումը» և անդամակցությունը ԵԱՏՄ-ին
Գրեթե չորս տարի է անցել Եվրասիական տնտեսական միությանը (ԵԱՏՄ) Հայաստանի անդամակցության որոշումն ընդունելուց ի վեր, սակայն լայն հանրության կողմից այն այդպես էլ չի ընդունվում որպես սեփական կամքի դրսևորում: Նույնիսկ եթե պետական պաշտոնյաների հիմնավորումները համարենք ճիշտ և ընդունենք, որ այդ միությանն անդամակցությունը բխում էր Հայաստանի կենսական շահերից, այս տարիների ընթացքում ԵԱՏՄ անդամակցությունը դեռևս էական ազդեցություն չի ունեցել հայաստանցու կյանքի վրա, որ այն համարվի միանշանակորեն անհրաժեշտ ու ռազմավարական կարևորության քայլ: Գուցե ստեղծված աշխարհաքաղաքական իրավիճակում ԵԱՏՄ անդամակցությունն իրոք անխուսափելի էր, եթե հատկապես հաշվի առնենք Հայաստանի վարած արտաքին քաղաքականությունը, որի բազմավեկտորության մեջ ռուսական վեկտորը միշտ էլ գերակայող է եղել:
Ինչև, ԵԱՏՄ անդամակցությունից խոստացված տնտեսական օգուտները անմիջապես չեն երևում` հիմնականում արևմտյան պատժամիջոցների պատճառով Ռուսաստանի տնտեսության ծանր վիճակի պատճառով, իսկ անվտանգության առումով իրավիճակն առանձնապես չի բարելավվել:
Ահա այս ամենի ֆոնի վրա ԵԱՏՄ անդամակցությունը հիշեցնում է Վարդանանց առերես ուրացումը Տիզբոնում, որտեղ մահապատժի սպառնալիքի տակ հայ նախարարները հրաժարվեցին իրենց հավատքից: Նմանատիպ բան կատարվեց նաև ԵԱՏՄ անդամակցության ժամանակ` Հայաստանը առերես դարձավ «եվրասիական» երկիր, բայց խորքում մնալով «եվրոպական ձգտումներով ժողովուրդ»։ ԵԱՏՄ անդամակցությունը չդարձավ ժողովրդական, հանրային լայն աջակցություն ունեցող նախաձեռնություն: Այն մնաց օտարված, ու Հայաստանի համար անվտանգության նկատառումներով իրականացված ծրագիր։ Ահա Եվրոպական միության հետ մերձենալու հեռանկարը միշտ էլ գրավիչ է մնում և ԵՄ հետ կնքվելիք վերաբանակցված պայմանագիրը շարունակում է հանրային ուշադրության կենտրոնում լինել։
Մի էական տարբերություն կա ներկայի և Վարդան Մամիկոնյանի ժամանակակիցների միջև: Վերջիններս՝ նախարարների Հայաստան վերադառնալուց հետո ապստամբեցին, պայքարեցին իրենց հավատքի համար: Ճիշտ է, արդյունքում ունեցան «բարոյական հաղթանակ», բայց գոնե պայքարեցին:
Իսկ ներկայումս ապստամբությունն էլ «բարոյական» է ու նույնիսկ երևակայական: ԵԱՏՄ անդամակցությունից դժգոհությունները հաճախ բարոյական ու զգացմունքային դաշտում են, որն ավելի շուտ բխում է անզորությունից ու իրական այլընտրանքների բացակայությունից: Որոշ դեպքերում դրանք հատում են նաև պոպուլիզիմի սահմաններն ու դառնում ամբոխահաճո մտավարժանքներ։
ԵԱՏՄ-ն ինքնին դինամիկ կազմակերպություն չէ և զարգացման մշուշոտ հեռանկարներ ունի: Այս փուլում կարևոր է քաղել դրանից բխող հնարավոր օգուտները, բայց միաժամանակ ապահովել, որ հանրությունը մշտապես ունենա պետության զարգացման ուղիների վերաբերյալ կենսունակ այլընտրանքներ: Բազմակարծությունը ժողովրդավարության անբաժան պայմաններից է: Եթե կարծիք կա, որ ԵԱՏՄ-ից դուրս Հայաստանը կարող է ավելի լավ հեռանկար ունենալ, ապա այն պետք է պատշաճ մատուցվի հանրությանը և հիմնավորված բանավեճի միջոցով հարաբերվի հակառակ կարծիքի հետ:
Երկրի համար ճակատագրական որոշումները պետք է ընդունվեն ժողովրդի հնարավորինս լայն ընդգրկմամբ, այլապես, քաղաքական գործընթացներից դուրս մնացած ժողովրդին դժվար կլինի մոբիլիզացնել իրական ու երևակայական «փղերի» դեմ պայքարելու համար:
Աննա Մկրտչյան, քաղաքագետ
Լրահոս
Տեսանյութեր
ԱՄՆ-ում հրդեհների հետևանքով մոխրացել է Սահակ-Մեսրոպ հայ քրիստոնյա վարժարանը
