Որքան է Հայաստան-ԵՄ նոր համաձայնագրի ստորագրման գործակիցը
Վերջին շրջանում Հայաստան-ԵՄ կնքվելիք համաձայնագրի վերաբերյալ լուրերին ծանոթանալուց հետո անդիմադրելի ցանկություն է առաջանում այցելելու բուքմեյքերական ընկերություններ խաղադրույք կատարելու համար: Ճիշտ է` դեռ միանշանակ չէ, թե որ ելքի` ստորագրման, թե չստորագրման վրա արժե խաղադրույք անել, բայց որ կանխատեսումների պակաս չկա` դա փաստ է: Ով ասես, որ չի ալարում, խրոխտ կեցվածքով ու սեփական անսխալականության մեջ համոզված, պնդում է իր տեսակետը՝ կապված ստորագրման հավանականության մասին:
Հանրային հետաքրքրությունը նման կարևոր միջազգային փաստաթղթղի նկատմամբ տրամաբանական կլիներ, եթե չլինեին նման կերպ ուռճացված ակնկալիքները կամ անխուսափելի ձախողման սպասումը: Ենթադրենք նոյեմբերին չստորագրվեց, ասենք ստորագրվեց 2018թ. հունվարին կամ մարտին, դրանից ինչ է փոխվելու: Մեծ հաշվով` ոչինչ:
Չնայած հավաստիացումներին, որ անգամ հնարավոր ձգձգման պատճառը տեխնիկական է՝ թարգմանություն, բյուրոկրատիա, իրավական հաստատում, գրեթե ոչ ոք արժանահավատ չի համարում դրանք, կարծելով, որ տեխնիկական խնդիրները հենց այնպես չէին կարող առաջանալ. դրանց հետևում թաքնված են այլ հանգամանքներ` քաղաքական, աշխարհաքաղաքական, տնտեսական:
Հիմա ստացվում է, որ Հայաստանը և Եվրոպական միությունը բարձր մակարդակով հայտարարում են համաձայնագրի կարևորության մասին, որի բանակցման համար մոտ 7 տարի ջանք ու ժամանակ են ծախսել, և այն ստորագրելու պատրաստակամության մասին, սակայն կա կասկած, որ կողմերը ոչ ամբողջովին են անկեղծ իրենց հայտարարություններում:
Հարկ է նշել, որ նոյեմբերին Բրյուսելում կայանալիք Արևելյան գործընկերության գագաթնաժողովին թեկուզ և տեխնիկական պատճառներով այս համաձայնագրի չստորագրումը եվրոպական կողմի համար նույնչափ, եթե ոչ ավելի անցանկալի զարգացում է, ինչքան որ Հայաստանի համար: Երկու տարին մեկ տեղի ունեցող գագաթնաժողովների ընթացքում ի մի են բերվում Արևելյան գործընկերության շրջանակներում կատարված աշխատանքները և ուրվագծվում են առաջիկա անելիքները: Հաշվի առնելով աջակողմյան պոպուլիզմի աճը Եվրոպայում և Ռուսաստանի ակտիվ դիմադրությունը` Արևելյան գործընկերության հռչակված նպատակների իրագործումը մոտ ապագայում դժվար կլինի պատկերացնել: Այդուհանդերձ, այս նախաձեռնության աջակիցներին պետք է իրական ու կոնկրետ արդյունքներ, առաջընթաց` հիմնավորելու համար Արևելյան գործընկերության կենսունակությունը և պետքականությունը:
Հայաստանին ևս պետք է այս համաձայնագիրը, որը թեպետ որոշակիորեն, հատկապես առևտրի մասով տարբերվում է 2013թ. փաստաթղթից, բայց և նշանակալի զարգացում է համեմատած ներկայումս գործող 1996թ.-ին կնքված Հայաստան-ԵՄ Գործընկերության և համագործակցության համաձայնագրից: Հայաստան-ԵՄ նոր համաձայնագիրը չի կոչվելու ասոցացման համաձայնագիր, ինչպես Արևելյան գործընկերության մի շարք այլ պետությունների դեպքում է, այլ կոչվելու է Համապարփակ և ընդլայնված համագործակցության համաձայնագիր: Այն լավ հիմք է լինելու ԵՄ-ի հետ գրեթե բոլոր ոլորտներում խորացված գործակցության համար, և ապահովելու է Հայաստանի հռչակած բազմավեկտոր արտաքին քաղաքականության կարևոր ուղղություններից մեկի դինամիկ զարգացումը:
Ինչ վերաբերում է ռուսական կողմի արձագանքներին, ապա սպասելի է որոշակի դժկամություն, բայց ոչ դիմադրություն, ինչպես եղավ 2013 թ.-ին: Հայաստանն արդեն Եվրասիական տնտեսական միության անդամ է, կտրուկ մանևրելու տեղ չունի, և ռուսական տարածաշրջանային ծրագրերի համար այս համաձայնագիրը ուղղակի վտանգ չի ներկայացնում: Իսկ մերձկրեմլյան շրջանակների փորձագետների շուրթերով հնչեցված դժգոհությունը կարելի է հասկանալ, եթե հիշենք այն անհարմարության զգացումը, որ առաջացնում է ռուս-թուրքական մերձեցումը հայաստանյան հանրության մոտ:
Հավատալով եվրոպական բյուրոկրատիայի արդյունավետությանը` վերջում կցանկանայինք խաղադրույք անել ստորագրման վրա` անկախ նրանից, թե որքան է դրա գործակիցը:
Լրահոս
Տեսանյութեր
Հովհաննես Ավետիսյան. Ոստիկանությունը գտնվում է պատանդի կարգավիճակում
